روزهای تلخ هندوانه‌های خوزستان

بارها شاهد به فروش نرفتن محصولاتی همچون گوجه، خیار، سیب‌زمینی، هندوانه و خرما در استان‌هایی همچون کرمان، بوشهر، هرمزگان و خوزستان بوده‌ایم که در بسیاری موارد، به دلیل نبود بازار مناسب و به‌صرفه نبودن برداشت، کشاورز ترجیح داده آن را سر مزرعه و بدون برداشت رها کند یا به مصرف دام خود برساند که با ضررهای هنگفتی مواجه شده است؛ گاهی نیز دولت به این ماجرا ورود کرده و با خرید توافقی این محصولات، مانع ضرر و زیان کشاورزان شده است، اما تمام این موارد تاکنون مانع از تکرار آن نشده است، به طوری که امروز نیز خبری از خطه خوزستان و کشاورزان شوشی به گوش می‌رسد که در فروش محصولات خود در مانده‌اند .

خوراکی برای دام

آن طور که عبدالرحیم رحیمی‌نیا، رئیس انجمن صنفی کشاورزان شوش به مهر می‌گوید: امسال در منطقه صرخه شهرستان شوش، ۲۰۰ هکتار هندوانه و ۲۰۰ هکتار خربزه و در منطقه «چنانه» نیز ۵۰۰ هکتار خربزه و ۴۰۰ هکتار هندوانه توسط کشاورزان کاشته شد که محصولات خوب و مرغوبی بود، اما به دلیل قیمت ارزان آنها در بازار داخلی از یک‌سو و بسته شدن مرز چزابه و منع صادراتی این محصولات از دیگرسو، روی دست کشاورزان ماند و تمام آنها خوراک دام شد.

به گفته وی، وقتی بهای هندوانه هر کیلو، صد تومان یا خربزه کیلویی ۴۰۰ تومان یا کمتر باشد، هزینه‌های مصرف ‌شده کشاورز نیز تامین نمی‌شود، چه برسد به سوددهی، این درحالی است که عوامل متعددی در بهبود و افزایش کشت خربزه و هندوانه دخیل است که برای نمونه می‌توان به نبود الگوی کشت صحیح براساس نیاز بازار اشاره کرد.

رحیمی‌نیا البته کشاورزان را هم به دلیل مشاوره نگرفتن از مسئولان جهاد کشاورزی برای تعیین مقدار سطح کشت محصولات خود به منظور آگاهی از میزان نیاز بازار و همچنین کشت محصولات با کیفیت پایین که مانع استقبال کشورهای همسایه از آن می‌شود، سرزنش می‌کند .

کشاورزان بی‌توجه به مشاوره‌ها

کارشناس مسئول جهاد کشاورزی خوزستان دراین باره به جام‌جم می‌گوید: ما نه‌تنها در زمینه نوع و میزان کشت انواع محصولات با توجه به نیاز بازار و توجه به شرایط کم‌آبی کشور، برای هر منطقه الگو و برنامه مشخصی داریم، بلکه نمایندگان و مشاوران ما هر ساله و در فصول کشت، این برنامه‌ها را از طریق مراکز خدمات کشاورزی شهرستان‌ها و دهستان‌های استان به کشاورزان همه مناطق ارائه می‌کنند.

محمد نژادزاده با اشاره به این‌که یکی از برنامه‌های ما با توجه به بحران کم‌آبی در کشور، محدود کردن کشت محصولات آب بر همچون هندوانه و برنج است، می‌افزاید: به همه مناطقی که کشت این محصولات در آنها انجام می‌شود، اعلام کرده و حتی سطح زیرکشت برنج را کاهش داده‌ایم؛ اما کشاورزان همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و هیچ توجهی به این توصیه‌ها نمی‌کنند و فقط با توجه به شرایط کشت و فروش محصولات سال گذشته عمل می‌کنند، برای همین یک سال محصول سیب‌زمینی و سال دیگر محصول گوجه یا هندوانه روی دست آنها می‌ماند. در حالی که اگر به الگو و برنامه کشتی که به آنها داده شده، توجه و آن را رعایت کنند، ضرر و زیان نمی‌بینند. با این حال به دلیل این‌که جهاد کشاورزی از اهرم اجرایی لازم برخوردار نیست، نمی‌تواند کشاورزان را به اجرای این برنامه‌ها مجبور کند.

این کارشناس مسئول در پاسخ به این پرسش که چرا کشاورزان با وجود ضرر در سال‌های گذشته باز هم به کشت هندوانه اقدام می‌کنند، می‌گوید: کشاورزانی که به کشت این محصول اقدام می‌کنند، صادرکننده هستند و معمولا هندوانه‌های خود را از سر مزرعه مستقیم به کشور عراق صادر می‌کنند و سود بسیار خوبی هم نصیب‌شان می‌شود، برای همین نه توجهی به توصیه ما و الگوی کشت می‌کنند و نه هدررفت آب؛ اما زمانی که مثل این ایام مرزها توسط کشور عراق مسدود می‌شود، جهاد کشاورزی را می‌شناسند و از ما می‌خواهند ضرر و زیانشان را جبران کنیم.

نژادزاده می‌افزاید: جهاد کشاورزی پیشنهاد تاسیس این صنایع را به کشاورزان داده و حاضر است هرگونه کمکی از جمله صدور مجوز، پرداخت تسهیلات ارزان، جای مناسب و مشاوره رایگان را به آنها ارائه کند تا محصول خود را به جای خوراندن به دام، به محصولات جانبی تبدیل کنند.

کشاورزان به حال خود رها شدند

رحیم صرخی، عضو شورای شهر صرخه (فتح‌المبین) که خود در زمینه کشاورزی نیز فعالیت دارد، ضمن اشاره به این نکته که کاشت این محصولات برای کشاورزان ریسک است، می‌گوید: کشاورزان به حال خود رها شده‌اند، نه مسئولی وجود دارد، نه دلسوزی؛ در حالی که نیاز به هدایت نهادی دلسوز دارند.

فاطمه مرادزاده