داستان صبر

در قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان، برخی از این قصص به صورت موجز بیان شده است؛ زیرا در کتب آسمانی یا حتی سنت ادیان پیشین این داستان‌ها به صورت مفصل آمده است. مطول یا موجز بودن داستان‌ها امری نیست که در اینجا بدان پرداخته شود، بلکه این مقال به بیان هدف خداوند که تحول جامعه به‌واسطه تاثیرپذیری از این داستان‌هاست، می‌پردازد.

زندگی حضرت موسی (ع) از قصص قرآنی است که می‌توان گفت خداوند آن را به صورت کامل در قرآن بیان کرده است. موسی (ع) از پیامبرانی است که خداوند داستان زندگی او را در سوره‌های مختلف آورده و نام او را 502 بار در قرآن تکرار کرده است.

حضرت موسی (ع) در قرآن انسانی پرهیزکار توصیف شده است که مستقیم مورد خطاب خداوند قرار می‌گیرد: «در این کتاب از موسی یاد کن؛ زیرا او پاکدل و فرستاده‏ای بود و از جانب راست طور او را ندا دادیم و در حالی که با وی راز گفتیم، او را به خود نزدیک ساختیم.» (مریم/ 52 ـ 51)

تولد موسی در زمان سلطنت فرعونی بود که بر قوم بنی‌اسرائیل ستم روا می‌داشت. این فرعون به قصد ساختن بناهای بلند به کارگرانی قوی‌بنیه نیاز داشت که بدون چون و چرا از فرامین او اطاعت کنند. از طرفی این فرعون رویایی دید که بر طبق آن معبران پیش‌بینی کردند مصلحی از قوم بنی‌اسرائیل برانگیخته خواهد شد که فرعون را نابود می‌کند و اوضاع مردم خویش را به سامان خواهد کرد. پس فرعون فرمان قتل تمام نوزادان پسر را داد، اما از آنجا که با کشتن تمام پسران بنی‌اسرائیل کشور مصر با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو می‌شد، تصمیم گرفته شد یک سال در میان نوزادان پسر کشته شوند. از این رو موسی (ع) در سالی متولد شد که نوزادان را از بین می‌بردند. ابتدا مادر او نوزاد را مخفی کرد، اما خداوند به مادر موسی (ع) وحی کرد که او را در سبدی گذارد و به رود نیل بسپارد و به کمک خداوند امید داشته باشد.

«و به مادر موسی وحی کردیم که او را شیر ده و چون بر او بیمناک شدی، او را در نیل بینداز و مترس و اندوه مدار که ما او را به تو بازمی‏گردانیم و از [زمره] پیمبرانش قرار می‏دهیم.» (قصص / آیه 7)

«و دل مادر موسی [از هر چیز جز از فکر فرزند] تهی گشت اگر قلبش را استوار نساخته بودیم تا از ایمان‏آورندگان باشد، چیزی نمانده بود که آن [راز] را افشا کند.» (قصص / 10)

مادر موسی (ع) به الهامی که خداوند در دل او انداخت، اطمینان کرد و خداوند نیز چشم او را به دیدن فرزندش روشن کرد: «پس او را به مادرش بازگرداندیم تا چشمش [بدو] روشن شود و غم نخورد و بداند وعده خدا درست است، ولی بیشترشان نمی‏دانند.» (قصص / 13)

همسر فرعون، موسی (ع) را از آب گرفت و او در کنار فرعون بزرگ شد. موسی (ع) به خاطر قتل یک قبطی که همکیش او را آزار داده بود، به مدین فرار کرد. در شهر مدین با شعیب دیدار کرد و چندین سال در آن شهر ماند و پس از چند سال با دختر شعیب ازدواج کرد و به مصر بازگشت.

در راه بازگشت خداوند به او وحی کرد تا فرعون و فرعونیان را به راه راست فرا خواند. اما باوجود معجزه‌های بسیار ِموسی(ع) فرعون به او ایمان نیاورد و این حضرت با قوم خود از مصر گریخت و چهل سال در بیابان سرگردان بودند تا وعده خداوند بر بنی‌اسرائیل محقق شد و آنها توانستند مکانی برای زندگی بیابند.

داستان زندگی حضرت موسی (ع) از داستان‌هایی است که همواره و در هر دوره‌ای، از تازگی برخوردار است. زندگی موسی(ع) نمونه صبر و استقامتی است که خداوند در جای جای قرآن، آدمی را به آن فرا می‌خواند و به‌واسطه آن پاداش می‌دهد: «آنانند که به [پاس] آن‌که صبر کردند و [برای آن‌که] بدی را با نیکی دفع می‏نمایند و از آنچه روزی‏شان داده‏ایم انفاق می‏کنند دو بار پاداش خواهند یافت.» (قصص / 54)

این ایمان به خداوند است که باعث می‌شود آدمی در برابر مشکلات صبور باشد؛ زیرا ایمان به خداوند یکی از ارکان و پایه‌های محکم دین است. مادر حضرت موسی به خاطر ایمان مطلقی که به خداوند داشت، فرزند خود را به آب انداخت. این عمل صرفا از کسی بر می‌آید که به خداوند خود امید و اطمینان داشته باشد. آدمی در زندگی خود با رخدادهای فراوانی روبه‌رو می‌شود که برخی از آنها موجب رنجش او می‌شود. او درباره چرایی این وقایع تفکر می‌کند، ولی به هیچ دلیل منطقی نمی‌رسد. در اینجاست که او باید صبور باشد و به حکمتی که در پس این وقایع جاری است، ایمان داشته باشد. این همان ایمانی است که حضرت موسی(ع) به‌واسطه آن سرگردانی چهل ساله در بیابان را تحمل کرد.

قصص قرآنی در بردارنده نکات اخلاقی آموزنده‌ای برای مردم این روزگار بوده که مشغله بسیار آنها را از اخلاقیات دور کرده است. در بین این مردم برخی جوانان به دنبال شیوه صحیح و پر از آرامش زندگی هستند که توصیه مطالعه و تعمق درباره قصص قرآنی و فراگیری صبر و تحمل برای آنها ضروری به نظر می‌رسد؛ خصوصا که اکنون در ماه مبارک رمضان هستیم و این ماه فرصت مغتنمی است که آدمی را به صبر و استقامت فرا می‌خواند.