هنر و حافظه‌ جمعی

ماهر تاکنون آثارش را در بیش از ٥٠ نمایشگاه انفرادی و گروهی در ایران و کشورهایی مانند آلمان، آمریکا و سوئیس به نمایش درآورده است. تدریس در دانشگاه‌های هنری و سفر مطالعاتی و پژوهشی پیرامون نقاشی به کشور فرانسه ازجمله فعالیت‌های هنری و حرفه‌ای این نقاش محسوب می‌شود.

ماسک‌ها، اسطوره، شوک و یادمان

این هنرمند آثارش را در این نمایشگاه تحت عنوان‌های «ماسک‌ها»، «اسطوره»، «شوک» و «یادمان» ارائه داده است. این آثار به لحاظ موضوعی باهم وجه اشتراک دارند و پیداست با حافظه جمعی در ارتباطند؛ حضورشان کنار هم این خط سیر را نشان می‌دهد. مجموعه «ماسک‌ها» با پرسش «من کی هستم» و «جایگاهم کجاست» آغاز شده است. درواقع ماهر در آن مجموعه گذشته و پیشینه را جستجو کرده است. در کنار این مجموعه وی روی آثار مجموعه «اسطوره» کار کرده است.

اسطوره یادآور می‌شود که ما ملت بزرگی هستیم و میراث باارزش و پشتوانه‌های قوی داریم و خوب است به لحاظ اطلاعات به این حافظه نزدیک شویم و آن را در خود نگاه داریم و به آن بها دهیم. در این بین ناگهان اتفاقات اجتماعی ماهر را با خود برده و مجموعه «شوک» که شامل لاشه‌هایی از ماهی‌هاست، به وجود آمده است. او با ارائه این آثار مخاطبان را به نوعی شوک‌زده کرده است، زیرا در این مرحله پیوستگی او با «اسطوره‌ها» پاره می‌شود. در آثار مجموعه شوک بیش از همه، لاشه‌های ماهی‌ها و رنگ قرمزی که از خون گرفته شده، در بوم‌های ماهر به چشم می‌خورد.

او با این مجموعه بیننده آثارش را در تفکری عمیق فرو می‌برد. پس از مدتی ماهر روحیه آرام گذشته خود را کم و بیش به دست می‌آورد و انرژی سابق را کسب می‌کند. در این زمان مجموعه «یادمان‌ها» خلق می‌شود. این مجموعه ما را به حافظه تاریخی‌مان ارجاع می‌دهد. این مجموعه به چرایی به وجود آمدن برج طغرل، کلاته میل نادری و... اشاره دارد. این مجموعه رجوعی به حافظه تاریخی دارد که هر شهروند، میهن‌دوست یا هر انسان امروزی باید از آن مطلع باشد و از طریق آن به افق حال وصل شود.

تعریف مفهوم حجم

ماهر در هر دوره کاری‌اش، بخشی از مفهوم آثارش را به صورت حجم تعریف می‌کند. او در کنار هر مجموعه، تعدادی حجم را با مواد مختلف به نمایش گذاشته که شاید تابلوها را از حالت دوبعدی درآورده و به آنها بعد سوم بخشیده است.

متریال مجسمه‌های مجموعه ماسک‌ها چوب، فلز، سنگ و برنز است. در مجموعه اسطوره هنرمند از متریال شیشه، فلز و سنگ استفاده کرده و در مجموعه یادمان آهن و برنز را به‌عنوان متریال اصلی به کار گرفته است. بنابراین باید گفت وسعت استفاده از متریال‌های مختلف را مخاطب در آثار ماهر می‌تواند مشاهده کند.

ماهر در نقاشی‌هایش هم از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کند، او گاهی از رنگ روغن و اکریلیک روی بوم و مقوا، گاهی جوهر روی مقوا و کاغذ برنج، زمانی دیگر از اکریلیک روی کاغذ برنج، گاهی از جوهر و اکریلیک روی بوم و ترکیب مواد روی بوم و مقوا بهره گرفته است. آثار این هنرمند به لحاظ تکنیکی به معنی شیوه استفاده از ابزار و کمپوزیسیون به هم نزدیک است، اما به لحاظ متریال به کار گرفته شده در خلق هر اثر باهم تفاوت دارد.

نقاشی که جوان نیست

محمدحسین ماهر خود درباره نمایش چهار دوره کاری خود در گالری آریانا می‌گوید: به عقیده بنده، جامعه ایران به نقاش‌های بیشتری احتیاج دارد؛ درواقع به یک مسیر فکری احتیاج دارد. وقتی اتفاقی در حال رخ دادن است، اگر فرد باهوش باشد، علاوه بر نقاط ضعف، نقاط قوتش را هم بیرون می‌کشد. بحث را آنقدر گسترده می‌کند که یاد بگیرد و دیگران هم از آن یاد بگیرند. این ضرورت دنیای معاصر است. اگر خلاف این حرکت عمل کنید، خود را به حاشیه پرتاب کرده‌اید.

او در ادامه چنین توضیح می‌دهد: من از نظر سنی جوان نیستم، ولی دغدغه‌هایم به روز است. من با جمعی زندگی و سعی می‌کنم آنها را بفهمم. شاید درست در مکان آنها فرود نیایم، ولی ما دغدغه‌های مشابهی داریم. وقتی جریانی اتفاق می‌افتد همه را درگیر می‌کند و ربطی به سن و سال ندارد. مگر این‌که شما خودتان را در یک محیط دیگر یا در جزیره ذهنی حبس کرده باشید. وقتی فردی در تنگنای اقتصادی است، تفاوتی ندارد که نقاش باشد یا آدم عامی. سعی می‌کند مشکل را حل کند تا بتواند روند زندگی معمول خود را ادامه دهد و اگر نقاش باشد بتواند در سیستم خود کارش را ادامه دهد.

این نمایشگاه تا نهم خرداد در گالری آریانا دایر است و علاقه‌مندان می‌توانند یکشنبه تا پنجشنبه از ساعت 17 تا 20 بعدازظهر از این آثار در گالری آریانا واقع در خیابان فرشته بازدید به عمل آورند.

سجاد روشنی / گروه فرهنگ و هنر