آلودگی هوا؛ همه بی‌تقصیر همه مقصر

برای مشخص شدن دلیل این‌که چرا تاکنون مشکل آلودگی هوای کلانشهرها حل نشده، روز گذشته برنامه مناظره با حضور کارشناسان و نمایندگان سازمان‌های درگیر در بحث آلودگی هوا روی آنتن شبکه یک صدا و سیمای کشور رفت. در نظرسنجی این برنامه بیش از 70 درصد شرکت‌کنندگان به توسعه حمل و نقل عمومی رای دادند. این درحالی است که باید تاکید کرد در این برنامه نماینده‌ای از وزارت نفت حضور نداشت تا در خصوص استاندارد‌های پایین سوخت به سوال کارشناسان پاسخ بدهد. در ابتدای مناظره از کارشناسان سوال شد، چرا مشکل آلودگی کلانشهرها حل نشده و هر سال پیچیده‌تر از قبل می‌شود. محمدهادی حیدرزاده، رئیس محیط زیست استان تهران و نماینده سازمان حفاظت محیط زیست اولین شخصی بود که در این برنامه سخن گفت.وی که با توسعه حمل و نقل عمومی موافق است، با بیان این‌که برای اولین بار روزنامه کیهان در سال 1355 به بحث آلودگی هوا پرداخت، اظهار کرد: آلودگی هوا یکی از چالش‌های ملی ماست که کلانشهرها با آن درگیر هستند.

به گفته حیدرزاده، در این میان مهم‌ترین موضوع فقدان آمایش سرزمین است که بحران‌هایی نظیر آلودگی هوا را به وجود آورده است.

این در حالی است که می‌توان به توزیع ناعادلانه ثروت، مدیریت نامناسب و نبود مشارکت همه ذی‌نفعان در آلودگی هوای کلانشهر‌ها و نبود اراده مناسب در قوه مقننه و قضاییه برای رفع مشکل آلودگی هوا اشاره کرد. به گفته او، دولت می‌تواند به سازمان حفاظت محیط زیست اختیارات لازم را برای برخورد با متخلفان بدهد. افزون بر این در این مدت که بحث آلودگی هوا مطرح شده، تاکنون هیچ وزیری به مجلس فرا خوانده نشده و قوه قضاییه نیز برای شروع به کار دادگاهی مخصوص جرایم زیست محیطی قدم‌های مناسبی برنداشته است.

در ادامه برنامه هادی هاشمی، رئیس پیشین پلیس راهور تهران بزرگ یکی از دلایل حل نشدن مشکل آلودگی هوا را این دانست که معمولا مسئولان دستگاه‌های دولتی در کنار هم خوش‌نشینی می‌کنند.

حیدرزاده در مقابل این اظهار نظر عنوان کرد: تعریف، تعارف، تبعیض یا تبانی باید از سیستم اداری حذف شود، یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که دستگاه‌های متولی به خود اجازه می‌دهند به سند جامع آلودگی هوا عمل نکنند، زیرا این نکات قانون نشده است، ما می‌خواستیم جلوی شماره نشدن خودرو‌های غیراستاندارد را بگیریم، اما لابی صنایع مانع این کار شده است.به گفته وی، در کشور برای صنعت خودرو همیشه فرش قرمز پهن شده است.وزارت نفت و شرکت‌های خودروساز همیشه جزو متهمان ردیف اول آلودگی هوا بوده و هستند. این دو ارگان تاکنون منتظر عملکرد یکدیگر بوده و برای تولید محصول استاندارد ادعا کرده‌اند که ابتدا طرف مقابل باید محصول استاندارد تولید کند، به همین دلیل اکنون فقط 20 درصد کل سوخت مصرفی کشور با استاندارد یورو4 تولید می‌شود و خودروسازها نیز محصولاتی را تولید می‌کنند که با استاندارد‌های جهانی فاصله زیادی دارد.

در ادامه برنامه مناظره، یوسف رشیدی مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک هوای تهران به عنوان نماینده شهرداری تهران در برنامه شرکت کرده بود، گفت: ما در برنامه‌های پنجساله قوانین خوبی وضع کرده‌ایم، ولی گاهی لابی‌هایی که می‌شود اجرای قوانین را به تاخیر انداخته یا مانع اجرای آن می‌شود.

مقصران آلودگی سود می‌برند

ناصر کرمی، سردبیر خبرگزاری محیط زیست ایران نیز یکی دیگر از کارشناسان حاضر در برنامه با اشاره به این‌که شهرداری، وزارت نفت، خودروسازها و سازمان حفاظت محیط زیست از آلودگی هوا سود می‌برند، بیان کرد: اگر آنها سود نمی‌بردند، مشکل حل می‌شد، اکنون در شهری مانند اهواز هوا 50 برابر حد مجاز آلوده است و 97 درصد مردم این شهر تمایل به مهاجرت دارند.

وی با اشاره به این‌که مدتی قبل خودروسازها برای سود بیشتر کنیستر (قطعه‌ای که مانع انتشار بخار بنزین در هوا می‌شود) را از خودروها حذف کردند، افزود: افزون براین شهرداری نیز اختیارات لازم را برای جلوگیری از تردد خودرو‌های غیراستاندارد ندارد.

محسن صالحی‌نیا، معاون امور صنایع و اقتصادی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مقابل اظهار نظر کرمی ابراز کرد: خودرو‌ها اکنون با استاندارد یورو 4 تولید می‌شود و نباید خودروسازها را زیر سوال برد.

کرمی ادامه داد: استاندارد یورو 4 خودروساز‌های داخل کشور با اروپا متفاوت است و مردم مجبور به استفاده از خودروی بی‌کیفیت هستند. صالحی‌نیا در جواب به کرمی تاکید کرد: اکنون واردات خودرو آزاد است و بازار خودرو انحصاری نیست.

شهرداری تمکین کرده یا سود برده

در ادامه مناظره کرمی با بیان این‌که شهرداری با موافقت با برج‌سازی و شهرک‌سازی در نقاط حساس پایتخت سبب شده شهر توان خودپالایی را از دست بدهد، یادآور شد: باید پرسید که آیا شهرداری ناچار به تمکین بوده یا در منافع سهیم بوده است.

مدیر عامل شرکت کنترل ترافیک هوای تهران در برابر این ادعای کرمی بیان کرد: ساخت و سازها به هیچ وجه سبب این مشکل نشده است.

این درحالی بود که کرمی تاکید کرد: نباید تاثیر میکرو اقلیم را انکار کرد، زیرا با یک بادشکن 15 متری می‌توان تغییرات زیادی در آب و هوا ایجاد کرد. کرمی به نقش سازمان حفاظت محیط زیست در آلودگی کلانشهرها اشاره و بیان کرد: ما در گذشته شاهد این بودیم که سازمان حفاظت محیط زیست مانع از فعالیت کارخانه‌ای که نمی‌توانست محصولات مناسب را تولید کند، نمی‌شد به این شکل که یک‌بار محصولات آنها را تائید می‌کرد و یک‌بار هم نمی‌کرد.

مدیران کند عمل می‌کنند

هادی هاشمی، رئیس پیشین پلیس راهور تهران بزرگ نیز یکی دیگر از کارشناسان برنامه مناظره بود. او ناکار آمدی سیستم حمل و نقل عمومی، توسعه نیافتن الکترونیک و لجام‌گسیخته عمل کردن دستگاه‌ها و ارتقا نیافتن صنایع و حرکت کند مدیران را از دلایل بحرانی شدن آلودگی هوا دانست و ابراز کرد: برای نمونه احمدی‌نژاد زمانی که شهردار تهران بود اصرار داشت نمایشگاه بین‌المللی از شهر خارج شود ولی وقتی او رئیس‌جمهور شد این تصمیم راکد ماند.

با توجه به نظر کارشناسان حاضر در برنامه مناظره می‌توان تاکید کرد، تمامی ارگان‌هایی که در کنترل آلودگی هوای کلانشهرها نقش دارند باید با توجه به توانایی‌های خود وعده بدهند، زیرا ادعاهای برخی از آنها فقط توقع شهروندان را بالا خواهد برد. این درحالی است که قوای مقننه و قضاییه نیز باید خیلی جدی‌تر از اکنون به بحث آلودگی هوا وارد شوند و قوانین را به تصویب رسانده و اجرا کنند که ضمانت اجرایی مناسبی داشته باشد، زیرا در غیر این‌صورت نمی‌توان انتظار داشت که از آلودگی هوای کلانشهرها کاسته شود و در این شرایط باید گفت همچنان سرنوشت مردم کلانشهرها را باید باد و باران تعیین کند.

مهدی آیینی/ گروه جامعه