توسعه در عصر تروریسم

در علم کلاسیک اقتصاد، توسعه به اقسام سه‌گانه تقسیم‌بندی می‌شود: توسعه فرهنگی، توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی. در این میان توسعه‌ اقتصادی در حقیقت یک‌ تحرک‌ چندجانبه است که شامل به کار گرفتن منابع انرژی جدید، پویش تولیدی جدید و روش‌های کار جدید است.

کد خبر: ۸۳۸۰۶۸

گسترش اقتصادی به مرور از اهمیت بخش کشاورزی کاسته و به اهمیت بـخش صنعتی می‌افزاید. رشد‌ تولید‌ کالاهای سرمایه‌ای از کالاهای مصرفی سریع‌تر می‌شود. «از طریق تقسیم کار، استفاده از پیشرفت‌های فنی و تشکیل سرمایه، کارایی نیروی انسانی بیشتر شده و رشد درآمد سرانه افزایش می‌یابد.» در جوامع کنونی، توسعه اساسا با‌ توسعه‌ اقتصادی‌ مشخص و معین می‌شود. در واقع، توسعه و توسعه‌ اقـتصادی دو مقوله تفکیک‌ناپذیر است.

در همین حال توسعه سیاسی همانا حاکمیت رهبران و اجرای سیاست‌های ضدسنتی در جهت استقرار بروکراسی عقلایی است.»

توسعه و تروریسم

در این میان رابطه‌ میان توسعه و تروریسم همواره یکی از موضوعاتی بوده که محققان سعی کرده‌اند با توجه به ماهیت سیاسی و اجتماعی یک کشور و قوانین حقوق بین‌الملل آن را صورت‌بندی علمی کنند.

تروریسم نیز همچون مفهوم توسعه، واجد تعاریف و اقسام گوناگونی است. متعارف‌ترین نقطه آغاز در بحث از‌ تروریسم و خشونت، در واقع تلاش‌ برای تعریف آن است. آیا تروریسم چیزی‌ شبیه جنگ‌های‌ چریکی‌ است؟ آیا آدم‌ربایی و ترور رهبران سیاسی را‌ نیز‌ شامل می‌شود؟ پرسش‌های دیگری‌ نیز‌ می‌توان در این ‌باره مطرح کرد که همه آنها سبب شده‌ تـا این‌ واژه‌ یکی‌ از بحث‌برانگیزترین مفاهیم در علوم اجتماعی‌ باشد.

در‌ فرهنگ‌ علوم‌ سیاسی «ترور به معنی وحشت و ترس‌ زیاد‌ است و اصطلاحا به حالت وحشت فوق‌العاده‌ای اطلاق می‌شود که ناشی از‌ دست‌ زدن بـه خشونت و قتل و خونریزی از سوی یک گروه، حزب یا دولت به‌ منظور‌ نیل‌ به هدف‌های سیاسی، کسب یا حفظ قدرت است.»

یکی از بحث‌های امروزی درباره علت تروریسم، بحث درخصوص تروریسم نوین است. اصطلاح تروریسم نوین غالبا پس از رویداد 11‌ سپتامبر‌ 2001 متداول شده و محور مطالعات تـروریسم را تشکیل داده اسـت. تـفاوت تروریسم نوین با گونه‌های گذشته آن، این است که‌ قربانیان آن بیشتر شهروندان بی‌گناهی هستند که یا به‌ طور تصادفی انتخاب شده یا آن‌که‌ به‌طور اتفاقی در موقعیت‌های تروریستی حضور داشته‌اند.

در اینجا بهتر است به اصل مساله که همانا نسبت میان توسعه و تروریسم در عصر حاضر است، بپردازیم. تروریسم به عنوان خشن‌ترین رفتار سیاسی، چالش بزرگی فراروی توسعه به شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین مسائل در توسعه‌نیافتگی کشورهای جهان سوم و مسلمان در خاورمیانه، مساله ناامنی است. این ناامنی در ابعاد مختلفی وجود دارد. ناامنی‌هایی که دلیل آن درگیری ‌و تنش‌های قومیتی است که در اکثر نقاط خاورمیانه ازجمله سوریه و عراق وجود دارد و باعث می‌شود توسعه در این مناطق به کندی پیش برود. در واقع باید این واقعیت را به این صورت توضیح داد که توسعه اساسا وضعیتی است که نیاز به سرمایه‌های انسانی، مالی و تجاری دارد. نبود هر کدام از این مولفه‌ها، توسعه جوامع توسعه نیافته را کند می‌کند. «پس بدون سرمایه‌ و سرمایه‌گذار ـ چه داخلی و چه خارجی ـ توسعه پایدار امکان‌پذیر نخواهد بود.»

اما در زمینه توسعه پایدار و تروریسم می‌توان به سیاست‌های اشغالگرانه و تروریستی رژیم صهیونیستی در کرانه‌ باختری و نوار غزه اشاره کرد. کسانی چون کراگین و چالک در باب عدم رشد و توسعه اقتصادی و گسترش نفوذ سازمان تروریستی موساد در مناطق اشغالی دو عامل مهم را ذکر کرده‌اند:

«اول سیاست توسعه شهرک‌سازی رژیم غیرقانونی اسرائیل در بیت‌المقدس شرقی و دیگر این‌که این سیاست‌ها گروه‌های فلسطینی را وادار به واکنش تند به این اقدامات می‌کند و اسرائیل از این حربه‌ها سود برده و این اقدامات را خرابکارانه و تروریستی معرفی کرده و نابودی این گروه‌ها را اقدامی مشروع تلقی می‌کند.» این دو عامل خود به تنهایی از مهم‌ترین موانع ایجاد صلح در منطقه است.

یک نمونه‌ روشن در خاورمیانه که این سه مولفه را در کنار یکدیگر دارد ولی امروزه بهترین امنیت سیاسی و اقتصادی در خاورمیانه را دارد، جمهوری اسلامی ایران است که توانسته با اتحاد قومی، مذهبی و سیاسی، کشور باستانی ایران را از این گرداب هولناک تروریسم دور نگه دارد. ره‌آورد این دوری، چیزی نیست جز توسعه پایدار و امنیت فراگیر در ایران.