خط زمان ماجراجویی‌های بشر

انسان از ابتدای خلقت با انگیزه زندگی بهتر و کشف ناشناخته‌های دنیای پیرامون خود به تفکر پرداخته، سپس شجاعت به خرج داده تا نشدنی‌های زمان خود را به شدنی‌ها تبدیل کند. حال با رشد و توسعه فناوری، اکتشافات و اختراعات نیز سرعت گرفته‌اند و قطار پیشرفت آنقدر سریع حرکت می‌کند که حتی عده‌ای برای زندگی روی سیاره مریخ در سال 1401 (2025 میلادی) برنامه‌ریزی می‌کنند.

در ادامه به منتخبی از ماجراجویانه‌ترین کارهایی که در زمان خود یا حتی در طول سال‌ها بعد دنیای علم و فناوری را دستخوش تحولات بزرگی کردند، براساس تقدم تاریخی اشاره می‌کنیم. تاریخ‌های مورد اشاره بر حسب تقویم میلادی است.

1- دوران نوسنگی

خروج از غار، آغاز کشاورزی و دامداری و اختراع چرخ و قایق

براساس برخی از اکتشافات دیرین‌شناسی، دانشمندان معتقدند انسان‌های اولیه تا مدت‌ها در غارها زندگی می‌کردند. آنها در عصر حجر (عصر قبل از دوران نوسنگی) با بهتر شدن شرایط آب‌و‌هوایی از غارها بیرون آمدند و با آغاز ماجراجویی در محیط طبیعی، غارها به پناهگاه تبدیل شد. قرن‌ها بعد انسان‌ها یکجانشین شدند. با یکجانشین شدن کشاورزی و دامداری رونق گرفت و انسان‌ها برای زندگی بهتر، کشاورزی گسترده‌تر و ساخت‌وساز به اختراعات جدید دست زدند. مهم‌ترین اختراعات این دوره چرخ و قایق هستند که رفاه بیشتر و رشد جمعیت را در پی داشت.

2- 212 تا 278 قبل از میلاد

کشف قانون چگالی و دیگر قوانین در حوزه ریاضیات و فیزیک

ارشمیدس بزرگ‌ترین ریاضیدان، فیزیکدان، مهندس، مخترع و منجم یونان‌باستان همیشه و در هر شرایطی مشغول تفکر و اکتشافات جدید بود. برای مثال روزی پادشاه سیراکوز از ارشمیدس خواست بفهمد آیا تاجی که برایش ساخته‌اند واقعا طلاست یا خیر. او می‌دانست اگر بتواند حجم تاج را محاسبه کند، به خلوص طلای به کار رفته در آن پی می‌برد. از آن روز ارشمیدس همواره در فکر یافتن راه‌حلی برای حل این مساله بود تا این‌که روزی در حمام متوجه شد حجم آبی که از خزینه بیرون ریخته، همان حجم بدن اوست که وارد آب شده است. او با کشف این موضوع سراسیمه به بیرون حمام دوید و فریاد زد یافتم، یافتم! این ماجراجویی و دقت ارشمیدس به کشف قانون چگالی منجر شد. حتی مرگ این دانشمند باستان نیز عجیب‌وغریب است. در شرایطی‌که رومیان به شهر سیراکوز حمله کرده بودند، او در حالی‌که در میدان شهر به یک مساله ریاضی می‌اندیشید، توسط یک سرباز مست رومی کشته شد. او در لحظات آخر فقط گفت: «دایره‌های مرا خراب نکن»!

3- سال ۱۴۹۲

کریستف کلمب و کشف قاره آمریکا

ماجراجویی، علاقه به به‌دست آوردن طلا، امید به فتح سرزمین‌های دیگر و از همه مهم‌تر نیاز اروپا به گیاهان دارویی و ادویه باعث شد کریستف کلمب از طرف پادشاهی کاستیل راهی سفری طولانی از اسپانیا به هند شود. او با سه کشتی عازم شد و تصمیم گرفت از مسیری جسورانه و جدید برای رسیدن به مقصد استفاده کند. بسیاری تصور می‌کردند کلمب شکست می‌خورد و زنده بازنمی‌گردد. تنها حمایت پادشاه و وعده‌های مختلف به خدمه کشتی‌ها باعث شد ملوانان به این سفر تن دهند. سرانجام سفر آغاز شد. تا آن زمان هنوز اروپایی‌ها آنقدر در عمق آن پیش نرفته بودند که خشکی از نظرشان محو شود. پس از پنج هفته کشتی به خشکی رسید، اما سرزمینی که آنها در آن قدم گذاشتند هند نبود، بلکه جزیره زیبایی از مجمع‌الجزایر باهاما در آمریکای مرکزی بود. پس از آن کلمب سفرهای دیگری به آمریکا کرد و قسمت‌های بیشتری از این قاره ناشناخته را دید.

4- قرن شانزدهم (1501 ـ 1600)

وان‌هو و حرکت با استفاده از موشک اولیه

انسان‌ها تا مدت‌ها از موشک‌ها در میدان جنگ یا برای آتش‌بازی استفاده می‌کردند. ولی براساس یک روایت چینی، وان هو اولین بار از موشک برای به حرکت درآوردن یک وسیله حمل و نقل استفاده کرد. این مرد چینی از 47 موشک کوچک برای حرکت یک صندلی استفاده کرد. وان هو که از کارش بسیار مطمئن بود، خودش روی صندلی نشست و به دستیارانش دستور داد موشک‌ها را روشن کنند. بعد در یک چشم برهم‌زدن انفجار بزرگی رخ داد و صندلی و وان هو پودر شدند.

5- سال ۱۶۶۰

لئوناردو داوینچی و تلاش برای تحقق رویای‌ پرواز

پرواز از دیرباز آرزوی بشر بود و برای تحقق این رویا از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. یکی از این تلاش‌ها به نام لئوناردو داوینچی، بزرگ‌ترین ریاضیدان قرن پانزدهم، نقاش، معمار، مجسمه‌ساز و مهندس ثبت شده است. این مهندس زبردست قصد داشت از الگوی بال‌زدن پرنده‌ها برای پرواز انسان کمک بگیرد. برهمین‌اساس طرح هواپیمایی را کشید که به بال‌های متحرک مجهز بود. در این طرح داوینچی نشان داده انسان با استفاده از دست و پا می‌تواند بال‌های هواپیما را به حرکت درآورد. گفته شده یک طبیعی‌دان انگلیسی به‌نام رابرت هوک این دستگاه را ساخت و ادعا کرد با وجود مشکلاتی که برای کنترل خود در هوا داشته، موفق به پرواز شده است. ماجراجویی‌ها برای پرواز ادامه داشت تا این‌که اواخر قرن هفدهم یک ایتالیایی به نام بورلی ادعا کرد انسان نمی‌تواند فقط با اتکا به نیروی بدنی و مانند پرنده‌ها پرواز کند.

6- سال ۱۹۱۱

آمونسن و فتح جنوبگان

روئال آمونسن اولین انسانی بود که بعد از پیمودن راهی دشوار به زمین یخ بسته جنوبگان رسید. این کاشف نروژی و تیم همراهش در بیست‌وسوم دی 1289 هجری‌شمسی وارد جزیره یخی راس شدند و اردوگاهی به‌نام فرمهایم را آنجا بنا کردند. آمونسن برای تحقق رویای ماجراجویانه خود از شیوه لباس پوشیدن و زندگی اسکیموها الهام گرفت. او و تیمش شامل اولاف بیالاند، اسوره هاسل، هلمر هانسن و اسکار وستینگ پوستین‌های اسکیموها را جایگزین پوشاک پشمی سنگین خود کردند و سوار بر سورتمه و اسکی راهشان را در جنوبگان ادامه دادند تا سرانجام به لبه فلات قطبی رسیدند. رابرت فالکن اسکات نیز حدود یک‌ماه بعد به آنها در جنوبگان رسید. کاشفان متعددی پیش از این دو فاتح، جنوبگان را برای ماجراجویی انتخاب کردند، اما هیچ کدام به موفقیت کامل نرسیدند.

7- سال ۱۹۲۸

الکساندر فلمینگ و کشف پنی‌سیلین

خیلی از کشف‌های بزرگ از یک ماجراجویی آغاز می‌شود. الکساندر فلمینگ نیز با یک ماجراجویی حساب‌ شده و البته علمی، پنی‌سیلین را کشف کرد. او مشغول کار روی یک باکتری به‌نام استافیلوکوک بود که متوجه شد برخی قسمت‌های یکی از ظروف حاوی کشت این باکتری با قرار گرفتن در معرض هوا کپک‌زده است. فلمینگ دریافت باکتری در قسمت‌های کپک‌زده از بین رفته، بنابراین به این نتیجه رسید ماده تولیدکننده کپک، پادزهر باکتری استافیلوکوک است. او پس از تحقیقات فراوان ثابت کرد این ماده می‌تواند از رشد دیگر باکتری‌های مضر برای انسان نیز جلوگیری کند. فلمینگ کشف خود را باتوجه به نام قارچ یعنی پنی‌سلیوم نوتاتوم، پنی‌سیلین نامید. هرچند امروزه این دارو جان بسیاری را نجات می‌دهد، اما بعد از کشف تا ده سال بدون استفاده ماند.

8- سال ۱۹۵۲

آزمایش روی حیوانات برای بررسی تاثیر حملات میکروبی

گاهی ماجراجویی‌های انسان به ازای تاثیرات مخرب و غیرانسانی روی دیگر موجودات زنده تمام می‌شود. انسان‌ها و موجودات زنده زیادی قربانی ماجراجویی‌های علمی شده‌اند که یکی از آنها به آزمایش‌های مخفی موسوم به Porton Down بازمی‌گردد. این آزمایش‌ها روی حدود ۳۵۰۰ خوکچه هندی و ۸۳ میمون رزوس برای مشاهده تاثیرات حملات میکروبی روی حیوانات انجام شد. حدود ۶۰ سال بعد فیلمی ۴۷ دقیقه‌ای از این آزمایش‌های محرمانه منتشر شد که بسیار تکان‌دهنده بود. بسیاری از حیواناتی که در معرض میکروب‌ها قرار گرفتند، در همان چند روز اول جان خود را از دست دادند. حیوانات زنده مانده نیز کشته شدند تا برای آزمایش تاثیر دیگر میکروب‌های خطرناک مورد استفاده قرار بگیرند. ماجرا وقتی وحشتناک‌تر می‌شود که بدانیم این آزمایش‌ها برای تولید بمب‌های بیولوژیکی انجام شد تا در جنگ‌ها از آنها استفاده شود.

9- سال ۱۹۶۱

یوری گاگارین، نخستین مسافر فضا

درحالی‌که نفس همه کارکنان پایگاه فضایی بایکونور حبس شده بود، یوری الکسی یویچ گاگارین به‌عنوان نخستین فضانورد دنیا سوار فضاپیمای روسی وستوک۱ شد و در ۱۰۸ دقیقه و با سرعت ۲۷ هزار و ۴۰۰ کیلومتر در ساعت یک دور کامل دور مدار زمین چرخید. او در اولین تماسش با زمین گفت: «پرواز بخوبی ادامه دارد، دید خوبی دارم، زمین را می‌بینم، بسیار زیباست.» این آغازی بود برای آغاز عصر فضا. گاگارین که یک خلبان روسی بود، سال ۱۹۵۹ وارد سازمان فضایی شوروی شد و پس از گزینش‌های متعدد به‌عنوان نامزد اصلی برای فرستادن به فضا انتخاب شد. او که نخستین فضانورد دنیا بود، هشت سال بعد از پروازش به فضا در یک سانحه هوایی جان داد.

10- سال 1969

نیل آرمسترانگ و قدم گذاردن بر سطح ماه

نخستین انسانی که روی ماه قدم گذاشت، کسی نبود جز نیل آرمسترانگ. این فضانورد آمریکایی در ماموریت آپولو۱۱ شانس این را داشت که به‌عنوان نخستین انسان روی کره ماه فرود آید. او و فضانورد دیگری به‌نام باز آلدرین حدود دو ساعت و نیم ماه را کاوش کردند. آرمسترانگ در نیروی هوایی ایالات‌متحده آمریکا و در جنگ این کشور با کره خدمت می‌کرد و پس از فارغ‌التحصیلی در دانشگاه پوردو و کالیفرنیای جنوبی سال ۱۹۶۲ به ناسا پیوست. او در اولین پرواز فضایی خود سال ۱۹۶۶، فرماندهی فضاپیمای جمینی 8 را به عهده گرفت. آرمسترانگ سال ۱۹۷۸ مدال فضایی کنگره را از جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا و سال ۲۰۰۹ نیز مدال طلای کنگره را دریافت کرد.

11- سال ۲۰۰۶

ماجراجویی یک ایرانی برای سفر به فضا

در این سال انوشه انصاری، یک ایرانی‌الاصل ساکن آمریکا به فضا رفت. او اولین بانوی گردشگر فضایی است که با هزینه شخصی خود یک سفر هشت روزه را در ایستگاه بین‌المللی فضایی تجربه کرد تا پای ایرانی‌ها را به ماجراجویی‌های مدرن باز کند. انصاری که مهندسی برق خوانده در این سفر ماجراجویانه چند آزمایش نیز برای آژانس فضایی اروپا انجام داد. او تاکنون افتخارات و جوایز فراوانی دریافت کرده و برنامه‌هایی برای بالا بردن آگاهی مردم در مورد زمین دارد.

12- سال ۲۰۱۰

ماجراجویی برای تحقق رویای سفر به مریخ

در چند سال اخیر زندگی خارج از کره زمین یکی از مسائلی بوده که ذهن بسیاری از دانشمندان را به خود مشغول کرده است. در همین راستا سال ۲۰۱۰ پروژه مارس وان برای کوچ انسان به مریخ آغاز به کار کرد. رهبر هلندی این گروه، باس لانس دورپ امیدوار است با فناوری‌های موجود و یک برنامه بلندمدت واقع‌بینانه این ماموریت را عملی کند. این تیم در نظر دارد سال ۲۰۱7 یک ماهواره مخابراتی را راهی مریخ کند و پس از سال ۲۰۲5 اولین گروه انسان‌ها برای ساخت یک اجتماع به این سرزمین سرخ‌رنگ کوچ کنند. طرح این ماجراجویی چیده شده ولی هنوز تا تحقق آن فاصله داریم.

13- سال ۲۰۱۱

ماجراجویی برای تجربه زندگی در آینده

در عصر باستان، مومیایی کردن اجساد برای حفظ بدن از زوال یکی از روش‌های معمول جاودانه کردن بدن افراد مهم مانند پادشاهان مصر بود. حالا و در عصر فناوری، مومیایی کردن جای خود را به فریز کردن داده است. تعجب نکنید، امروزه انسان‌هایی هستند که داوطلبانه و با پرداخت هزینه‌ای گزاف بدن خود را پس از مرگ قلبی و پیش از مرگ مغزی به دست دانشمندان می‌سپارند تا بدن آنها را منجمد کنند. این انسان‌های یخ زده که به کربونات معروف هستند، در نیتروژن مایع منجمد می‌شوند و سال‌ها در محفظه‌های مخصوص نگهداری می‌شوند، به این امید که شاید روزی به زندگی بازگردند. هنوز تضمینی برای موفقیت این طرح وجود ندارد.

14- ۲۶ مارس ۲۰۱۲

جیمز کامرون و سفر به عمیق‌ترین نقطه اقیانوس‌ها

جیمز کامرون، کارگردان مشهور فیلم‌های آواتار و تایتانیک، راهی سفری خطرناک و ماجراجویانه به اعماق اقیانوس شد. این کارگردان به جایی سفر کرد که تا قبل از آن فقط دو نفر (دان والش، افسر بازنشسته نیروی دریایی آمریکا و ژاک پیکارد، دانشمند سوئیسی در رشته اقیانوس‌سنجی) آن هم پنجاه سال پیش چنین خطری را به جان خریده بودند. کامرون به‌تنهایی و با زیردریایی دیپ‌سی‌چلنجر، شش ساعت در اعماق اقیانوس فرو رفت تا فیلم سه‌بعدی بگیرد و برای دانشمندان نمونه بیاورد. او درازگودال ماریانا را با ۱۱ کیلومتر عمق که فشار در آن حدود هزار برابر فشار در سطح زمین است برای ماجراجویی خود انتخاب کرد. کامرون، علم را مهم‌ترین دلیل سفر خود عنوان کرده است.

15- 2012 و 2014

پرش از ارتفاعات بسیار بالا

در روزهای آغازین پاییزی 2012 مردم دنیا شاهد یک ماجراجویی تمام عیار بودند. فلیکس بامگارتنر با پرش از ارتفاع ۳۷ کیلومتری، برای اولین بار دیوار صوتی را خارج از هواپیما شکست (تصویر بالای صفحه). این مرد شجاع با یک بالن به لبه اتمسفر رفت و از آنجا خود را به سمت زمین رها کرد. این سقوط ۱۴۲۲ کیلومتر بر ساعت سرعت داشت و بامگارتنر با این سرعت توانست از سرعت صوت نیز پیشی گیرد. این در حالی است که سقوط از چنین ارتفاعی می‌تواند به تورم شش‌ها، خونریزی چشم، انفجار عروق خونی مغز و در نهایت مرگ منجر شود، اما فلیکس بامگارتنر اهل اتریش که به فلیکس بی‌باک مشهور است، با موفقیت به زمین رسید. امسال نیز آلن استیس، معاون شرکت گوگل صبح بیست‌وچهارم اکتبر 2014 با سوار شدن بر بالن به ارتفاع 41 کیلومتری رفت و سپس در حالی که لباس پیشرفته فضانوردی را بر تن کرده بود از همان ارتفاع به زمین پرید تا رکورد بامگارتنر در پرش از بالاترین ارتفاع ممکن را ارتقا بخشد. و این داستان ادامه دارد...

مائده گیوه‌چین ‌‌/‌‌ جام‌جم