دلبری فرش «اوشک» مهاباد در بازارهای جهانی

تولید قالیبافان شهرستان مهاباد در صدها کارگاه خانگی و 22 کارگاه فرشبافی که سالانه به بیش از 4000 مترمربع می‌رسد، به دلیل تنوع و کیفیت بالا و هواداران زیاد روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود. فرش‌های تولیدی این شهرستان در ابعاد و انواع مختلف ازجمله ریزماهی، افشار و ابریشم، گل ابریشم و مرینوس تولید و عمدتا به کشورهای ژاپن، کانادا، روسیه، پاکستان، کشورهای اروپایی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود، اما آنچه در میان تولیدات هنرمندان مهابادی در آن سوی مرزها بویژه آمریکا هواداران بسیاری دارد، بافت نوعی از فرش‌های تکپود درشت بافت است که بافت درشت آن به دلیل استفاده از الیاف قطور است و به همین دلیل نیز «اوشک» یا «درشت بافت» نامیده می‌شود.این نوع فرش که قدمتی صد و پنجاه ساله دارد، پیش از این به فراموشی سپرده شده بود و تولید دوباره آن اخیرا از سر گرفته شده است.

یکی از کارشناسان و تولیدکنندگان فرش در مهاباد در این‌باره به ایرنا می‌گوید: چند سالی است که تولید فرش اوشک در مهاباد آغاز شده و در همین مدت بیش از ده هزار مترمربع آن تولید و روانه بازارهای خارج شده است.

یعقوب باب‌سور با بیان این‌که این نوع فرش مخصوص بازارهای آمریکاست و پس از تولید و طی مراحل خاص از طریق چند بازرگان به بازارهای ویژه و برای خریداران خاصی فرستاده می‌شود، می‌افزاید: فرش اوشک بیشتر در ابعاد بزرگ هشت و 12 متری بافته می‌شود و نسبت به فرش‌های دستباف دیگر وزن کمتری دارد. نقوش و طرح‌های آن نیز از طبیعت الهام گرفته شده و الیاف آن پشم دستریس گوسفند است که با استفاده از مواد رنگی طبیعی و گیاهی در چهار تا هشت رنگ بافته و رنگریزی می‌شود.

به گفته وی، اکنون بیش از 200 بافنده در این شهرستان به بافتن این نوع فرش مشغول هستند و به‌طور میانگین سالانه بیش از یک هزار مترمربع از این نوع فرش در مهاباد تولید می‌شود.

این کارشناس با بیان این‌که مکان نگهداری این فرش باید از تهویه مناسب برخوردار باشد، یادآور می‌شود: باتوجه به این‌که این نوع فرش در تعداد رنگ‌ها محدود است، بافتن آن از انواع فرش‌های دستباف دیگر ازجمله افشار و تابلوفرش آسان‌تر و زودبازده‌تر است.

رئیس اتحادیه فرش دستباف مهاباد نیز با بیان این‌که فرش اوشک یکی از انواع فرش دستباف این شهرستان است که در مقایسه با انواع فرش دستباف دیگر در آن از نقوش ساده‌تری استفاده می‌شود، می‌گوید: ارزانی این فرش نسبت به دیگر فرش‌های دستباف، داشتن وزن کم که امر صادرات آن را تسهیل کرده و استفاده از رنگ‌های طبیعی و نقش‌های ساده و همه‌پسند در بافت آن موجب شده تا این نوع فرش از مقبولیت بالایی در بازارهای خارجی بویژه آمریکا برخوردار باشد.

چیا قربانی‌اقدم می‌افزاید: تبلیغات مناسب چند تن از بازرگانان این شهرستان برای این نوع فرش در بازارهای آمریکا و استفاده از آن در مبلمان و دکوراسیون منازل مردم این کشور، مقبولیت آن را دوچندان کرده است.

وی بااشاره به این‌که در مهاباد سه نوع فرش سنتی هوشار (افشار)، تابلوفرش و فرش‌های درشت‌بافت (زیگلر) تولید می‌شود، به اهمیت صادرات فرش دستباف و ضرورت بازاریابی برای این صنعت اشاره و تاکید می‌کند: توجه به صادرات فرش می‌تواند علاوه بر افزایش میزان تولید، بر کیفیت و ارتقای آن برای حضور بیشتر در بازارهای جهانی نیز بیفزاید.

اجرای طرح‌های نجاتبخش فرش؛ بزودی

البته اوشک فقط یک نوع از انواع فرش دستباف ایرانی است که توانسته جایگاه حقیقی خود را در بازار جهانی بیابد و سربلند باشد، در حالی که هنوز بسیاری از برندهای اصیل ایرانی در پستوی ناملایمات بخش تولید، بازاریابی و صادرات، روزهای آخر حیات خود را سپری می‌کند.فرش خراسان جنوبی با سابقه بیش از ۶۰۰ سال که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات برمی‌گردد، نمونه‌ای از این دست است که این روزها دیگر رنگ و روی گذشته را ندارد.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با اشاره به این‌که ۵۰ هزار نفر در استان به صورت تمام‌وقت، پاره‌وقت یا فصلی به بافت فرش اشتغال دارند و بافت فرش عمدتا به عنوان کمک خرج خانواده‌هاست، به مهر می‌گوید: فرش دستباف خراسان جنوبی نقش مهمی در اقتصاد جمع کثیری از خانواده‌ها ایفا کرده و این نقش در دهه اخیر به لحاظ خشکسالی‌های پیاپی پررنگ تر بوده، با این حال رونق بازار فرش به اندازه سال‌های ۷۳ تا ۷۶ نیست و در سه سال اخیر به لحاظ تحریم‌ها از تولید و صادرات آن کاسته شده است.

محمدحسن کامیابی‌مسک با بیان این‌که دستمزد روزانه یک قالیباف برای قالی‌های 6 متری و بزرگ‌تر بین ده تا 20 هزار تومان است، می‌افزاید: وجود واسطه‌های متعدد در بازار فرش موجب شده تا بافنده فقط بخشی از ارزش افزوده ناشی از کار خود را دریافت کند که این امر سبب دلسردی از تداوم تولید و روی آوردن آنها به مشاغل کاذب می‌شود. گرانی مواد اولیه مرغوب و نداشتن تمکن مالی بیشتر بافندگان نیز موجب شده بخشی از بافندگان به خرید مواد اولیه نامرغوب اقدام کنند که این امر می‌تواند باعث لطمه به برند فرش استان در بازارهای جهانی شود.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با بیان این‌که فرش خراسان جنوبی یکی از مشهورترین برندهای فرش در بازارهای جهانی است که به لحاظ ظرافت، زیبایی، اصالت طرح و نقش و تنوع در اندازه و رنگ‌بندی همواره مشتریان خود را در بازارهای دنیا داشته است، یادآور می‌شود که قبل از تحریم‌ها بیش از ۹۰ درصد تولیدات فرش استان صادر می‌شد که امروزه نیز با وجود تحریم‌ها قسمت اعظم تولیدات فرش استان صادر می‌شود.

کامیابی مسک درخصوص چهار طرح زیربنایی فرش استان که از مصوبات دور دوم سفر هیات دولت دهم به خراسان جنوبی است، خاطرنشان می‌کند: ایجاد نمایشگاه دائمی فرش استان، ایجاد فروشگاه اینترنتی سفارش‌پذیر فرش دستباف، ایستگاه تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده و آموزشگاه جامع حرف فرش دستباف، طرح‌های مذکور است که از سال ۸۶ همچنان به دلیل نبود بودجه اجرایی نشده است.

به گفته وی، ضرورت اجرای طرح‌های زیربنایی فرش استان در سفر اخیر رئیس‌جمهور مورد تاکید قرار گرفته و سازمان توسعه تجارت ایران موظف شده تا ظرف مدت یک سال در این زمینه اقدام کند.

کامیابی مسک با اشاره به این‌که ایجاد نمایشگاه دائمی فرش و راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی سفارش‌پذیر موجب کوتاه شدن دست دلالان از بازار فرش دستباف استان می‌شود، می‌گوید: اجرای این طرح‌ها علاوه بر افزایش کیفیت تولیدات، سبب افزایش صادرات این کالا با برند خوب و مستقیم از خراسان جنوبی می‌شود.

معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان جنوبی نیز با اشاره به این‌که در ۹ ماهه امسال 909 تخته فرش معادل 3984 مترمربع فرش از سوی مددجویان این نهاد تولید شده است، می‌گوید: اکنون ۱۳ کارگاه تجمیعی قالی بافی در استان فعال است که این کارگاه‌ها شرایط را برای ایجاد اشتغال مددجویان زیرپوشش این نهاد فراهم کرده است.

مهدی خزاعی عرب ‌می‌افزاید: فرش‌های تولیدی بافندگان استان که در طرح‌های خشتی، بوته جقه، ریزماهی، لچک ترنج و نائین بافته می‌شود از کیفیت بالایی برخوردار است.