خراسان جنوبی اسیر بحران بی‌آبی

حدود 16 سال است که بخشی از آثار مرگبار خشکسالی در مناطق مختلف خراسان جنوبی در مطبوعات و وسایل ارتباط جمعی منتشر می شود.

ارائه آمارهای تکان دهنده تخلیه روستاها، افزایش روند مهاجرت به شهرها و فراخ شدن جولانگاه سوداگران مرگ نمونه ای از این آثار است.

خشکسالی مداوم در خراسان جنوبی موجب از بین رفتن بستر اشتغال شده و فعالیت روزمره مردم اغلب روستاهای این منطقه رو به خاموشی گراییده و آثار حیات هر لحظه ضعیف تر می شود.

مردم این استان که اغلب شغل آنها کشاورزی و دامداری است و از این راه امرار معاش می کنند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند، شغلی که در سایه تمام سختی‌ها و حساسیت‌های طبیعت در این منطقه سال‌ها رونق داشته و مردم از آن ارتزاق کرده‌اند اما 16 سال خشکسالی مداوم باعث شده است که روستانشینان دیگر توان ادامه زندگی در روستا را نداشته باشند.

به گفته مسئولان، خراسان جنوبی از بحرانی ترین کانون های خشکسالی در کشور است که در بلند مدت خسارات ناشی از آن می تواند جبران ناپذیر باشد.

خشکسالی به عنوان بی سر و صداترین بلای طبیعی و در مقابل سیلاب به عنوان پر سر و صدا ترین بلاهای طبیعی قرار گرفته و این در حالی است که خطر و خسارات ناشی از خشکسالی به مراتب بیشتر از سایر بلاهای طبیعی است، ولی به دلیل اینکه مشاهده تاثیر تخریبی خشکسالی نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد، مطالعه و تحقیق و تفحص و نحوه برخورد با آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

پدیده خشکسالی و شیوه مواجهه با آن نسبت به سایر بلایای طبیعی در ایران مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته است، که علت اصلی این مسئله دوره بازگشت نسبتا بالای خشکسالی های شدید نسبت به سیلاب​ها و یا زلزله ها و همچنین تاثیر غیر آنی خسارات و ضررهای آن است، در حالی که با نگاهی گذرا به تاریخ و بررسی آسیب های به وجود آمده در اثر خشکسالی های شدید این مسئله دگرگون شده و اهمیت دادن به مسائل خشکسالی نسبت به سایر بلاهای طبیعی از اولویت بالایی برخوردار خواهد شد.

متوسط بارندگی در خراسان جنوبی 107 میلی متر

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه امسال متوسط بارندگی در استان 107 میلی متر بوده است، گفت: میزان بارندگی در سال گذشته 167 میلی متر بوده است.

وی با بیان اینکه کمبود بارندگی ها و نزولات جوی در برخی شهرستانها از جمله طبس شرایط را سخت کرده است، افزود: در شهرهای طبس، فردوس و بشرویه دامداران به دلیل شرایط خشکسالی حتی در فروش دام های خود دچار مشکل هستند.

وی با بیان اینکه تلاش می کنیم با استفاده از روش های نوین علمی و کم کردن روش های سنتی کشاورزی تبعات خشکسالی را کم کنیم، افزود: امسال تا کنون هیچ رقمی به عنوان اعتبار خشکسالی و مدیریت بحران به استان ابلاغ نشده است.

اعتبارات خشکسالی به خراسان جنوبی نرسید

استاندار خراسان جنوبی نیز هفته گذشته در شورای هماهنگی مدیریت بحران استان اعلام کرده بود که اعتبارات مقابله با خشکسالی هنوز به خراسان جنوبی اختصاص نیافته است.

وجه‌الله خدمتگزار گفت: ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای رفع آثار سوء خشکسالی به استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی اختصاص یافته است که تاکنون هیچ میزان از آن تخصیص نیافته است.

وی با بیان اینکه اعتبارات مدیریت بحران کشور که هم‌اکنون در اختیار معاونت راهبردی ریاست جمهوری قرار دارد یک اشکال جدی در نظام اداری است، افزود: این تأخیر در اختصاص اعتبارات به این دلیل است که اعتبارات و اختیارات مدیریت بحران در اختیار ما نیست.

خدمتگزار گفت: اگر اعتبارات در اختیار وزرات کشور قرار گیرد می توانیم در کوتاهترین زمان ممکن امکانات را توزیع کنیم.

استاندار خراسان جنوبی اظهار امیدواری کرد با همکاری نمایندگان، ابلاغ اعتبارات مدیریت بحران به استان‌ها تفویض شود تا در کوتاهترین زمان ممکن در اختیار افراد آسیب دیده قرار بگیرد.

وی افزود: مدیرانی که برای اداره یک استان در نظر گرفته می‌شوند باید ابزار و اختیارات ممکن را داشته باشند زیرا مدیر بدون ابزار، اختیارات و امکانات نمی‌تواند به خوبی تصمیم‌گیری کند و اگر هم تصمیم‌گیری کند نمی‌تواند آن را اجرایی کند.

شرایط حاد خشکسالی در طبس

دبیر اجرایی نظام صنفی کارهای کشاورزی طبس، وضعیت کشاورزی و دامپروری این شهرستان را بسیار حاد و بحرانی دانست و افزود: دامپروران طبس که چاره‌ای جز نگریستن به تلف شدن دام‌هایشان ندارند، عملاً در حال خروج از چرخه تولید هستند.

مسعودرضا بندگی نیز در گفتگویی با خبرنگاران اعلام کرده بود: وضعیت کشاورزان و دامپروران شهرستان طبس بسیار بحرانی است و این قشر زحمتکش به ورشکستی کامل نزدیک شده‌اند.

وی با بیان اینکه بیش از 16 سال از وقوع خشکسالی در شهرستان طبس می‌گذرد، گفت: هر سال از میزان نزولات جوی در این شهرستان کاسته می‌شود به طوری که در سال زراعی جاری شهر طبس با مجموع 53.8 میلی‌متر بارندگی، کم‌باران‌ترین شهر استان خراسان جنوبی بوده است.

دبیر اجرایی نظام صنفی کارهای کشاورزی طبس با بیان اینکه دامداران به دلیل خشکسالی و گرانی علوفه حاضر شده اند تا دام‌های خود را با چک‌های وعده دو ساله بفروشند، افزود: شرایط کشاورزی و دامپروری در شهرستان طبس طی سال زراعی جاری بسیار حادتر از گذشته است.

وی با ابراز نگرانی از اینکه دامپروران شهرستان طبس از روستا و مناطق عشایری به شهر در حال مهاجرت هستند، افزود: این قشر زحمتکش عملاً در حال خروج از چرخه تولید و تبدیل شدن به مصرف ‌کننده‌ای در حاشیه شهرها شده اند.

بندگی با بیان اینکه خشکسالی و کاهش میزان برداشت محصولات کشاورزی کار را به جایی رسانده که دیگر کشاورزان قادر به پرداخت اقساط تسهیلات خود هم نیستند، گفت: کشاورزان این شهرستان حتی قادر به پرداخت هزینه های سرسام‌آور تولید از قبیل بذر، کود، تراکتور و... نیستند.

وی خواستار تأمین علوفه یارانه‌دار برای دام‌های متأثر از خشکسالی در این شهرستان شد و افزود: خرید دام مازاد دامداران، آب‌رسانی رایگان به دامداری‌های عشایر و مرتعی، تمدید بدون کارمزد تسهیلات دامداران و کشاورزان بحران‌زده از دیگر راهکارهایی است که می تواند به کشاورزان و دامداران این شهرستان کمک کند.

40 درصد قنوات استان خشک شد

معاون مدیریت آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز گفت: شش هزار و 234 رشته قنات در استان شناسایی شده که 70 درصد این قنوات در معرض خشکی شدید قرار دارند.

محمدحسن غلامی با بیان اینکه 40 درصد قنوات استان بر اثر خشکسالی های پی در پی خشک شده است، افزود: از ابتدای تاسیس استان تا کنون دو هزار و 55 رشته قنات احیا و مرمت شده اند.

وی با بیان اینکه 12 رشته قنات نیز در حال مرمت است، گفت: از محل اعتبارات فنی 650 میلیون تومان و از اعتبارات بسیج سازندگی 480 میلیون تومان تا کنون برای مرمت قنوات استان هزینه شده است.

غلامی در ادامه با اشاره به شرایط سخت اقلیمی در استان افزود: کیفیت آب و خاک در این استان بسیار پایین است.

اجرای طرح های نوین آبیاری در سطح 3400 هکتار از اراضی کشاورزی استان

معاون مدیریت آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه اجرای روش​های نوین آبیاری برای استفاده بهینه از مصارف آب در دستور کار جهاد کشاورزی قرار داد، گفت: قبل از تاسیس استان اجرای روش های نوین آبیاری در سطح 780 هکتار از اراضی استان انجام شده بود که بعد از استان شدن و تا سال 92 این رقم به سه هزار و 425 هکتار رسید.

وی با بیان اینکه اجرای آبیاری نوین در سال 92 برای 135 هکتار آغاز شده و هم اکنون در دست اجرا است، افزود: برای اولین بار در استان آبیاری کم فشار را در دستور کار قرار داده ایم که در این راستا 500 میلیون ریال اعتبار پیش بینی شده است.

خسارت 619 میلیارد تومانی خشکسالی به بخش کشاورزی استان

رییس اداره اطلاعات و آمار سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به میزان خسارات وارده به بخش های مختلف کشاورزی استان بر اثر خشکسالی ها در سال زراعی 92- 93 اشاره کرد و افزود: در مجموع بیش از 619 میلیارد و 600 میلیون تومان به بخش کشاورزی استان خسارت وارد شده است.

محمود کهن پور گفت: میزان خسارت خشکسالی در بخش زراعی را 155 میلیارد تومان بوده که بر سطح 32 هزار و 757 هکتار از اراضی زراعی استان اثر گذاشته است.

وی با اشاره به اینکه در این سال زراعی همچنین 15 هزار و 268 هکتار از اراضی باغی استان از اثرات خشکسالی متاثر شده است، افزود: میزان خسارت برآورد شده به این بخش 165 میلیارد تومان بوده است.

به گفته رییس اداره اطلاعات و آمار سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، خشکسالی همچنین 299 میلیارد و 600 میلیون تومان به بخش دام و طیور استان خسارت وارد کرده است.

و اما اکنون مردم و مسئولان خراسان جنوبی برای برون رفت از مشکلات بی آبی و خشکسالی باید روش هایی را در پیش بگیرند که بتوانند با این مشکلات مقابله کنند زیرا پیش بینی نمی شود کمبود بارندگی ها به این زودی در این استان جبران و خشکسالی از این استان رخت بربند.

باید توجه داشت که اجرای طرح های آبیاری نوین و مدرن در رونق و توسعه بخش کشاورزی و بهره وری و بهینه کردن مصرف آب در این بخش ضرورت دارد و در کنار آن استفاده و کاشت گیاهان مقاوم به کم آبی، الگوی کشت مناسب در هر منطقه به تناسب وضعیت آبی و خاکی، ارتقای دانش کشاورزان و مانند آن از دیگر ضروریاتی است که باید همزمان مورد توجه کشاورزان و مسئولان قرار گیرد.(مهر)