گفت​وگوهای هسته​ای و دیوار بلند بی اعتمادی به آمریکا

کاترین اشتون انگلیسی، سال​هاست که در گفت​وگوهای هسته​ای ایران و 1+5 حضور دارد و در دور گذشته هم نشست​ها و گفت​وگوهای نفس گیری با تیم هسته​ای به ریاست دکتر سعید جلیلی انجام داده است اما تاکنون حتی پس از توافق ژنو هم توافق نهایی حاصل نشده است.

در این میان بیشترین علت نرسیدن به توافق نهایی کارشکنی​هایی است که آمریکایی​ها اعمال کردند. چند روز پیش بود که آمریکا تحریم​های تازه​ای علیه ایران وضع کرد که بر خلاف توافق اولیه در ژنو بود این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران از زمان توافق ژنو پایبندی خود را به توافق ثابت کرده است و به تأیید آژانس بین​المللی انرژی هسته​ای هم رسیده است.

اما در این میان هیچ ساز و کاری برای پایبندی طرف مقابل در قبال تعهداتش بر مبنای توافق ژنو وجود ندارد. کارشکنی​های آمریکایی​ها تاکنون باعث شده است گفت وگوها به نتیجه نهایی مطلوب دو طرف نرسد.

اکنون که اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که مسئول هماهنگی کشورهای 1+5 نیز است،تغییر می کند آیا تحولی در روند گفت​وگوهای هسته​ای هم به وجود خواهد آمد؟

برخی اعتقاد دارند که تغییر رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هیچ تغییر در مسیر گفت​وگوهای هسته​ای ایجاد نخواهد کرد چرا که او تنها یک عنوان و مقامی است که سیاست​های دیکته شده و دستوراتی را که از سوی مقامات ارشد خود دریافت می​کند پیگیری می​کند اما برخی هم معتقدند که تغییر خانم اشتون باعث تحولی در روند گفت​وگوهای هسته​ای می​شود چرا که دیدگاه​های یک فرد انگلیسی با سیاست​های آمریکا همخوانی دارد می​تواند تأثیر مثبتی بر روی مذاکرات بگذارد.

مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا یک ایتالیایی است. او خانم فدریکا موگرینی وزیر خارجه ایتالیا است. اما اتحادیه اروپا به خاطر وابستگی​های زیادی که به آمریکا دارد نتوانسته​ است استقلال خود را در بسیاری مسائل نشان دهند و همواره تابع سیاست​های آمریکا بوده است.

فدریکا موگرینی که وزیر خارجه فعلی ایتالیا است، متولد سال 1973 در شهر رم است. وی مدرک دکترای علوم سیاسی خود را از دانشگاه لاسپلنزای رم گرفته است. او در پایان نامه دکترای خود را با عنوان فلسفه سیاسی به رابطه بین دین و سیاست در اسلام اختصاص داده و در واقع یک اسلام شناس سیاسی است.

شاید موگرینی به خاطر تحصیلاتی که در حوزه اسلام داشته است یک امتیاز برای او در روند گفت​وگوهای هسته​ای ایران و 1+5 باشد، چرا که او به خاطر دکترایی که در زمینه دین و سیاست در اسلام گرفته است آسان​تر از اشتون بتواند فتوایی که رهبر معظم انقلاب درباره سلاح هسته​ای داده​اند تحلیل و تفسر کند و دیگر کشورهای عضو 1+5 را آگاه سازد که معنی و مفهوم چنین فتوایی چیست. اشتون حتی با توضیحات ظریف وزیر خارجه کشورمان درباره فتوای حضرت آیت الله خامنه​ای به نظر نمی​رسد که متوجه شده باشد که مفهوم فتوا و پایبندی به آن چیست.

ظریف خود توضیحاتی که به اشتون داده است اینگونه روایت می​کند؛من یک بار به خانم اشتون گفتم زمانی که من و شما در یک اتاق هستیم نمی​توانم با شما دست بدهم، به خاطر این که یک فتوایی وجود دارد که به من اجازه این کار را نمی​دهد و من به این فتوا متعهد هستم.

اما شاید خانم فدریکا موگرینی به خاطر رشته تحصیلی​اش نیاز نداشته باشد که ظریف آنگونه که به اشتون توضیح داده و تلاش کرده است تا معنی فتوا را به او بفهماند، به او هم توضیح دهد!

اما مسائل هسته​ای ایران و غرب علاوه بر این که به درک نکردن فتوایی با پشتوانه دینی و سیاسی باز می​گردد به مسائل دیگری از جمله پایبند نبودن آمریکا و بی اعتمادی ایران به مقامات این کشور هم باز می​گردد.

این بی اعتمادی​های عمیق از آنجا سرچشمه می​گیرد که آمریکا پس از توافق ژنو و در چند ماه گذشته تعهدات خود را اجرا نکرد و سعی داشت تا فشارها را بر ایران افزایش دهد. نمونه آن هم اعمال چندین تحریم تازه علیه کشورمان بود که ناقض توافق ژنو است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی هم بارها بر بی اعتمادی جمهوری اسلامی ایران به آمریکا اشاره کردند و در دیدار وزیر خارجه و سفرای کشورمان فرمودند؛«البته در زمینه ادامه مذاکرات هسته​ای، منع نمی​کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشان شروع کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند دنبال می شود اما این، یک تجربه ذیقیمت دیگر برای همه بود که متوجه شویم نشست و برخاست و حرف زدن با امریکایی​ها، مطلقاً تأثیری در کم کردن دشمنی آنها ندارد و بدون فایده است.»

شاید برخی در داخل ابراز بی اعتمادی رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به آمریکا را یکی از چالش​های سیاست خارجی کشورمان بدانند و حتی اعتقاد داشته باشند که افکار عمومی بر سر چرایی آن به سردرگمی دچار است اما این بی اعتمادی به آمریکا ریشه در اعتقادات مردم ایران دارد چون آنها به خوبی احساس کرده​اند که همه رفتارهای آمریکا علیه مردم ایران، حاکمیت و اسلام است.

این بی اعتمادی هر روز هم بیشتر می​شود و باعث آن هم مقامات آمریکایی​ هستند که علیرغم توافقاتی که انجام شده است همچنان سیاست​های خصمانه خود را علیه ایران اسلامی پیاده می​کنند.

نمونه آن هم همانطور که اشاره شد اعمال تحریم​های تازه علیه جمهوری اسلامی ایران است که چند روز پیش اعلام شد.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد همان موضوع گفت​وگوی ایران و آمریکاست. روز گذشته برخی خبرنگاران رسانه​ها که در نشست خبری رئیس جمهور حضور داشتند پرسش​هایی در همین زمینه مطرح کردند و سفر سال گذشته رئیس جمهور به نیویورک و گفت​گوی تلفنی اوباما با روحانی و دیدار و گفت​وگوی کوتاه ظریف و کری را به عنوان دستاوردی در حوزه سیاست خارجی تلقی کردندو از سفر امسال رئیس جمهور به آمریکا پرسیدند و گفتند که ایا باز هم چنین اتفاقی خواهد افتاد؟

البته رئیس جمهور گرچه از تصمیم قطعی خود برای سفر به نیویورک خبر نداد، اما گفت که در صورت انجام سفر برنامه​ای برای دیدار با اوباما ندارد.

حضرت آیت الله خامنه​ای سال گذشته در مراسم مشترک دانش آموختگی، تحلیف و اعطای سردوشی دانشجویان دانشگاههای افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران، تأکید کردند: ما از تحرک دیپلماسی دولت از جمله سفر نیویورک حمایت می کنیم زیرا به دولت خدمتگزار اعتماد داریم و به آن خوشبین هستیم اما برخی از آنچه که در سفر نیویورک پیش آمد بجا نبود، چون ما دولت امریکا را غیرقابل اعتماد، خودبرتربین، غیرمنطقی و عهد شکن می​دانیم.»

اشاره رهبر معظم انقلاب در همان زمان به موضوع گفت​وگوی تلفنی رئیس جمهور کشورمان و اوباما همچنین دیدار و گفت​وگوی کوتاه وزیر خارجه ایران و آمریکا در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل بود.

رهبر انقلاب اسلامی افزودند: ما به مسئولین خودمان اعتماد داریم و از آنها می خواهیم با دقت و با ملاحظه همه جوانب، گام ها را محکم بردارند و منافع ملی را به فراموشی نسپارند.

چنین توصیه​ها و سخنان این موضع را نشان می​دهد که در جریان گفت​وگوهای هسته​ای ایران و 1+5 محور آمریکا قرار نگیرد و چارچوب گفت​وگوها را هم آمریکا تعیین نکند.

در میان کشورهای عضو 1+5 کشورهایی از جمله چین و روسیه دیده می​شود که با سیاست​های آمریکا علیه ایران مخالفند. حتی در میان کشورهای غربی عضو این گروه کشورهایی دیده می​شوند که با سیاست​های آمریکا در جریان گفت​وگوهای هسته​ای زاویه دارند و می​توانند نقش مثبتی را داشته باشند.

بی اعتمادی به آمریکا و پایبند نبودن این کشور به تعهداتش روز گذشته در سخنان رئیس جمهور کشورمان هم نمود یافت. او در نشست خبری با خبرنگاران تأکید کرد؛تحریم​های جدید آمریکا علیه ایران بی اعتمادی مردم به این کشور را بیشتر کرد.

اکنون که در آستانه دور تازه​ای از مذاکرات هسته​ای قرار داریم رایزنی​های دیپلماتیک وزارت خارجه و تیم مذاکره کننده هسته​ای کشورمان هم بیشتر شده است. سفرهای ظریف به چند کشور و دیدار و گفت​وگوی او با مقامات روسیه و سفر او به چند کشور اروپایی از جمله ایتالیا می​تواند فضای گفت​وگوهای هسته​ای را به سوی یک توافق جامع و نهایی با سیاست برد برد راهی کند، البته این توافق بستگی به طرف مقابل هم دارد.

عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان و مذاکره کننده ارشد تیم هسته​ای هم با اشاره به مذاکرات ایران و ۱+۵ گفت: همچنان فاصله نسبتاً زیادی در مواضع دو طرف وجود دارد.

سید عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد تیم هسته‌ای کشورمان در گفتگو با المیادین در پاسخ به سوالی درباره مطرح شدن قدرت موشکی ایران در مذاکرات هسته ای گفت: مسئله توان موشکی ایران چند بار مطرح شد و ما به طور کامل این مسئله را برای طرف های مقابل تشریح کردیم که ما نمی توانیم درباره سامانه های دفاعی و تجهیزات نظامی و دفاعی خود بحث کنیم و به هیچ کسی اجازه نخواهیم داد وارد این مسئله شود.

معاون وزیر امور خارجه افزود: ما درباره بعضی مسایل به یکدیگر نزدیک شدیم، اما مسایل اختلافی زیادی مطرح است و ما همچنان برای رسیدن به توافق تا بیست و چهارم ماه نوامبر آینده فرصت داریم.

در این دور از گفت​وگوها هدف اصلی توافق نهایی است، اما اگر توافقی میان ایران و 1+5 نشد باید دیپلماسی فعالی را تدارک دید تا مانع اصلی که آمریکاست به عنوان کشوری که باعث شده است گفت​وگوهای هسته​ای به نتیجه نرسد معرفی شود و تبعات سیاسی آن هم بر عهده کاخ سفید باشد.

آنگونه که به نظر می​رسد آمریکایی​ها تمایلی به توافق نهایی ندارند و همین امر علاوه بر این که افکار عمومی جهان را نسبت به سیاست​های آمریکا آگاهتر خواهد ساخت، دیوار بی اعتمادی مردم ایران از آمریکا هم بالاتر خواهد رفت.

محمد صفری-جام جم آنلاین