تاریخِ قرنی مملو از مهر و جنگ

این جمله‌ای است که کتاب تاریخ قرن بیستم (از سری کتاب‌های For Dummies)، برای افزایش علاقه مخاطبان خود به خواندن تاریخ، آن هم با شیوه‌ای متفاوت بیان می‌کند. تاریخ قرن بیستم مانند دیگر کتاب‌های دامیز با سبک و سیاق خاص خودش نوشته شده است. نویسنده معتقد است هر قرنی در زمان خودش مدرن است، اما قرن بیستم از این هم فراتر رفت؛ زیرا قرنی بود آینده‌گرا و آهنگ افزایش تکنولوژی در این عصر مبهوت‌کننده بود. یعنی در آغاز قرن بیستم ایجاد تلگراف همه را متحیر کرده بود و هیچ کس فکر نمی‌کرد در پایان قرن از طریق فضا بتواند برای دیگری پیام بفرستد و زمان ارسال و دریافت آن فقط چند ثانیه طول بکشد.

قرن بیستم قرن عجیبی بوده است، قرنی که سهولت در انجام بسیاری از کارها مردم را شگفت‌زده می‌کرد و امکانات بیشتری را در اختیار آنها قرار می‌داد، ولی در عین حال هنوز کسانی بودند که در آفریقا در کام گرسنگی دست و پا می زدند و کمونیست‌ها با سلاح گرم و قمه همسایگان خود را به قتل می‌‌رساندند و اینها در شرایطی بود که مردم مثل دیگر قرون هنوز عاشق هم می‌شدند و می‌خندیدند و گریه می‌کردند. این کتاب به زبان ساده نشان می‌دهد وقتی قرن بیستم آغاز شد، دنیا زیر حاکمیت امپراتوری‌های جهانی بود و هنگامی که پایان می‌گرفت، سازمان‌های جهانی بر آن تسلط یافته بودند. بیشترین دوران قرن بیستم مربوط به حوادثی می‌شد که عاملان آنها رهبران غربی بودند و فرهنگ غربی داشت در دنیا رواج می‌یافت. البته نویسنده معتقد است فرهنگ اسلامی به طور جدی این روند را متوقف کرد.

شون لنگ، نویسنده کتاب قرن بیستم، تصورات مردم درباره خواندن کتاب‌های تاریخ را خنده‌دار می‌داند و پیش از نوشتن کتاب، آنها را برای خودش دسته‌بندی می‌کند؛ کمبود وقت دارند، (در نظرشان) تاریخ بحث سنگینی است، کتاب‌های تاریخ شامل تعداد بی‌شماری تاریخ سال و ماه است، باید تمام کتاب را خواند، اگر مجبور نباشند کتاب تاریخی نمی‌خرند و... او کتابی می‌نویسد که اشتباه بودن تمام این تصورات خنده‌دار درباره تاریخ را اثبات کند. بنابراین در این کتاب مخاطب می‌تواند فقط به سراغ فصل مورد نیازش برود و هرجا آگاهی از مطلبی بدون شناخت پیشینه آن بی‌فایده به نظر می‌رسد، نویسنده مخاطب را به فصل مربوط به آن ارجاع می‌دهد. البته زبان طنز و بازی با کلمات سخت‌خوانی تاریخ را کاملا حذف می‌کند. کتاب تاریخ قرن بیستم از بخش‌های کوتاهی تشکیل شده (در حد دو یا چند پاراگراف) که علائم خاصی از مطالب را طبقه‌بندی می‌کند. این علامت‌ها که به شکل کاریکاتورهای زیبا و ساده هستند، عبارتند از؛ از گذشته تا حال، از یک طرف، آیا واقعا اتفاق افتاده؟، به خاطر بسپارید، دستاورد تکنولوژی و نکات فنی.

در مجموع،‌ این کتاب شامل چهار بخش کلی می‌شود:

نخست: سال‌های جنگ بزرگ از 1900 تا 1919 یعنی دوره‌ای که مسائل باقیمانده از قرن 19 همراه مناقشات اروپایی جهان را به کابوس جهانی جنگ مبتلا کرد و البته افزایش دستاوردهای تکنولوژی.

دوم: سال‌های دیکتاتوری‌های بزرگ از 1919 تا 1945 که با سقوط آلمان، قدرت‌های افسانه‌ای جهان فروپاشیدند.

سوم: سال‌های جهان تقسیم شده یعنی از1945 تا 1989 که طی آن به بررسی ابرقدرت‌های جهان آن روزگار می‌پردازد. ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی با کمک یکدیگر هیتلر را شکست می‌دهند، ولی پس از مدت کوتاهی دشمن یکدیگر می‌شوند. دنیای دو بلوکه‌شده تحت سلطه این دو قدرت کم‌کم جنگ سرد را تجربه می‌کنند و البته ناگهان با حضور یک رهبر جدید در روسیه و یک روی کمی گشاده‌تر از طرف واشنگتن، مرزها شکسته می‌شود و دیوار برلین فرومی‌ریزد.

چهارم: این بخش با عنوان «پیش به سوی هزاره» از سال‌های دهه 90 می‌گوید؛ یعنی روزگاری که کشتارهای وحشیانه در یوگسلاوی و رواندا رخ داد و نبرد اسرائیل و همسایگان عرب همچنان ادامه داشت. البته در این دوران، غرب هر روز بیشتر از روز پیش، اسلام مبارز را دشمن جدید خود تلقی می‌کرد. قرن بیستم با منهدم‌شدن برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی نیویورک به پایان رسید و قرن بیست و یکم با این میراث آغاز شد.

کتاب تاریخ قرن بیستم نوشته دکتر شون لنگ با ترجمه مهرک ایروانلو از سوی انتشارات آوند دانش (تحت امتیاز انتشارات وایلی) با قیمت 25900 تومان به چاپ رسیده است.

حورا نژاد صداقت / جام جم