پیشخوان هنر در خیابان فرهنگ رادیو

هر شبکه رادیویی با توجه به ماموریت‌هایش می‌تواند با پخش برنامه‌های متنوع، صبح متفاوتی برای مخاطبان رقم بزند.رادیو فرهنگ با برنامه «خیابان فرهنگ» آغازگر برنامه‌های این شبکه است. بنابراین عوامل سازنده این برنامه باید فضایی را به مخاطبان منتقل کنند که آنها را مشتری این شبکه نگه دارند. اطلاع‌رسانی درباره رخدادهای روز، انتقال شادی و نشاط به مخاطبان، مهم‌ترین ویژگی برنامه‌های صبحگاهی است.

شناخت لحظات و ثانیه‌ها

خیلی‌ها برای این‌که صبح‌ها خواب از کله‌شان بپرد و روز خوبی را شروع کنند، به برنامه‌های رادیویی گوش می‌کنند. آنها بعد از مدتی در انتخاب رادیو و برنامه موردنظرشان خبره می‌شوند و آگاهانه موج رادیو را روی برنامه‌ای تنظیم می‌کنند. برنامه خیابان فرهنگ که هر روز صبح از ساعت شش و 30 دقیقه از رادیو فرهنگ پخش می‌شود، یکی از موفق‌ترین برنامه‌های صبحگاهی رادیو به شمار می‌آید.

اگر برای مدتی برنامه‌های این شبکه را گوش کنید، متوجه خواهید شد عوامل برنامه از جمله سیدامیر بنی‌هاشمی و جمالی تهیه‌کنندگان، مهدی مفیدی گوینده اصلی همراه محمدعلی مومنی و ایرج عباسی حساسیت زیادی برای تولید برنامه داشته و تلاش دارند برنامه‌ای جذاب به شنوندگان ارائه کنند. شناخت لحظات و ثانیه‌های اجرا در یک برنامه صبحگاهی رادیو اهمیت زیادی دارد و عوامل برنامه‌ساز خیابان فرهنگ هم به این مساله توجه دارند.

این برنامه به شنوندگان می‌گوید که فرهنگ در دسترس همه است و این‌طور نیست که روی تاقچه یا داخل کتابخانه باشد. هدف این برنامه اطلاع‌رسانی است و فقط خبرهای فرهنگی مربوط به تهران را انعکاس نمی‌دهد، بلکه اخبار فرهنگی شهرستان‌ها را هم پوشش می‌دهد. برنامه خیابان فرهنگ شامل دو بخش است. برنامه از ساعت 6 و 30 دقیقه تا 7 با عنوان یک فنجان خبر با طعم موسیقی فضایی آرام دارد و از ساعت 7 تا 8 شامل بخش‌های گذر هنر، گذر ورزش، پیشخوان، هواشناسی و گذر فرهنگ است. در این بخش کتاب هم معرفی می‌شود. سیدامیر بنی‌هاشمی که یکی از تهیه‌کنندگان برنامه خیابان فرهنگ است، درباره شکل‌گیری و ایجاد تغییرات در این برنامه صبحگاهی به جام‌جم می‌گوید: به تغییرات محتوایی و ساختاری در برنامه‌های مختلف رادیویی اعتقاد دارم. قبل از پذیرفتن تهیه‌کنندگی برنامه خیابان فرهنگ، سابقه تولید برنامه‌های صبحگاهی را برای چند شبکه دیگر رادیویی داشتم تا این‌که آقای بنی‌جمالی از من خواست تغییراتی در برنامه صبحگاهی رادیو فرهنگ ایجاد کنم. وی ادامه می‌دهد: او ایده‌های جالبی داشت و با همفکری آقای رحمانیان، مدیر جدید رادیو فرهنگ، مدیر گروه و جمالی دیگر تهیه‌کننده این برنامه برای رسیدن به فرم جدید به توافق رسیدیم و امروز شنوندگان شاهد اتفاقات شنیدنی در این‌برنامه صبحگاهی هستند. در این برنامه به مباحث فرهنگی، اجتماعی، هنری و ورزشی می‌پردازیم. عوامل برنامه خیابان فرهنگ موضوعات را از حوزه‌هایی همچون اجتماع و ورزش انتخاب می‌کنند که روی فرهنگ تاثیر بسزایی دارد. ضمن این‌که فقط اطلاع‌رسانی آنها به تهران خلاصه نمی‌شود و خبرهای شهرستان هم پوشش داده می‌شود. وی در این باره می‌افزاید: یکی از اقدامات جذاب برنامه خیابان فرهنگ، انعکاس برنامه‌های فرهنگی شهرستان‌هاست. محمدعلی مومنی، مجری بخش پیشخوان هر روز سه روزنامه‌‌ را به شنوندگان معرفی می‌کند که در یکی از شهرستان‌ها منتشر می‌شود و درباره محتوای روزنامه با سردبیر و مدیر مسئولش صحبت می‌کند. از آنجا که برنامه ساعت 6 و 30 دقیقه پخش می‌شود، ما تیتر روزنامه‌ها را زودتر از آن‌که مردم شاهد آن باشند، می‌خوانیم و درباره آن در برنامه صحبت می‌کنیم.

زرشک طلایی

بنی‌هاشمی عنوان می‌کند: با قرار دادن بخش پیشخوان در طول هفته به استان‌های مختلف فرصت می‌دهیم تا بتوانند نشریات خود را معرفی کنند. در کنار معرفی روزنامه‌ها به جشنواره‌های فرهنگی هم که در شهرهای مختلف برگزار می‌شود، می‌پردازیم و در بخش گذر هنر درباره آنها صحبت می‌کنیم. خوشبختانه این بخش‌ها با استقبال زیادی از سوی شهرستان‌ها رو به رو شده و 60 تا 70 درصد پیامک‌های ارسال شده به برنامه از شهرستان‌هاست.

وی می‌افزاید: بخش اول برنامه تا قبل از ساعت هفت ریتم آرام‌ دارد، اما بخش دوم که از ساعت هفت شروع می‌شود، ریتم تند دارد و با زبان طنز به موضوعات مختلف می‌پردازیم. یکی از بخش‌های شنیدنی و طناز برنامه، خبرهای زرشکی است و هر روز سه زرشک طلایی، نقره‌ای و چدنی به سه اتفاق اهدا می‌کنیم. این اتفاقات ممکن است سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشد. این بخش هم مورد توجه و استقبال شنوندگان قرار گرفته است.

این تهیه‌کننده با اشاره به دیگر بخش‌های برنامه خیابان فرهنگ می‌گوید: ایرج عباسی مجری دیگر برنامه هر روز یک کتاب را معرفی می‌کند. در طول هفته جلسه برای برنامه داریم و بهترین‌ کتاب‌ها گلچین شده و در برنامه به آن می‌پردازیم. وی در پاسخ به این سوال که حضور دو تهیه‌کننده برای یک برنامه صبحگاهی باعث نمی‌شود تا برنامه از یکدست بودن خارج شود؟ توضیح می‌دهد: نه، حتی باعث می‌شود ایده‌های تازه به برنامه تزریق شود. ضمن این‌که در جلسات هفتگی موضوعات را هماهنگ کرده و برای پرداخت به آن به توافق نظر می‌رسیم. مدیر گروه هم بانی تعامل است و نمی‌گذارد به خطا برویم.

برنامه‌های صبحگاهی، پیشانی شبکه رادیویی است و برنامه‌سازان خیابان فرهنگ تلاش دارند با تعامل بیشتر با شنوندگان پاسخگوی نیازهای آنها باشند. به همین دلیل مهدی مفیدی، گوینده اصلی برنامه در بخش‌های مختلف، سری هم به بخش باجه تلفن می‌زند تا انعکاس دهنده صدای شنوندگان باشد. دلیل نامگذاری برنامه هم به این خاطر است که فرهنگ جای دوری نیست و کنار مردم است. به گفته تهیه‌کننده نام خیابان فرهنگ باعث می‌شود مردم احساس نزدیکی بیشتری با برنامه کنند و آن را از خود بدانند. به همین دلیل برنامه به حقوق شهروندی می‌پردازد. در مجموع در برنامه خیابان فرهنگ اطلاع‌رسانی سریع داریم و خبرها را همراه شنوندگان مرور می‌کنیم.

مهدی مفیدی، گوینده اصلی برنامه خیابان فرهنگ است. او درباره نحوه اجرای مجریان در برنامه‌های صبحگاهی به جام‌جم می‌گوید: فرم برنامه‌های صبحگاهی در رادیو متفاوت است و باید به مخاطب انگیزه و امید داد تا بتواند روزش را با لبخند شروع کند. بنابراین صدای گوینده به غیر از خوب بودن باید پر نشاط باشد تا روحیه شنونده را با طراوات کنیم. البته بخشی از این نشاط در تنالیته صدای برخی گویندگان وجود دارد و در بخشی دیگر باید لحن را بالا و پایین کرد. پخش موسیقی هم می‌تواند به محتوای برنامه کمک کند. وی ادامه می‌دهد: هر روز صبح شاهد ارسال پیامک‌‌ها و تماس‌های تلفنی بسیاری از سوی شنوندگان هستیم. ما هم سعی داریم برنامه برای مخاطبان شنیدنی باشد. روحیه من هم با برنامه‌های صبحگاهی که مملو از شور و نشاط است، همخوانی دارد. اجرای برنامه‌های گفت‌وگو محور هم دوست دارم. به همین دلیل بیشتر علاقه‌مند به اجرای برنامه‌های صبحگاهی و گفت‌وگو هستم، اما جنس برنامه‌های شبانه با صبحگاهی فرق می‌کند و ریتم آرامی دارد. صدای من این ویژگی را ندارد و دلم می‌خواهد با اجرای برنامه‌های متنوع صبحگاهی شور، شعف و انگیزه به شنوندگان بدهم.

این گوینده در پاسخ به این سوال که در این برنامه تا چه میزان وفادار به متن هستید و چقدر بداهه‌ می‌گویید؟ توضیح می‌دهد: طبیعی است گوینده باید به گونه‌ای برنامه را اجرا کند که شنونده با آن ارتباط صمیمانه برقرار کند، چون ممکن است حتی یک راننده کامیون هم شنونده برنامه باشد. بنابراین من به متن وفادار هستم، اما گاهی که شرایط ایجاب کند از بداهه هم استفاده می‌کنم. اگر هم از روی متن بخوانم، ادبیاتم محاوره خواهد بود تا شنونده‌ای که برنامه را می‌شنود، فکر کند این حرف‌های خودم است، نه این‌که از روی کاغذ آن را می‌خوانم.

گوش شنوندگان، بهترین محک

مفیدی درباره این‌که برخوردش در مقابل انتقادهایی که در مقام گوینده به او می‌شود، چگونه است؟ می‌گوید: شنوندگان بیشتر لطف دارند و تعریف می‌کنند، ولی اگر کسی هم انتقاد به سبک اجرایم داشته باشد با رویی گشاده می‌پذیرم و واکنشم مثبت است، چون بهترین محک، گوش شنوندگان است و آنها می‌توانند ایرادهای درست از ما بگیرند.

وی ادامه می‌دهد: در برنامه خیابان فرهنگ هم دو مورد پیش آمده که شنوندگان از من ایراد گرفته‌اند و من هم پیامک انتقادشان را در برنامه خوانده‌ام. مثلاً از من ایراد گرفته بودند که چرا نام یکی از شهرها را درست عنوان نکردم. من اشتباه خودم را می‌پذیرم. همین مساله صمیمت من و شنوندگان را بیشتر کرده است. این گوینده می‌گوید: واهمه‌ای از شنیدن انتقاد ندارم، چون معتقدم انسان جایز الخطا و ممکن الخطاست. باید انتقادها را شنید. مخاطبان دلسوزانه از ما انتقاد می‌کنند. امیدوارم مردم، برنامه خیابان فرهنگ را بشنوند. این برنامه با تغییرات مدیریت شنیدنی شده است. دوست دارم شنوندگان از مشتریان پر و پا قرص این برنامه شوند. محمدعلی مومنی، نویسنده بخش دوم برنامه و مجری بخش پیشخوان و گذر فرهنگ است. وی درباره اجرای این برنامه به جام‌جم می‌گوید: این برنامه صبحگاهی متفاوت است. در برنامه صبحگاهی به مطبوعات شهرستان‌ها پرداخته نمی‌شود، ولی در برنامه خیابان فرهنگ به روزنامه‌های شهرستان‌ها می‌پردازیم و همین اقدام تازه به تعداد مخاطبان افزوده است. ضمن این‌که ما در این برنامه تیتر روزنامه‌ها را زودتر از آن‌که توزیع شوند برای شنوندگان می‌خوانیم.

وی ادامه می‌دهد: در برنامه خیابان فرهنگ به گونه‌ای به فرهنگ می‌پردازیم تا مخاطبان بدانند فرهنگ یک مساله اتو کشیده یا برای گذاشتن داخل ویترین نیست. فرهنگ یک موضوع عمومی است. تلاش داریم ریتم برنامه برای شنوندگان مناسب باشد و آنها از شنیدن برنامه خسته نشوند، حتی تنوع در صدای مجریان هم در نظر گرفته شده است. ضمن این‌که در این برنامه صرفاً خبر نمی‌خوانیم بلکه آنها را بررسی و تحلیل هم می‌کنیم. این نویسنده عنوان می‌کند: در کنار اجرا، نویسندگی بخش دوم برنامه را که ساعت هفت تا هشت پخش می‌شود به عهده دارم. در این بخش با رویکرد طنز به مسائل مختلف فرهنگی می‌پردازیم. بخش اول برنامه ریتم آرامی دارد، چون مردم تازه از خواب بلند شده‌اند، به همین دلیل باید ریتم برنامه ملایم باشد، اما از هفت به بعد سعی می‌کنیم با ریتم تند و زبان طنز به مردم انگیزه و امید بدهیم. وی در پایان درباره انتخاب موضوعات برنامه می‌گوید: موضوعات را از میان مسائل فراگیر انتخاب می‌‌کنیم. کاملاً به روز هستیم. مثلاً در اسفند ماه به صداهای مختلف می‌پردازیم که این روزها صداهایی مثل صدای پنبه‌زن، بازاری، دستفروش و ... شنیده می‌شود. امیدوارم مردم از شنیدن این برنامه لذت ببرند.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون