پاک‌کن‌هایی از جنس زندگی

پاک‌کن در آن روزها چقدر کارمان را راحت می‌کرد و با آن می‌توانستیم غلط‌هایمان را اصلاح کنیم. هرکدام از ما بارها پاک‌کن‌هایمان را در مدرسه گم کردیم و برای جلوگیری از این اشتباه آنها را سوراخ و به گردن آویزان می‌کردیم. اما همین پاک‌کن دردسرهای زیادی هم برایمان داشت، گاهی موقع پاک‌کردن غلط‌ها، دفتر یا برگه امتحانی‌مان را پاره و آن را کثیف می‌کرد و باعث می‌شد مورد شماتت اطرافیان قرار بگیریم. بزرگ‌تر که شدیم وقتی با خودکار می‌نوشتیم سعی می‌کردیم اشتباه نکنیم، در واقع یاد گرفتیم به دنبال حل مساله باشیم به جای آن‌که صورت آن را پاک‌کنیم، اما ای‌کاش در تمام لحظات زندگی پاک‌کنی جادویی داشتیم که عین همان سال‌های کودکی غلط‌هایمان را پاک می‌کردیم.

این روزها نمایشگاهی از ٢١ نقاش جوان، منتخبی از برگزیدگان چهار دوره دوسالانه نقاشی دامون فر به کوشش و نمایشگاه‌گردانی بهنام کامرانی با موضوع «پاک‌کن» در گالری شیرین برپاست. افتتاح این نمایشگاه با رونمایی از کتاب چهارمین دوره این دوسالانه همراه بود. در این نمایشگاه زاویه نگاه‌های مختلف هنرمندان به این متریال و کارکردهای مفهومی‌اش پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

بهنام کامرانی، نمایشگاه‌گردان این رویداد درباره برگزاری نمایشگاه پاک‌کن می‌گوید: ابتدا که پیشنهاد نمایشگاه‌گردانی این نمایشگاه را به من دادند، فکر کردم موضوع نمایشگاه می‌تواند در قالب یک شیء اتفاق بیفتد؛ به شکلی که هم با محصولات شرکت دامون فر در ارتباط بوده و هم به صورت شخصی با خاطرات هر یک از ما گره خورده باشد. علاوه بر این اگر کلمه پاک‌کن به صورت امری خوانده شود به جنبه‌های مختلف فرهنگی و تاریخی نیز اشاره دارد. انتخاب متریال و حتی مدیایی که این هنرمندان می‌توانستند برای ارائه اثر در نظر بگیرند آزاد بود، اما بیشتر آنها ترجیح دادند با کمک مدیای نقاشی موضوع را بسط دهند.

کامرانی ادامه می‌دهد: گرایش‌های مختلفی در آثار هنرمندان در این نمایشگاه دیده می‌شود. بعضی از آنها از نزدیک با موضوع برخورد کردند و از خود شیء پاک‌کن در تابلو‌هایشان استفاده کرده، اما باید به جنبه‌های درونگرایی آثار تاکید کنم که در برخی از این تابلوها پیچیدگی‌های اجتماعی و سیاسی دیده می‌شود و این پیچیدگی‌ها بسته به تفکرات هنرمند متفاوت است.

سیف‌الله پویاراد، مدیر دوسالانه دامون‌فر نیز در خصوص برپایی نمایشگاه پاک‌کن می‌گوید: دامون فر سال ١٣٨٥ در روزهای سختی آغاز به کار کرد و با وجود تنگناهای اقتصادی که همه از آن با خبریم، به دلیل هدف والایمان هر بار حرفه‌ای‌تر آمدیم، امیدوارم با ظهور بارقه‌های امید، زمینه فعالیت‌های بخش خصوصی فراهم‌تر شود؛ دولت تدبیری بیندیشد که مانند ورزش، بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در عرصه فرهنگ و هنر پیشقدم شود.

دانا نهداران، نقاش جوان از برگزیدگان سال‌های گذشته دوسالانه دامون فر است که با اثری از مجموعه «تشنج‌های لذت» در نمایشگاه حضور دارد؛ اثری با تکنیک ترکیب مواد روی بوم که در آن برداشتی از تاریخ هنر داشته و اثر«ونوس» انگر، نقاش معروف فرانسوی را با گوشواره‌ای ایرانی به تصویر کشیده است. او با اشاره به چیدمان مناسب آثار در این نمایشگاه می‌گوید: در این نمایشگاه آثاری با سطح کیفی بالا را شاهد هستیم که در چینشی، مناسب در گالری شیرین به نمایش گذاشته شده است.

زهرا طباطبایی، نفر اول چهارمین دوره دو سالانه دامون فر که تاکنون در بیش از ده نمایشگاه گروهی در ایران، یونان، آلمان و لهستان شرکت داشته نیز در مورد نمایشگاه پاک‌کن چنین بیان می‌کند: 21 هنرمند در این نمایشگاه با برداشت‌ها و سلایق گوناگون آثاری در رابطه با موضوع پاک‌کن ارائه داده‌اند. من کیفیت آثار نمایشگاه را بالا می‌دانم و به نظرم آثار این نمایشگاه می‌تواند سلیقه‌های متفاوت مخاطبان را راضی نگه دارد.

نفیسه عمران که کارشناسی نقاشی از دانشگاه سوره تهران دارد و برگزیده نفر اول سومین دوره هنرهای تجسمی دامون‌فر است، از دیگر هنرمندان صاحب اثر در این نمایشگاه است. او می‌گوید: پاک‌کن برای اولین بار است که به‌عنوان یک موضوع در نمایشگاهی مطرح شده است، این موضوع برای من بسیار جذاب است. با توجه به شناختی که از آثار دیگر هنرمندان حاضر در نمایشگاه دارم، به‌نظرم هیچ کدام از روند کاری خود جدا نشده‌اند و صرفا مفهوم پاک‌کن یک موضوعیتی به ذهن هنرمندان نمایشگاه در محیط حرفه‌ای خودشان داده و هر کس از دید خود به این موضوع نگاه کرده است.

سوده داوود که شرکت در دو نمایشگاه انفرادی و بیش از هفت نمایشگاه گروهی در ایران و اروپا را در کارنامه هنری خود دارد نیز با اثری رنگ روغن روی بوم با عنوان «سنتی در راستای پاک شدن» که اقتباس آزادی از کارهای دیوید همیلتون است، چهره دختر نوجوانی را به تصویر کشیده که در بین زندگی مدرنیته گیر افتاده است. او درباره نمایشگاه پاک‌کن معتقد است هر کسی اشاره خاص خود به موضوعات مختلف اجتماعی و سیاسی را داشته و از دریچه نگاه خود موضوع پاک‌کن را در آثارش نشان داده است.

لیلی رشیدی که کارشناسی نقاشی از دانشگاه هنر شاهد دارد و تاکنون در یک نمایشگاه انفرادی و پنج نمایشگاه گروهی شرکت کرده با اثر چیدمان در این نمایشگاه حضور دارد. او در این چیدمان سه میز که یادآور دوران مدرسه است، با دفتر مشق‌هایی باز و پاک‌کن‌هایی به نخ کشیده ارائه داده است. رشیدی در توضیح این اثر می‌گوید: تبحر نداشتن در نگهداری از پاک‌کن‌‌هایم در دوران ابتدایی مادرم را بر آن داشت تا پاک‌کن را سوراخ کرده و با نخی بلند به گردنم بیاویزد.

نمایشگاه پاک‌کن تا سیزدهم اسفند در گالری شیرین، واقع در خیابان ولنجک، پذیرای دوستداران هنر است.

سجاد روشنی ‌‌/‌‌ گروه فرهنگ و هنر