جایگاه شاهنامه در شبه قاره بررسی شد

از زمانی که ادیبان و شاعران و عارفان ایران زمین به سرزمین هند قدم نهادند و ذخایر ادب فارسی و اندیشۀ اسلامی را وارد این دیار کردند، لاهور و شهرهای دیگر پنجاب خاصه از دورۀ دوم غزنویان محل تجمع سخنوران فارسی گوی شد و آثار فارسی، مورد توجه اهل فضل و ادب قرار گرفت؛ در این میان، شاهنامۀ فردوسی بیش از سایر آثار، اقبال عام یافت. چه دنیای فردوسی، دنیای ایمان به خدا، بزم و رزم، حکمت و فلسفه، پند و اندرز، کرامت انسانی و سازگار با روحیۀ مردم شبه قاره بود.

فردوسی با تاریخ سرزمین هند بیگانه نبود، داستان کلیله و دمنه و شطرنج به همت برزویۀ طبیب و نام بردن از محصولات هندی چون چتر، شمشیر، جامه و عطر هندی و یاد کردن از پزشکان و منجمان و اخترشناسان و زیج هندی و یا داستان بهرام گور و رفتن وی به هند و ازدواج با سپینود دختر شنگل و دیگر وقایعی از این دست که یادآور همبستگی این دو فرهنگ متعالی است، برای هندیان صاحب نظر خوش آیند و دلنشین بود.

ویژگی های زبانی و مفهومی شاهنامه سبب شد که در اندک زمانی مورد قبول اهل ادب واقع شود و جایگاه رفیعی در ادبیات هند به خود اختصاص دهد. شاعران و سخنوران به تقلید از سبک فردوسی به خلق آثار بدیع پرداختند.

کتاب حاضر تلاش های گروه شبه قاره فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و مجموعه مقالاتی را از شاهنامه پژوهان داخل و خارج از کشور شامل می شود. این مقالات به مناسبت همایش بین المللی هزاره شاهنامه فردوسی گردآوری شده است.

فهرست مطالب کتاب به این قرار است:

بخش اول - شاهنامه در شبه قاره

هند در شاهنامۀ فردوسی/ حسن رضایی باغ بیدی

داستان جم در شاهنامه و سابقۀ آن در اساطیر هند/ ژاله آموزگار

رستم و همتای هندی او ایندرا/ ابوالقاسم اسماعیل پور

کاوس در ایران و هند/ زهره زرشناس

فریدون و همتای ودایی او تریته آپیته/ چنگیز مولایی

چاپ سنگی شاهنامه، حماسۀ ملی ایرانیان/ اولریش مارزلف

فرهنگ های شاهنامه در شبه قاره/ ابوالفضل خطیبی

نگاهی به برخی نسخه های خطی مصور شاهنامه در موزه ملی دهلی نو/ چندر شیکهر

نسخه های خطی شاهنامه در کتابخانۀ خدابخش/ امتیاز احمد

نسخ خطی شاهنامۀ فردوسی در هند/ شریف حسین قاسمی

بخش دوم - شاهنامه نویسی در شبه قاره

شاهنامه نویسی در شبه قاره/ توفیق سبحانی

کیگوهرنامه/ فتح الله مجتبایی

تاریخ دلگشای شمشیرخانی/ محمدجعفر یاحقی

فتح نامه/ مهری باقری

معرفی نسب نامۀ شهریاری با تکیه بر شاهنامۀ فردوسی/ احمد تمیم داری

فتوح السلاطین/ شریف حسین قاسمی

مثنوی مؤمن/ محمدجعفر یاحقی

حملۀ حیدری/ جعفر شجاع کیهانی

وقایع الزمان: فتح نامۀ نورجهان بیگم/ سید حسن عباس

شاهنامۀ نادری/ احمد تمیم داری

پژوهشی در استقبال شاهنامۀ فردوسی در کشمیر/ محمدصدیق نیازمند