کولر خودرو؛ الزام یا انتخاب

به همین ترتیب و به دلیلی مهم‌تر باید فکری به حال سیستم سرمایشی (کولر) خودرویمان که بعضی از ما ساعات‌ زیادی از روز را در آن سپری می‌کنیم نیز بود.

در عصر حاضر، دیگر وجود کولر در اتومبیل به‌عنوان یک وسیله لوکس تلقی نمی‌شود، بلکه کولر اتومبیل به‌عنوان ضرورتی مطرح می‌گردد که ضامن استفاده از اتومبیل توام با امنیت و آرامش خاطر است.

احتیاجی به توضیح نیست هنگامی که اتومبیل مجهز به کولر باشد، می‌توانید با اعصاب آرام‌تر و راحت‌تر به رانندگی بپردازید، زیرا هرگز گرمای طاقت‌فرسا، گازهای خطرناک، گرد و غبار و سر و صدا به داخل اتومبیل شما راه نخواهد یافت. سیستم کولر اتومبیل درواقع از مجموعه قطعاتی تشکیل شده است که پس از نصب روی اتومبیل برای فضای داخل کابین تولید برودت دلخواه را می‌نمایند. کولر اتومبیل با کاهش حرارت و رطوبت داخل کابین به ما کمک می‌نماید تا رانندگی راحت‌تری داشته و در طول مسیر از آرامش کافی برخوردار باشیم.

برای تشریح عملکرد سیستم فرض کنید در یک روز گرم شما پس از اتمام آب‌تنی و بیرون آمدن از آب احساس خنکی می‌کنید، این در حالی است که هوا گرم است، دلیل این پدیده بخار شدن آب روی سطح پوست است که این کار با گرفتن گرمای پوست صورت می‌گیرد، سیستم کولر خودرو نیز به همین نحو عمل می‌کند یعنی مایع مبرد در حین بخار شدن گرمای اطراف خود (فضای کابین) را می‌گیرد. حال با این مقدمه به تشریح این سیستم می‌پردازیم.

اما برای این‌‌که بتوانید از کولر خودرو به بهترین شکل ممکن استفاده کنید، باید با آن آشنا شوید. کولر خودرو مثل سایر کولرهای گازی از قطعات و زیرسیستم‌‌های مختلفی ساخته شده است.

کمپرسور (فشرده‌ساز)‌

کمپرسور دستگاه حرکت‌دهنده گاز مبرد R134 در کولر اتومبیل است. کمپرسور با گرداندن گاز در اجزای سیستم درواقع شبیه به قلب مجموعه عمل می‌نماید. همچنین کمپرسور فشار و در نتیجه دمای گاز کم‌فشار خارج شده از اپراتور را نیز افزایش می‌دهد.

کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک‌کننده و مجدد به داخل اواپراتور هل می‌دهد. کمپرسورهایی که در سیستم‌های کولر اتومبیل به کار برده می‌شوند، باید دارای خواصی از قبیل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور باشند تا هنگام نصب به راحتی در محل مورد نظر قابل جایگذاری بوده و بار اضافی بر موتور اتومبیل تحمیل ننمایند.

کندانسور (مایع‌کننده)‌

مبرد داغ و پرفشار توسط کمپرسور به داخل لوله‌های حلقه‌ای کندانسور پمپاژ می‌شود. لوله‌های حلقه‌ای شکل دارای کانال‌هایی است که در اطراف آنها هوای محیط اطراف توسط فن جلوی خودرو جریان دارد. از آنجایی که حرارت همیشه از جسم گرم‌تر به جسم سردتر انتقال می‌یابد، مبرد داغ مقداری از حرارت خود را به هوای خنک‌تر انتقال می‌دهد. پس از این‌که گاز مبرد داغ مقداری از گرمای خود را از دست دهد، به مایع تبدیل می‌شود.

رسیور و درایر (مخزن و خشک‌کن)‌

مبرد در مخزن خشک‌کن جمع شده و رطوبت‌زدایی و سپس به صورت مایع کاملا اشباع وارد شیر انبساط می‌شود. مبرد به شکل مایع تحت فشار زیاد و با دمای بالا وارد مخزن خشک‌کن می‌شود. سپس از داخل فیلتر عبور کرده و رطوبت و ذرات خارجی آن گرفته می‌شود. بعد از آن به شکل مایع به شیر انبساط منتقل می‌شود. کلید کنترل فشار سیستم روی مخزن رطوبت‌گیر نصب می‌شود.

شیر انبساط

شیر انبساط تعیین‌کننده میزان صحیح گاز وارد شونده از کندانسور به داخل اواپراتور از طریق یک فیلتر است. همچنین این قطعه فشار مبرد را به طور ناگهانی کاهش می‌دهد. هنگامی ‌که کمپرسور شروع به کار می‌نماید، شیر انبساط باز شده و مبرد مایع با عبور از صافی مربوط به ورودی مایع پرفشار به گاز پرفشار تبدیل می‌گردد. زمانی که اواپراتور میزان بیشتری مبرد را طلب می‌نماید، شیر انبساط اجازه می‌دهد تا مبرد کم‌فشار مورد نیاز به داخل کویل اواپراتور وارد گردد. شیر انبساط برقرارکننده تعادل میان بار گرم و خنک‌کنندگی بهینه اواپراتور است.

اواپراتور (تبخیرکننده)‌

یکی دیگر از قطعات اصلی سیستم کولر اتومبیل اواپراتور است. اواپراتور مجموعه‌ای از قطعات است که وظیفه کاهش گرمای هوای کابین اتومبیل را به عهده دارد. یکی دیگر از وظایف مهم این قطعه، جذب رطوبت از هوای داخل کابین است. جریان سریع هوای ایجاد شده توسط فن الکتریکی با عبور از سطح کویل اواپراتور، برودت ایجاد شده توسط کویل را از طریق کانال‌ها و دریچه‌های هدایت هوا به داخل کابین اتومبیل انتقال می‌دهد.

عمل ایجاد برودت توسط کویل اواپراتور باعث تقطیر رطوبت هوای داخل کابین گشته و قطرات آب ایجاد شده از طریق لوله مخصوصی به خارج از کابین اتومبیل منتقل می‌گردد. سیستم کولر اتومبیل دارای دو سوئیچ کنترلی است که یکی از آنها زمانی که فشار گاز کم یا زیاد باشد، کمپرسور را از مدار خارج نموده و دیگری از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگیری می‌نماید. کار نکردن مناسب هریک از این دو سوئیچ می‌تواند باعث از کار افتادن کل سیستم گردد.

نکاتی درباره استفاده از کولرخودرو

ـ با مشاهده عبور گاز در مدار سیستم از طریق شیشه‌ای که در قسمت بالای مخزن و خشک‌کننده تعبیه شده است، می‌توان به نتایجی رسید. هنگامی که گاز مایع در مدار به اندازه کافی وجود داشته باشد، عبور مایع سفید رنگ پرفشار را به همراه حباب‌های فراوان از زیر شیشه ملاحظه می‌نمایید. اگر فقط حباب‌ها را به همراه کف کم‌فشار می‌بینید، گاز مایع در سیستم به اندازه کافی وجود ندارد و اگر حباب و مایع سفید رنگ در مدار مشاهده نمی‌شود، سیستم کولر شما فاقد گاز است.

ـ سیستم کولر را بدون گاز یا با گاز کم روشن نکنید. در صورت رعایت نکردن این موضوع به کمپرسور کولر آسیب خواهد رسید.

ـ به منظور کارکرد و بهره‌دهی هر چه بهتر کولر اتومبیل، چند دقیقه‌ای پس از روشن نمودن سیستم، شیشه‌های اتومبیل را ببندید.

ـ در زمانی که سیستم کولر در حال کار کردن است، حداقل یکی از دریچه‌های ورودی هوا به داخل خودرو را باز بگذارید تا هوا به داخل اتاق اتومبیل جریان پیدا نماید. این امر از یخ زدن اواپراتور جلوگیری می‌نماید.

ـ سیستم کولر اتومبیل را در سرعت و دور موتور بالا روشن ننمایید. بهترین زمان برای راه‌اندازی سیستم، قبل از حرکت یا در سرعت بسیار پایین است. خاموش نمودن سیستم در هر سرعتی بلامانع است.

ـ از سیستم کولر اتومبیل باید حداقل هفته‌ای یکبار هر چند در مدت زمان بسیار کوتاه استفاده نمود. رعایت این امر حتی در فصولی مثل زمستان که استفاده از سیستم اصلا ضروری به نظر نمی‌رسد نیز لازم است. این عمل باعث می‌شود تا روغن موجود در داخل سیستم به گردش درآید. درواقع با این عمل شما واشرها، لوله‌ها و قطعات سیستم را روغن‌کاری می‌نمایید. رعایت این موضوع احتمال نشت گاز و به وجود آمدن خشکی در واشر‌ها را کاهش می‌دهد.

ـ چکیدن قطره‌های آب از لوله تخلیه اواپراتور در زیر اتومبیل هنگام کار کولر، امری طبیعی است. این قطرات همان رطوبتی است که توسط سیستم کولر اتومبیل از هوای داخل اتاق گرفته می‌شود.

ـ دقت کنید هنگام استارت زدن، سیستم کولر اتومبیل در حالت خاموش باشد. قبل از روشن نمودن سیستم بهتر است اجازه دهید موتور اتومبیل کمی گرم شود.

ـ مطمئن شوید لوله تخلیه آب اواپراتور مسدود نشده باشد. در این صورت آب جذب شده توسط اواپراتور به داخل اتاق اتومبیل نشت می‌کند.

مظاهر مهدیزاده چله‌بری / جام‌جم