قاچاق نفت به قیمت بسیار پایینتر از رقم اصلی آن، گروگانگیری و دریافت کمکهای مالی از برخی کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس از جمله منابعی است که داعشیها به کمک آن هر روز بر ثروت خود میافزایند. در این میان کشورهای غربی و بویژه آمریکا که سیاستهای غلطشان در سالهای اخیر برای سرنگونی دولت قانونی سوریه به شکلگیری و تقویت گروه داعش منجر شده، مدتی است که تلاش میکنند از تقویت بیشتر این گروه بپرهیزند، اما ظاهرا برخی متحدان منطقهایشان چندان در این زمینه با آنها هماهنگ نیستند.
موید این مطلب سخنان دوشنبه شب دیوید کوهن، معاون خزانهداری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی بود.
وی در این زمینه اظهار کرد: ما طی این سالها نسبت به تجهیز گروههای تروریستی از سوی کشورهای حاشیه خلیجفارس ابراز نگرانی کردهایم.
دیوید کوهن با بیان اینکه در این زمینه همکاریهایی بین طرفین انجام شده، خواستار برخورد جدیتر برخی از این کشورها در قبال تامین مالی تروریستها شده است.
تحلیلگران میگویند تاکید این روزهای مقامات واشنگتن بیشتر بر مقامات کویت و قطر است که مدارک و شواهد موجود نشان میدهد برخی از شهروندان این دو کشور در تامین مالی داعش و جبهه النصره نقشی فعال دارند.
خبرگزاری تسنیم هم به نقل از کوهن نوشت کویت و قطر در مقابله با تامین مالی تروریستهای داعش سهلانگارند.
انفعال انگلیسیها
در حالی که مقامات آمریکایی این روزها میکوشند با تاکید بر این موضوع جدیت خود در نبرد علیه داعش را نشان دهند، برخی به انفعال انگلیسیها در این زمینه اشاره میکنند.
بر همین اساس، روزنامه انگلیسی دیلیتلگراف چند روز پیش از تحریم دو نفر از شهروندان کویتی به اتهام تامین مالی داعش خبر داد.
گفته میشود مقامات آمریکایی از ماه آگوست تاکنون نام این دو نفر را به سازمانهای اطلاعاتی انگلیس داده بودند، اما مقامات لندن بتازگی نام آنها را به فهرست تحریمهای خود اضافه کردهاند.
عبدالرحمان خلاف العنیزی و شافی سلطان محمد العجمی دو شهروند کویتی هستند که این روزنامه به نام آنها اشاره کرده است. فرد نخست در تامین مالی داعش فعالیت داشته و دومی نیز در زمینه تجهیز تسلیحات جبهه النصره کار میکند. البته به نظر میرسد کمکاری انگلیسیها در این زمینه تنها محدود به همین دو نفر نبوده است. هفته گذشته نیز مشخص شد مقامات لندن عبدالرحمان النوامی، شهروند قطری را به دلیل همین اتهامات تحریم کردهاند.
گزارش شده که وی در عرض یک ماه نزدیک به 1.5 میلیون پوند در اختیار اعضای داعش قرار داده بود. نکته جالب اینجاست که مقامات آمریکایی از ده ماه پیش خواستار تحریم این فرد شده بودند و انگلیسیها بتازگی اقدام به این کار کردهاند.
این گزارش میافزاید آمریکاییها پنج پایگاه دیگر در این زمینه در قطر را تحریم کردهاند، اما هنوز اقدامی از سوی انگلیسیها نشده است. این بهمعنای آن است که آنها هنوز میتوانند براحتی به فعالیت خود در انگلیس ادامه دهند. نکته دیگر این است که چرا این دو شهروند کویتی بسرعت به فهرست تحریم انگلیسیها اضافه شدند.
در این میان نمایندگان پارلمان انگلیس نیز در این باره بر دولت دیوید کامرون فشار میآورند. در مقابل مقامات وزارت خزانهداری انگلیس میگویند تا دلیل و مدرک مشخصی در این زمینه وجود نداشته باشد، اقدام به تحریم فردی نمیکنند. در همین حال گفته میشود امیر قطر امروز برای دیدار با دیوید کامرون، وارد انگلیس میشود. احتمال دارد کامرون در این دیدار موضوع حمایت مالی شهروندان قطر را مطرح کرده و خواستار پایان دادن به این روند شود.
کمکهای مداوم
هنوز هیچ یک از مقامات غربی نتوانستهاند آمار دقیقی از میزان کمکهای مالی به داعش ارائه کنند. در این میان افرادی همچون جیمز استاوریدیس، فرمانده سابق نیروهای آمریکا و ناتو بر این باور است که این کمکها طی چند ماه اخیر ممکن است کم شده باشد، اما به هیچ وجه قطع نشده است.
به عقیده استاوریدیس، گروههایی همچون داعش و جبهه النصره بهترین بستر برای سرمایهگذاری این ثروتمندان عرب است. آنها در ابتدا با پرداخت هزینهای به این گروهها اعتماد آنها را جلب میکنند. زمانیکه این گروهها بتوانند روی پای خود بایستند، تجارت و سود واقعی اعراب آغاز میشود. از آن به بعد است که این شیوخ عرب از ثروت حاصل از قاچاق نفت، آدمربایی و حتی بردگی زنان سود میبرند.
به گفته آمریکاییها، قطر و عربستان را میتوان بزرگترین تامینکنندگان این گروههای تروریستی به حساب آورد. البته کارشناسان عقیده دارند عربستان طی چند ماه گذشته تا حدودی در این زمینه محدودیتهایی ایجاد کردهاست، اما مقامات دوحه هنوز اقدامی در این زمینه انجام ندادهاند.
به باور مقامات واشنگتن، داعش از طریق تمام منابع مالی خود روزانه نزدیک به یک میلیون دلار درآمد دارد. گفته میشود بیشتر این درآمدها به واسطه فروش نفتی است که داعش پس از تسلط بر پالایشگاههایی در عراق و سوریه به دست آورده است. بازار اصلی خرید و فروش این نفت قاچاق نیز مرزهای ترکیه عنوان شده است. گزارش شده که داعشیها هر بشکه نفت را فقط به قیمت 25 دلار به فروش میرسانند. از سوی دیگر، رابرت فیلیپس، مشاور ارشد سابق وزارت خارجه آمریکا میگوید که اعراب ثروتمند در حال انجام یک بازی کثیف دوگانه هستند.
وی در این زمینه افزود: در حالیکه دولتهای عرب منطقه سعی میکنند با اقدامات خود ادعا کنند علیه داعش در حال مبارزه هستند، ثروتمندان این کشورها به تجهیز مالی و تسلیحاتی این تروریستها ادامه میدهند.
حسین خلیلی / گروه بینالملل
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد