کوچ کاغذی از پرده نقره‌ای

هنرمندانی که پس از آزمودن حرفه‌های دیگری چون خوانندگی، عکاسی، نقاشی، مجسمه‌سازی و حتی نمایندگی مجلس! حالا سراغ شاعری و داستان‌نویسی و مترجمی رفته‌اند.

به گزارش جام‌جم، بازیگران این بخت را دارند که در دوران فعالیت خود نقش افرادی در حرفه‌های مختلف را بازی کنند و به دکترها، وکیل‌ها، دیپلمات‌ها، شهردارها، معلم‌ها و بسیاری دیگر محصول ذهن فیلمنامه‌نویسان و ساخته کارگردانان مختلف جان ببخشند.

اما گاهی نیز بازیگران، کارگردانان و دیگر سینماگران به دلایل حسی، سلیقه‌ای، کنجکاوی و تجربه و عدم وجود امنیت شغلی، به حرفه سینما بسنده نمی‌کنند و دوست دارند به حرفه‌های هنری پیرامون خود و حتی شغل‌های بعید و دور از شخصیت خود هم سرکی بکشند و بخت خود را در آنها هم بیازمایند. این جابه‌جایی مشاغل در بیشتر مواقع با اعتراضات صنفی همراه می‌شود و مثلا طیفی از عکاس‌ها حضور رضا کیانیان و نیکی کریمی بازیگر به‌عنوان عکاس را برنمی تابند یا ممکن است نویسنده‌ها به قلم مرجان شیرمحمدی خرده بگیرند. در حالی‌که در نگاهی کلی و غیرمتعصبانه نفس این حضورها هیچ اشکال معنوی و هیچ منع قانونی ندارد و چه بسا این افراد در این تجربه‌آزمایی‌های جدید خیلی هم موفق باشند. اما این یک اصل مسلم است که هیچ فردی در صورت ورود به عرصه‌ای جدید نباید از قضاوتی کارشناسانه و اصولی مصون باشد.

حالا به نظر می‌رسد که برخی از چهره‌های تئاتر، تلویزیون و سینما قصد آزمودن خود در عرصه شعر، ادبیات داستانی و ترجمه را دارند؛ البته دست به قلم بودن بعضی از چهره‌های شناخته شده بازیگری و کارگردانی ریشه دار و قدیمی است و آنها همزمان با ورودشان به عرصه سینما و حتی پیش از آن هم با ادبیات و کتاب و نویسندگی حشر و نشر داشته‌اند، اما بیشتر به واسطه فعالیت‌های بازیگری و فیلمسازی شان مشهورند و عموم مردم کمتر از فعالیت‌های ادبی آنها اطلاع دارند.

افزایش تعداد حضور ادیبانه چهره‌های مشهور تلویزیون و سینما را می‌توان به عنوان کوچ شبه‌جمعی سینماگران به سرزمینِ قلم تعبیر کرد. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که این روزها در حال برگزاری است و امروز به نیمه خود رسیده، شاهد حضور چند نام و چهره شاخص تئاتر، تلویزیون و سینمای ایران به‌عنوان نویسنده، شاعر و مترجم است. افرادی که حضورشان در مراسم رونمایی کتاب‌هایشان علاقه‌مندان زیادی را به نمایشگاه کشاند و برشور و حرارت این رویداد بزرگ و معتبر فرهنگی می‌افزاید. ضمن اشاره به رونمایی از تازه‌ترین داستان مسعود کیمیایی به نام «سرودهای مخالف، ارکستر بزرگ ندارند» که اخیرا طی مراسمی صورت گرفت و می‌توان به عنوان یکی از مصادیق برجسته پیوند ویژه سینما و ادبیات روی آن متمرکز شد، سراغ برخی از این چهره‌ها می‌رویم.

مرتضی احمدی، هنرمند همه کاره تئاتر، رادیو، تلویزیون و سینمای ایران که سال گذشته از میان ما رفت و نسل‌های مختلفی را با خاطرات شیرین خود تنها گذاشت، گرچه دیگر بین دوستدارانش نیست، اما داستان «مردی که هیچ نبود» را در نمایشگاه کتاب دارد. برخی دیگر از کتاب‌های این هنرمند فقید همچون «فرهنگ بروبچه‌های ترون» هم در نمایشگاه قابل مشاهده و خریداری است.داریوش مهرجویی، کارگردان سرشناس سینمای ایران و سازنده آثار ماندگاری چون گاو (نوشته غلامحسین ساعدی) و مهمان مامان (نوشته هوشنگ مرادی کرمانی) هم مثل هر سال با آثار ادبی‌اش حضور برجسته‌ای در نمایشگاه کتاب دارد. «به خاطر یک فیلم بلند لعنتی» و «در خرابات مغان» دو تا از داستان‌های او امسال هم در دسترس علاقه‌مندان به سینما و ادبیات است. ترجمه نمایشنامه‌های درس و آوازخوان طاس اثر اوژن یونسکو هم از جمله آثار مهرجویی است. همچنین باید به کتاب جهان هولوگرافیک نوشته مایکل تالبوت هم اشاره کرد که با ترجمه مهرجویی همچنان طرفداران زیادی دارد و به چاپ سی و چهارم رسیده است.

محمود استادمحمد، بازیگر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان مطرح تئاتر هم گرچه چند سالی است از میان ما رفته، اما امسال با کتابی به نام «چهره‌ام پوشیده بهتر» حضور غریبی در نمایشگاه دارد. این کتاب یادداشت‌های مطبوعاتی استادمحمد طی سال‌های فعالیتش است.

لاله صبوری، بازیگری که بیشتر با بازی در آثار کمدی شناخته می‌شود، امسال برای نخستین‌بار با کتاب «جا ماندن» به‌طور رسمی به جمع شاعران وارد شده است.

صابر ابر، بازیگر جوان سینما که این روزها 3 فیلم «من دیه‌گو مارادونا هستم»، «رخ دیوانه» و «قصه ها» را بر پرده سینماها دارد، امسال کتابی در نمایشگاه کتاب دارد با عنوان «هر رازی که فاش می‌کنی یک ماهی قرمز می‌میرد» که شامل عکس‌ها و نوشته‌های اوست.بهاره رهنما هم که دست به قلم بودنش دیگر کم‌کم همراه بازیگری‌اش معرف حضور است، دو مجموعه داستان به نام مالیخولیای محبوب من و ماه هفت شب را در نمایشگاه امسال دارد.

مرجان شیرمحمدی، بازیگر سینما هم امسال با داستان‌هایی چون آذر، شهدخت، پرویز و دیگران، این یک فصل دیگر است، بعد از آن شب و یک جای امن در نمایشگاه کتاب امسال حاضر است.

ترانه علیدوستی، بازیگر نام‌آشنای فیلم استراحت مطلق هم کتابی از آلیس مونرو را ترجمه کرده به نام رویای مادرم که می‌توانید آن را در غرفه نشر مرکز بیابید و بخرید و بخوانید.

حمید سمندریان، قطب‌الدین صادقی، بهرام بیضایی، مائده طهماسبی، مسعود جعفری‌جوزانی، پرویز تاییدی، اصغر فرهادی، اندیشه فولادوند و نرگس آبیار هم از جمله سینماگرانی هستند که آثار ادبی‌شان در نمایشگاه کتاب امسال عرضه می‌شود.

اسدزاده: مطالعه انسان را فهیم می‌کند

اما یکی از مهم‌ترین نام‌ها در این زمینه، داریوش اسدزاده، بازیگر پیشکسوت تئاتر، تلویزیون و سینمای ایران است که در همین نمایشگاه، شاهد مراسم رونمایی از سومین کتاب او به نام «تماشاخانه طهران» بودیم. این هنرمند پیش از این کتاب‌هایی همچون سیری در تاریخ تئاتر ایران و برگ‌هایی از تاریخ را به رشته تحریر درآورده است.بازیگر فیلم‌های بوی کافور، عطر یاس و جعبه موسیقی در گفت‌وگو با جام‌جم، همه مردم را به مطالعه و کتاب خواندن دعوت کرد و گفت: اگر مردم به فهیم‌شدن علاقه‌مندند و دوست دارند وضع اقتصاد، سیاست، مذهب و دیگر مسائل زندگی‌شان بهتر شود، فقط و فقط باید مطالعه کنند.

این بازیگر پیشکسوت و دوست داشتنی درخصوص دو موضوع سرانه پایین مطالعه میان بازیگران و حضور برخی از چهره‌های سینما به‌عنوان نویسنده و رابطه آنها هم بیان کرد: خب، اگر میزان مطالعه برخی بازیگران پایین است، لابد آنها به کتاب علاقه ندارند. درخصوص بازیگرانی که امسال به عنوان نویسنده و شاعر در نمایشگاه کتاب دارند هم باید بگویم، چون هیچ‌کدام از آثارشان را نخوانده‌ام، نمی‌توانم اظهارنظر کنم، اما به نظرم کسی که می‌نویسد، قبلش باید یک خواننده خوب و پیگیر کتاب باشد. خودم کتابخانه خیلی خوبی در خانه دارم که همه کتاب‌های آن را خوانده‌ام. شما ببینید که من چقدر کتاب خوانده‌ام که حالا می‌توانم بنویسم.

اسدزاده احتمال حضور دوباره‌اش در غرفه انتشارات افراز برای معرفی و صحبت درباره کتابش را بسیار پایین دانست و گفت: من 92 سال دارم و به من حق بدهید که به‌دلیل شرایط شلوغ و پرمشقت رفت و آمد به نمایشگاه، نتوانم در غرفه حضور پیدا کنم.

رضا کیانیان، هنرمند سینما و تلویزیون ایران هم به خاطر تالیف کتاب‌های متعدد در سالن کتاب و هنر که از زیرمجموعه‌های کمیته علمی ـ فرهنگی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است، تقدیر می‌شود. زمان اجرای این برنامه ساعت 17 امروز است.همچنین در همین روز نشست «بررسی کتاب‌های کاریکاتور» با حضور داوود شهیدی، اسماعیل عباسی و سید امیر سقراطی از ساعت 15 تا 17 در سالن کتاب و هنر برگزار می‌شود. کمیته علمی- فرهنگی در رواق شرقی مصلی دایر است.

علیرضا افتخاری: تنهایی‌ام را با کتاب پُر می‌کنم

علیرضا افتخاری می‌گوید هر سال به نمایشگاه کتاب سر می‌زند و مشتری دائم این رویداد بزرگ فرهنگی است.

این خواننده کشورمان به مهر گفت: برگزاری نمایشگاه کتاب تهران بهترین بهانه است که بتوانیم به سهم خود به‌گونه‌ای حق عزیزان نویسنده و شاعر را ادا کنیم. اصولا از دیدگاه روانشناسی هم این موضوع برای کسی که قلم به دست می‌گیرد دارای ارزش فراوانی است از طرفی باید به این موضوع هم توجه فراوانی کنیم که شاید یک جمله کوتاه در یک کتاب، زندگی ما را به سمت والایی سوق دهد. کتاب بیهوده پدید نمی‌آید. کتاب عین زندگی است و برای من بارها پیش آمده که با خواندن یک جمله از یک کتاب، مسیر کلی زندگی‌ام دگرگون شده است. این خواننده موسیقی ایرانی بر لزوم دیده شدن زحمات نویسندگان تاکید کرد و گفت: شما اگر بهترین و بیشترین امکانات را هم به یک نویسنده بدهید، اما هیچ چیزی برای او ارزشمندتر از این نیست که به کتابی که او نوشته، توجه کنیم و به او بگوییم که چه ارزش‌هایی را در یک اثر نوشتاری عنوان کرده است. حال در چنین شرایطی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بهترین فرصت برای تقدیر از پدیدآورندگان کتاب و دیدار و گفت‌وگوی رو در رو با آنهاست.خواننده آلبوم «نیلوفرانه» با اشاره به نقش کتاب در زندگی خود بیان کرد: روزی نیست که کتاب نخوانم. من این روزها در عوالم تنهایی خودم بعد از خدا به تنها چیزی که پناه می‌برم، کتاب است و همین کتاب می‌تواند هر آنچه را که من می‌خواهم برایم فراهم کند. وقتی که به کتابی مراجعه می‌کنم، بوسه‌ای بر جلد آن می‌زنم که حداقل توانسته من را از تنهایی بیرون بیاورد و باعث شود که با این صفحه‌‌های کاغذی درددل کنم. البته هر کسی می‌تواند به اقتضای شرایط خود به کتابخوانی روی آورد، اما مهم این است که خواندن کتاب را تمرین کنیم.

افتخاری درباره خاطرات خود پیرامون برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز گفت: من مشتری دائم نمایشگاه کتاب هستم،اما دوست دارم یک نکته را به علاقه‌مندان حضور در نمایشگاه کتاب بگویم؛ این‌که هر وقت به نمایشگاه می‌روید، بدانید که چه می‌خواهید بخرید. این نباشد که وقتی به این مکان قدم می‌گذارید، دست خالی فضا را ترک کنید.

علی رستگار / گروه فرهنگ و هنر