حروف در وصف صلحی پر درد ولی پیروزمندانه

کتابی که فصول آن همه با نام حروفی مانند: حاء، سین، نون، میم، نون، یاء، واو، الف، نون، الف، ... مشخص شده و در نهایت می‌توان با کنار هم قرار دادن این کلمات، یک عبارت را کشف کرد. پس معماهای آمیخته با نوشتار سید علی شجاعی شاید در ابتدا کمی متفاوت از دیگر آثار باشد، ولی پس از اندکی، خواندن کتاب به یک شیرینی کشف‌کردنی تبدیل می‌شود.

این رمان شامل توضیحی در باب سال‌های پایانی زندگی امام حسن(علیه السلام) و جریان صلح و دشواری‌های حاکم بر آن زمان است. سنگینی آن برهه گاهی آن‌قدر به زیبایی به تصویر کشیده شده است که شاید از این همه درد نفستان بگیرد. گرچه از همان ابتدا خواننده آگاه می‌داند این نوشتار با پیروزی مولا و شکست معاویه همراه می‌شود.

رمان «حاء. سین. نون» را نمی‌توان به کسانی که دنبال متن معتبر و بدون اشکال درباره امام حسن(علیه‌السلام) هستند، توصیه کرد؛ زیرا گرچه این کتاب فهرست منابع سه صفحه‌ای (55 عنوان کتاب) دارد، ولی نویسنده خود بصراحت گفته است: «در متن کتاب، فرمایشات حضرت مجتبی(علیه السلام) به صورت برداشت آزاد، ترجمه شده و ممکن است همزمانی تاریخی با وقایع نداشته باشد. » این مساله، از آن جهت که در هر صورت «حاء. سین. نون» یک رمان است و نه کتاب تاریخی دقیق و ادعایی هم بر مستند بودن به شکل پژوهشگرانه دقیق ندارد، اشکالی بر نویسنده و روایت وارد نمی‌کند. همواره در رمان‌هایی که تاریخ را بیان می‌کند، مستند بودن و میزان پایبندی نویسنده به واقعیت و میزان بهره‌مندی از خیال، بحثی پرمناقشه است؛ ولی به یاد داشتن این نکته نیز همواره ضروری است که ادبیات نباید واقعیت دینی را خدشه‌دار کند.

«حاء. سین. نون» روایتی از سال‌های صلح دومین امام شیعیان است که با بیان شیرین، دیالوگ‌های قوی و تغییر قدرتمند زاویه دید و راویان نقل شده است. از جهات فوق، این رمان برای دوستداران خوانش تاریخ و دین (آن هم از متون غیرتخصصی سنگین) و علاقه‌مندان به ادبیات، خواندنی است.

برای نمونه، یکی از توانایی‌های سید علی شجاعی در نوشتن این رمان تغییر راویان است؛ هر یک از فصل‌ها به فراخور، از طریق دو یا چند راوی نقل می‌شود. به این صورت که یکی از راویان از یاران امام است و دیگری از دشمنان او؛ هر قسمت از طریق خیره شدن نگاه یکی از راویان به دیگری، به پایان می‌رسد و همان فرد که به او خیره شده‌، روایت قسمت بعد را بر عهده می‌گیرد. شجاعی توانمندانه روحیات و حالات دو انسانی که در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند را بیان کرده است؛ یکی خوب و دیگری بد؛ یکی یار وفادار و دیگری دشمنی که مایل است از ننگ «انتم الطلقاء» رهایی یابد؛ البته گاهی نیز دو شخصیت نیک یا بد راوی ماجرا می‌شوند، ولی مهم این است که باز هم دنیای آنها با یکدیگر تفاوت دارد و هر کدام با ضعف‌ها، حقارت‌ها یا نیکی‌ها و خیرخواهی‌هایی خود وضع حساس زمانشان را بررسی می‌کنند.

«... و لخته خونی در تشت»؛ این پر بسامدترین جمله آخرین فصل کتاب «حاء. سین. نون» است؛ جایی که فصل «نقطه» نام دارد ولی خود با شروعی پنهانی نه‌تنها به پایان نمی‌رسد، بلکه خون بر دل می‌کند؛ زیرا سخن از روزی به میان می‌آید که آسمان مصیبتی سخت‌تر از آن ندیده است. مصیبت فرزند دوم از مردی که او را امیرالمومنین خواندند تا با وجود تمام سختی‌ها و خودفراموشی‌ها نام امیرالمومنینی او بر دیگری بار نشود. «تو و یارانت شهید... و خاندانت اسیر... و اموالت به غارت ... زمین و آسمان برایت خون گریه می‌کند...»

«حاء. سین. نون» نوشته سیدعلی شجاعی در 164 صفحه با قیمت 9400 تومان در انتشارات کتاب نیستان به چاپ رسیده و جایزه برنده بیست و پنجمین دوره جایزه کتاب فصل شده است.

حورا نژادصداقت / جام‌جم