ایران مرکز مد اسلامی

این را می‌توان از البسه و پارچه‌های قدیمی و آنچه بر تن آدمک‌های مینیاتوری‌ که زینت‌بخش دفتر کار مهلا زمانی است فهمید. او که با شور و اشتیاق خاصی این البسه را به من نشان می‌دهد، از قدمت صدها ساله آنها می‌گوید. وقتی نشانه‌های ناباوری را در چهره‌ام می‌بیند، ترغیب می‌شود تا با نشان دادن جزئیات آدمک‌های مینیاتوری‌اش قدمت 300 ساله آنها را اثبات کند.

باورکردنی نیست؛ تصور کنید یک هنرمند روس 300 سال پیش به ایران بیاید و با ساخت آدمک‌های مینیاتوری اقوام مختلف ایرانی لباس‌هایی مینیاتوری را بدوزد و با خود به روسیه تزاری ببرد و مهلا زمانی 300 سال بعد آنها را از حراجی‌ها بخرد.

خودش می‌گوید: «اگر به جای اینها زمین و ملک خریده بودم، الان صاحب کلی املاک بودم. حاضرم آنها را با یک زمین معاوضه کنم...!» البته جمله آخری را از ته دل نمی‌گوید؛ مگر می‌شود کسی که زندگی‌اش را صرف طراحی لباس کرده و گوشه و کنار دنیا را برای یافتن تاریخ لباس ایران‌زمین زیر و رو کرده، گنجینه‌اش را با زمین تجاری یا مسکونی طاق بزند؟!

هرچند این البسه قدیمی و آثار هنری دلیل من برای رفتن به دفتر کار مهلا زمانی، از طراحان شناخته شده مد و لباس ایران نبود، ولی از آنجا که میراث فرهنگی کشور جاذبه عجیبی دارد، بخشی از صحبت‌هایمان صرف گفت‌وگو بر سر این آثار تاریخی گذشت. دلیل اصلی ما برای صحبت با او اطلاع از جشنواره‌ای با عنوان «لباس، پرنیان هفت رنگ» بود که به همت او و همکاری بنیاد مد و لباس قرار است از فردا به مدت چهار روز در هتل استقلال برگزار شود. او که اساسا دانش‌آموخته رشته بانکداری از انگلیس است و تا سال 1362 نیز در بانک مشغول به کار بوده، در همان زمانی که در انگلیس مشغول به تحصیل بوده رشته طراحی لباس را نیز دنبال کرده است.

به گفته خودش، سال 1368 تحت تاثیر بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب که از لباس ملی صحبت کرده بودند و از آنجا که خود نیز بنا به علاقه خانوادگی به جمع‌آوری لباس‌های اصیل ایرانی علاقه‌مند بود و طراحی لباس را دنبال می‌کرد، کنجکاو می‌شود که تاریخ لباس در ایران را دنبال کند. حاصل این پژوهش‌ها به نگارش شش جلد کتاب انجامید که زمانی آن را «دایره‌المعارف تاریخ ادوار مختلف لباس در ایران» می‌نامد؛ هرچند تاکنون موفق نشده آن را منتشر کند. خودش می‌گوید: «دو وزیر فرهنگ و ارشاد دستور انتشار این شش جلد و ترجمه آن به دو زبان را داده بودند که این کار با تغییر مدیریت در معاونت فرهنگی به تعویق ‌افتاد. من در تمام دوران دولت نهم و دهم فعالیت چندانی نداشتم، ولی در دولت یازدهم قرار شده این کتاب منتشر شود.»

این طراح لباس ایرانی که در برخی جشنواره‌های خارجی به دلیل عرضه لباس‌های پوشیده بارها مورد تقدیر قرار گرفته، تصمیم دارد لباس‌های خود و طراحان مد و لباس دیگر ایرانی را در یک جشنواره به نمایش بگذارد تا آنچه در نظر دارد را عملی کند: «معرفی ایران به‌عنوان مرکز مد اسلامی.»

جشنواره لباس، پرنیان هفت رنگ نیز نخستین گام در این عرصه است. او درباره کارهایی که در این نمایشگاه عرضه خواهد کرد بیان می‌کند: «از آنجا که در رابطه با تاریخ لباس ایران کار می‌کنم، آثاری برگرفته از لباس‌های ایرانی را بازسازی کامل آنها طراحی کرده‌ام. درواقع لباس‌های ایرانی را امروزی کردم و آنچه در تاریخ لباس ایران وجود دارد را به شکل کاربردی در این جشنواره ارائه می‌دهم.»

به گفته زمانی، لباس‌های این جشنواره در چند بخش عرضه می‌شود: «لباس اجتماعی، سازمانی، مهمانی، چادرهایی که بیشتر برای جوان‌ها طراحی کردم و در نهایت لباس عروس ایرانی در این جشنواره به نمایش گذاشته می‌شود. علاوه بر این تعدادی از لباس‌های اصیل را که به دوران تاریخی مختلف مربوط می‌شود، بازسازی کرده‌ام که در این جشنواره به نمایش در‌می‌آید.» آن‌طور که او می‌گوید، این لباس‌ها با لباس اقوام تفاوت دارد و نوع پوشش ایرانیان را در طول تاریخ نشان می‌دهد.

لباس‌های ورزشی نیز بخش دیگر این جشنواره را تشکیل می‌دهد و به گفته زمانی برنامه‌های ویژه‌ای‌ در این رابطه درجشنواره برگزار می‌شود و برنامه‌ای برای اجرای زنده لباس ورزشی نیز در نظر گرفته شده که مجوز آن نیز از مراجع ذیربط دریافت شده است. البته این برنامه شوی زنده مختص بانوان است، هرچند بازدید از بخش‌های دیگر جشنواره برای عموم بازدیدکنندگان آزاد است.

از او درباره وضعیت رشته طراحی مد و لباس در دانشگاها و آموزشگاه‌های ایران می‌پرسم و این‌که آینده مد و لباس را در ایران چگونه می‌بیند. زمانی آینده مد و لباس در ایران را درخشان می‌بیند. او از مدیران فعلی بنیاد و کارگروه ساماندهی مد و لباس یاد می‌کند که تلاش‌هایشان در این حوزه در این چند سال تاثیرگذار بوده است.

او که تاکنون لباس‌های بیش از 150 سازمان دولتی و غیردولتی را طراحی و اجرا کرده، از آینده امیدوارکننده رشته طراحی مد و لباس نیز می‌گوید: «ما در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنیم و تابع قوانین آن هستیم. همه بویژه جوانان باید به این قوانین احترام بگذاریم و بر این اساس کار کنیم و بدانیم اگر از این قوانین عدول کنیم به مشکل برمی‌خوریم.»

او که در دهه 80، مجموعه مستندی نیز برای صدا و سیما درباره لباس ساخته بیان می‌کند: «وقتی ما به مردم می‌گوییم چگونه نپوش، باید جایگزینی برای پوشش در اختیار آنها قرار دهیم و بگوییم چه بپوشند. تا سه سال گذشته در این زمینه کار خاصی صورت نگرفته است، ولی خدا را شکر در این چند سال مسئولان به این حوزه نیز پرداخته‌اند و این به عهده طراحان جوان ماست که لباس‌های ایرانی ـ اسلامی که زیبنده دختران و زنان ایرانی است، طراحی و ارائه کنند.»

کمیل انتظاری ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر