کاهش قیمت نفت سیاسی است نه اقتصادی

جواد نوفرستی، کارشناس مسائل اقتصادی در تحلیل وضعیت قیمت نفت به خبرنگار روزنامه جام‌جم گفت: بهترین تحلیل و پیش‌بینی از قیمت نفت را جناب آقای دکتر رنانی چند سال قبل زمانی که هنوز قیمت نفت به صورت جهشی افزایش پیدا نکرده بود انجام دادند. آن زمان پیش‌بینی‌ها به گونه‌ای بود که باید باور می‌کردیم جهش یکباره قیمت نفت دستکاری شده است. آن زمان ایشان هشدار دادند این نقشه سیاسی و هدفمند است تا وابستگی کشورهایی که اقتصاد وابسته به نفت دارند را شدت بخشند و آنها را به قیمت بالای نفت عادت دهند و البته که خوب هم موفق شدند.

پیش‌بینی کاهش قیمت نفت

وی اشاره کرد: حتی دکتر رنانی پیش‌بینی کرده بود که سال 2018 تا 2020 قیمت‌ها به همان قیمت‌های سابق کاهش پیدا می‌کند و می‌بینیم که خیلی زودتر از زمان پیش‌بینی شده این اتفاق افتاد چنان که قیمت هر بشکه نفت در این اواخر به قیمت هر بشکه نفت در سال 83 بازگشته است. بنابراین باید بیندیشیم چه شد که ظرف مدت یکی، دوسال قیمت‌ها به بالای بشکه‌ای صد دلار رسید و شرایط به گونه‌ای بود که پیش‌بینی می‌شد قیمت هر بشکه نفت به 200 دلار هم برسد.

نوفرستی با بیان این که جای تعجب دارد که با محاسبات رگرسیونی به قیمت نفت نگاه می‌شد، تاکید کرد: عامل تاثیرگذار روی قیمت نفت لزوما موضوعات اقتصادی نیست و عامل بسیار تعیین‌کننده موضوعات سیاسی است. به جایی می‌رسیم که به یکباره مطابق برنامه‌ریزی‌ها از سال گذشته سیاست‌هایی اتخاذ می‌شود مبنی بر این که ایران را وادار کنند تا در پرونده هسته‌ای هر آنچه می‌گویند را بپذیرد و کشورمان را مستاصل کنند و قیمت نفت به یکباره کاهش پیدا می‌کند.

در دام کشورهای غربی

وی با بیان این که با اقتدار کامل توانستیم از این بحران سربلند بیرون بیاییم، گفت: نباید از این نکته غافل ماند که در دام سیاست کشورهای غربی و آمریکایی افتادیم. به این معنی که چند سال به درآمدهای سرشار و بادآورده نفت عادت کردیم و وابستگی اقتصاد کشورمان به نفت و وابستگی بودجه جاری کشور به نفت زیاد شد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: این وابستگی تا به‌آنجا رسید که مغرور شدیم و گمان کردیم قیمت نفت رو به افزایش است و تمام درآمد نفت را در قالب بودجه گنجاندیم. این گونه، برنامه‌های خیلی خوبی که در دولت هشتم برای صندوق توسعه ملی که آن زمان صندوق ذخیره ارزی نام داشت، طراحی شده بود، متاسفانه متوقف شد و به موفقیت نرسید. در واقع تجربه تلخی که در این زمینه داشتیم این بود که در هشت سال دولت نهم و دهم معادل بیش از 9 دهه درآمد نفت ایران از درآمد ناشی از فروش نفت بود که خیلی کارها می‌شد با آن انجام داد.

نوفرستی خاطرنشان کرد: اگر با آن درآمدها بودجه جاری را با نصف قیمت روز نفت می‌بستیم و بقیه درآمدهای حاصل از فروش نفت به حساب صندوق توسعه ملی واریز و برای سازندگی و افزایش تکنولوژی خطوط تولید هزینه می‌شد، امروزه ما از نظر اقتصادی آنقدر نگران نبودیم که قیمت نفت سقوط کند و بالاتر از آن می‌توانستیم ایران را بسیار بهتر از اکنون بسازیم. متاسفانه در آن سال‌ها بخش عمده درآمد حاصل از فروش نفت صرف واردات کالاهای مصرفی شد. برای نمونه، با وجود این که در سال‌های پایانی دولت اصلاحات جشن خودکفایی گندم را برگزار کردیم، سال نخست دولت نهم هر سال یک میلیون تن به واردات گندم اضافه شد. این گونه بود که در سال آخر دولت دهم، هشت میلیون تن گندم وارد کردیم و چون جیب آقایان از پول نفت پر بود، حتی به قیمت بالاتر از نرخی که از تولیدکننده داخلی گندم می‌خریدیم برای واردات گندم هزینه کردیم و این یعنی نابودی تولید و اشتغال.

نفت و گاز سوخت نیستند

این کارشناس بهینه‌سازی انرژی با تاکید بر این که من با دید اقتصادی به این موضوعات نگاه می‌کنم و اصلا با جنبه سیاسی قضیه کاری ندارم گفت: موضوع اینجاست که می‌توانستیم درآمدهای بالای نفت را صرف سرمایه‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌ها کرده و این گونه به ایجاد توسعه پایدار کمک کنیم. بزرگ‌ترین ذخایر گازی شناخته شده جهان را داریم و دومین تولیدکننده گاز جهان هستیم، اما در بحث صادرات که به معنای توسعه است سهم بسیار کمی داریم. نوفرستی تاکید کرد: در حال حاضر با تولید 700 میلیون مترمکعب تولید واقعی روزانه گاز که هدف دولت یازدهم این است که آن را به یک میلیارد مترمکعب در روز برساند، چرا باید روزانه 25 تا 30 میلیون مترمکعب صادرات گاز داشته باشیم؟ که این رقم صادرات کمتر از چهار درصد تولید گاز کشور است. وی ادامه داد: بنابراین درآمد حاصل از فروش نفت باید در راستای توسعه زیرساخت‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی، خودروسازی، کشاورزی و... در کشور صرف شده و تلاش شود انرژی‌های تجدیدناپذیر جایگزین سوخت‌ها شود تا این منابع انرژی نفت و گاز را دیگر به عنوان سوخت نبینیم و به عنوان منبع مولد به آنها نگاه کنیم.

تعیین قیمت نفت سیاسی است

نوفرستی در رابطه با پیش‌بینی قیمت نفت در آینده گفت: همان طور که اشاره کردم قیمت نفت بیشتر یک موضوع سیاسی است تا اقتصادی و به نظرم بودجه را باید روی قیمت هر بشکه نفت 30 تا 35 دلار ببندیم تا این گونه کمترین وابستگی اقتصادی را به قیمت نفت داشته باشیم. امیدوارم روند به گونه‌ای باشد که با توجه به این که پس از برداشته شدن تحریم‌ها، ایران تا یک میلیون بشکه افزایش تولید خواهد داشت، این موضوع خیلی روی قیمت نفت تاثیر نگذارد. پیش‌بینی می‌کنم قیمت نفت با روند آرامی افزایش پیدا کرده و سال 2016 میلادی به میانگین بین 40 تا 55 دلار در نوسان باشد.

این کارشناس نفتی با بیان این که البته هیچ گاه آرزو نمی‌کنم باز هم قیمت نفت به بالای صد دلار بازگردد و البته چنین اتفاقی هم نخواهد افتاد، گفت: چراکه دوباره به پول نفت عادت می‌کنیم و تولیدات کشور تعطیل شده و مجددا به شرایط دولت سابق بازمی گردیم. تحریم، صادرات را به یک سوم میزان سابق و قیمت نفت را هم به نصف رساند و این به آن معناست که عملا درآمد نفتی کشور همان طور که آقای دکتر نوبخت هم اشاره کردند به یک ششم درآمد نفت قبل از تحریم‌ها رسیده و این یعنی وابستگی بودجه کشور به نفت را ناخواسته و برنامه‌ریزی نشده تحت فشار تحریم تجربه کردیم.

نوفرستی در پایان صحبت هایش گفت: حال باید از همین تجربه استفاده کنیم و در تنظیم بودجه درآمد نفت را با فرض این که تحریم‌ها ادامه دارد در نظر بگیریم و بودجه جاری را بر همین اساس ببندیم و هر مقدار که قیمت نفت بالاتر رفته و صادرات بیشتری صورت گرفت به حساب صندوق توسعه ملی واریز شود و در راستای تحقق اهداف ارزشمندی که در آن مشخص شده است، هزینه شود.

قیمت نفت در بودجه کشورهای منطقه

هانیه حقیقی

جام‌جم