شوخی‌سازی به سبک کلاه‌قرمزی

از آخرین شوخی‌سازی‌های تلویزیون که سر و صدای زیادی هم کرد، می‌توان به سریال «در حاشیه» و شوخی‌ با برخی پزشک‌نماها اشاره کرد که بازتاب زیادی داشت و این حرف قدیمی را اثبات کرد که «بسیاری از واقعیت‌ها در لفافه شوخی بیان می‌شود!» در حاشیه، همچنین نشان داد می‌توان بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را در قالب شوخی به تصویر کشید و تلنگر زد؛ همان هدفی که از طنز انتظار می‌رود.

سازندگان مجموعه «خنده‌بازار» هم از سبک شوخی‌سازی استفاده کردند و مجموعه‌‌ای پرتعداد را برای ماه‌های متوالی به آنتن شبکه سه سپردند که بین مردم طرفداران زیادی پیدا کرد. خنده‌بازاری‌ها موضوعات خود را از اتفاقات و مناسبات جامعه انتخاب می‌کردند. مثلا آنها با پلیس نامحسوس شوخی‌های خوبی طراحی کردند یا اتفاقات روزمره‌ای که در مترو رخ می‌دهد داستا‌ن‌های طنز بخش مترو در خنده‌بازار را شکل می‌داد، اتفاقات واقعی که به زبان طنز بیان می‌شد و خیلی از ناهنجارهایی را که در این وسیله نقلیه عمومی رخ می‌داد، بازگو می‌کرد.

شوخی‌سازی با اتفاقات روزمره و شخصیت‌ها و آدم‌های آشنا هرچند جذاب و دیدنی است، اما به دلیل وجود مابه‌ازای واقعی چندان کار دشواری نیست؛ فقط باید شاخک‌های تیزی داشت، سوژ‌ه‌ها را شناسایی کرد و در نهایت آنها را درست اجرا کرد.

گروه سازنده برنامه «کلاه‌قرمزی» هم شوخی‌سازی دارد؛ اما فرقی که این گروه با دیگر شوخی‌سازان تلویزیون دارد در این است که بشدت خلاق است و از آنچه وجود ندارد، شوخی می‌سازد؛ شوخی‌هایی که فقط در یک ذهن زیبا و خلاق می‌توان آن را ردیابی کرد. شوخی‌هایی بظاهر خیالی که تلنگر جدی به آدم‌بزرگ‌هایی می‌زند که برنامه‌ کلاه‌قرمزی را تماشا می‌کنند. ایرج طهماسب و حمید جبلی هم با ظرافت از میان دنیای خیال اشیایی را انتخاب کرده و آنها را به دست عروسکان برنامه می‌سپارند تا در خلال دیالوگ‌ها مسائل مهمی را به بیننده‌ای که در ظاهر این عروسک‌ها را جدی نمی‌گیرد، گوشزد کنند.

در نمایش‌هایی که بخش آخر برنامه کلاه قرمزی را شکل می‌دهد، گاهی قلم‌مو به خواستگاری آبرنگ می‌رود و گاهی شلوار از کمربند خواستگاری می‌کند و برخی اوقات هم نوبت قاشق و چنگال می‌رسد. در این خواستگاری‌ها خانواده هر دو طرف خیلی جدی درباره مسائل موردنظر صحبت می‌کنند و هر چه لازم است، می‌گویند بدون این‌که به کسی بر بخورد یا گروهی اعتراض کنند. گاهی هم نمایش‌های کلاسیک که بیشتر آنها نوشته شکسپیر است، به دنیای شوخی عروسک‌های این برنامه راه پیدا می‌کند و مثلا با رمئو و ژولیت شوخی ‌می‌شود و در پشت پرده عشق آنها نشان داده می‌شود که پدران و برادران آنها که حاکم هستند، برای منافع خود این دو را قربانی می‌کنند. گاهی هم با هملت و مرگ تلخ او به سبک عروسک‌های کلاه قرمزی شوخی می‌شود و همه اینها نشان می‌دهد اگر ذهن نویسنده و کارگردان خلاق باشد، می‌توان از خیال هم تاثیرگذارترین تصاویر را خلق کرد.

طاهره آشیانی

دبیر گروه رادیو و تلویزیون