حرف‌هایی درباره پدر

انتشار آثار متعدد شامل متد و دستورهای علمی برای تدریس موسیقی ملی، خدمت بزرگی به هنر کرد. هم‌اکنون قطعات آواز، قطعات ارکستری، اتودها، آثار ساده مدرسه‌ای، کتاب‌ها و رساله‌های علمی مانند نظری به موسیقی، از او به جای مانده که هر کدام دارای ارزش فراوانی است.

خالقی علاوه بر ریاست هنرستان موسیقی ملی تا هنگام فوتش، رهبر ارکستر «گل‌ها» و عضو شورای موسیقی رادیو ایران بود و مدت‌ها سرپرستی ارکستر‌های شماره یک و دو رادیو را به عهده داشت.

روح‌الله خالقی در دامان پدر و مادری که هر دو در نواختن تار مهارت داشتند، تربیت یافت. او هم از کودکی به موسیقی علاقه مفرطی نشان می‌داد، ولی پدرش از بیم این که مبادا او از تحصیل عقب بماند، او را از اشتغال به موسیقی منع می‌کرد اما روح‌الله کوچولوی آن روز، هر وقت خود را در خانه تنها می‌یافت، با عشق عجیبی که به موسیقی داشت، مخفیانه و پنهانی تاری را که بزرگ‌تر از جثه‌اش بود، بغل می‌گرفت و مشغول نواختن می‌شد.

بالاخره در نتیجه علاقه خستگی‌ناپذیر وی به موسیقی، پدرش مجبور شد او را از هفده سالگی در آموختن ویلون آزاد بگذارد. بعد از یکی دو سال، به محض این‌که مدرسه موسیقی وزیری تاسیس شد، اولین شاگرد استاد وزیری بود که به فراگرفتن موسیقی پرداخت و چون احساس کرد موسیقیدان باید در درجه اول اطلاعات کافی داشته باشد، مجددا ضمن این‌که موسیقی را ترک نکرد، تحصیلات متوسطه خود را در دارالفنون و عالی را در دانشسرای عالی در رشته ادبیات که ارتباط بیشتری به موسیقی داشت، به پایان رساند.

خالقی مدت بیست و هفتم سالی که در رشته موسیقی ایرانی کار کرد، بیش از صد آهنگ و دو جلد کتاب «نظری به موسیقی» که جلد اول آن مربوط به قواعد و اصول کلی موسیقی است و جلد دوم تاریخچه موسیقی و قواعد و اصول موسیقی ایرانی است و کتاب دیگری نیز به نام «هم آهنگی موسیقی» راجع به توافق و تناسب اصوات نوشت که با کمک وزارت فرهنگ در سال‌های 1316 و 1317 و 1320 به چاپ رسیده است.

از دیگر آثار او علاوه بر تعدادی اتود برای ویلون و عود و تار، اثر «رنگارنگ» است که خالقی درباره ساختن این قطعه گفته است: منظور من این بود که روی هر یک از دستگاه‌های ایرانی چنین قطعه‌ای بسازم، در واقع مبنای کار نوآموزان است. این فکر بدیع اگر جامه عمل به خود بپوشد، اساسی برای کار کمپوزیتورهای آینده به جای می‌ماند.

این اثر طوری که از نامش برمی‌آید،‌ همچون گلستانی است که دارای گل‌های رنگارنگ باشد، ضرب‌ها و حرکات مختلف این قطعه و به طور کلی فرم یا پیکره آن واجد این امتیاز است که آن را مبنای کار قرار بدهند. بعلاوه آهنگ‌های یار رمیده، وعده وصال، پیمان‌شکن، نغمه نوروزی، بهار عشق، مستی عاشقان، شب جوانی، شب من و امید زندگانی ‌تصنیف‌هایی است که از سوی این موسیقی‌شناس عالیقدر ساخته شده است.

خالقی در موسیقی سخت پیرو استادش مرحوم کلنل علینقی وزیری بود و همواره اعتقاد داشت و وزیری خدمتی به موسیقی این کشور کرده که تا به حال احدی به هیچ‌یک از صنایع ظریفه این مملکت نکرده است و می‌گفت تا موسساتی وجود نداشته باشند که به آن وسیله بتوان این روش را ترویج کرد، زحمات وزیری آنچنان ثمربخش نخواهد بود.

گلنوش خالقی / جام​جم