الفبای گمشده رانندگی

سهم عمده این کاستی بر دوش عوامل انسانی است. از این پس در این ستون با ریشه‌یابی این مساله راه‌های ارتقا و بهبود وضع ترافیک مورد بحث قرار خواهد گرفت.

نحوه راندن ما متاسفانه نه شایسته ایران امروز است و نه تناسبی با آموزه‌های دینی و فرهنگی ما دارد؛ ویترینی است که با نمایش ناآشنایی رانندگان با الفبای رانندگی و رفتار سرکشانه و تجاوز محور یک گروه کوچک و عدم واکنش متناسب پلیس، گردانندگان ترافیک، مدیران و مقامات بلندپایه کشور در مدتی نزدیک به یک قرن مایه حیرت فرهیختگان و شرمساری است. از اولین تصادف رانندگی در ایران به سال 1307 و مرگ موسیقیدان برجسته درویش‌خان نزدیک یک قرن می‌گذرد.

زمانی کافی برای ایجاد فرهنگ رانندگی، اما صدافسوس که نه‌تنها در این زمینه به نتیجه مطلوب نرسیده‌ایم؛ بلکه هنوز در درک الفبای کار درمانده‌ایم. در میان عواملی که می‌توانند نماد و الفبای رانندگی به شمار آیند، در خط راندن شاخص‌ترین است.

رانندگی در خط یک عنصر پایه‌ای است که بدون آشنایی با آن رانندگی صحیح محال است و درست به همین دلیل سخن را با آن آغاز می‌کنم. نمی‌دانم اگر یک راننده آلمانی در تابلوی بزرگ اتوبان ببیند که از رانندگان خواسته شده در خط برانند، چه عکس‌العملی نشان خواهد داد.

شاید ابتدا با تعجب گمان برد اشتباه شده، اما بعدا خواهد خندید از این‌که از رانندگان رعایت موضوعی خواسته شده که الف رانندگی است و راننده بدون آشنایی با آن و دانستن چگونگی در خط راندن به هیچ وجه صلاحیت اخذ گواهینامه و نشستن پشت فرمان را ندارد.

در خط راندن همه رانندگی نیست، اما رانندگی با‌ آن آغاز می‌شود. متاسفانه میزان ناآشنایی با مفهوم خط در حدی است که اگر بخواهید در خط برانید از سوی دیگران مورد تهاجم قرار گرفته و مجبور می‌شوید همچون ایشان از خط خارج شده و هر فضای خالی را پر کنید.

بدین ترتیب سه خط استاندارد یک بزرگراه چهار خط است و با کاهش سرعت به پنج یا شش خط هم می‌رسد و فضاهایی که براساس علم مهندسی برای کاهش خطر تصادف و آرامش روانی رانندگان، در نظر گرفته شده با خودروهایی پر می‌شود که هر لحظه آماده اصابت به خودروی مجاورند و پیامد آن، راهبندان، هدر رفتن هزاران نفر روز وقت و صدها هزار لیتر سوخت در سطح کشور.

به کمک همین خطوط است که در طراحی معابر شهری، با کانال‌بندی معابر ظرفیت شبکه بهینه شده و خطر تصادف به حداقل می‌رسد.

جایگاه و کاربرد هر خط مشخص است و مثلا نمی‌توان بجز خط ویژه خروجی (رمپ) خط دیگری را برای خروج اشغال کرد.

شانه راه اصلا خط نیست و رانندگی بر آن هیچ معنی ندارد. خطوط سفیدی که بین آن می‌رانید به شما آرامش می‌دهند و به مثابه یک دیواره امن شما را از خطر برخورد با خودروهای خط مجاور حفظ می کند. خوشبختانه نصب دوربین و خط‌کشی حساب شده طبقه دوم بزرگراه صدر برای اولین بار این فرصت را به وجود آورده تا رانندگان کشورمان بتوانند راندن در چنین فضایی را تجربه کنند.

دکتر حسن مقدم - استاد دانشگاه صنعتی شریف