تهران شب از تو دور است

زندگی در این شهر خوش آب و هوا در دامنه البرز و همسایگی دماوند زیبا رویای بسیاری از ایرانیان بود و به مرور از چند دروازه ورودی و خروجی تبدیل به شهری بی‌قواره با حاشیه‌نشین‌های فراوان در دهه‌های 40 و 50 شد

که البته این امر حاصل اصلاحات ارضی و مهاجرت بی‌رویه به آن بود و حالا پس از سال‌ها در حال حاضر یک کلانشهر عظیم با ظرفیت‌های بی‌نظیر اجتماعی و انسانی است.

برنامه تهرانگرد تولید شبکه تهران از دو زاویه مهم قابل بررسی است. نخست ساختار کلی و اهداف این برنامه و دوم بررسی برنامه‌هایی با موضوع تهران در شبکه تهران از تاسیس تا پس از تبدیل شدن به یک شبکه مستقل.

سفری درون شهری

تهرانگرد برنامه‌ای روان و صمیمی است و کاملا هدف خود را می‌شناسد و همین نکته باعث می‌شود در مدت زمان کوتاه خود مستقیما به سراغ نکات اصلی برود و اتفاقا این موجز بودن باعث می‌شود ریتم برنامه به زندگی شهری و مدرن امروزی در تهران نزدیک شود.

این ریتم سریع البته به شکلی است که سرفصل‌های هر منطقه به لحاظ جغرافیایی بررسی می‌شود.

موسیقی مناسب به همراه تعدد شخصیت‌هایی که نقش راوی را برای مخاطب ایفا می‌کنند باعث می‌شود مجموعه خسته‌کننده نباشد.

این تنوع البته به دلیل ماهیت برنامه و عدم تکرار به وجود می‌آید، اما آنچه مهم است نوع رنگ‌آمیزی روایت هر قسمت است که در این برنامه ساده به شکل درستی اتفاق افتاده است.

نکته بعد این که هر محله و خیابان در تهران دارای پیشینه تاریخی از نام‌های قدیمی تا امروزی و کارکردهای کنونی در مجموعه شهری است.

به عنوان مثال در برنامه خیابان ولیعصر که بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه است از میدان راه‌آهن تا میدان تجریش تمام میدان‌های مهم و مراکز اصلی بررسی می‌شود و البته قسمت‌های مهم اقتصادی، فرهنگی و تجاری هم به تصویر کشیده می‌شود.

با توجه به این که در تهران صنوف مختلف در خیابان‌های خاص حضور دارند به عنوان مثال در خیابان ولیعصر، صنف پوشاک، این برنامه سعی کرده علاوه بر معرفی تاریخی و اجتماعی هر قسمت به این صنوف یا به اصطلاح راسته‌ها نیز بپردازد.

این نکته باعث می‌شود مخاطب ناآشنا با این نقاط بتواند از ظرفیت‌های آن استفاده کند و در زمان‌های مهم از سرگردانی شهروندان هنگام خرید‌های سالانه جلوگیری کند.

تهرانگرد در خلال سفر درون‌شهری خود ایستگاه‌های مترو و بی‌آر‌تی را معرفی می‌کند و باعث رونق استفاده از این اماکن شده و به نوعی ایستگاه‌های مهم مترو را به تصویر می‌کشد.

تهران علاوه بر محلات شهری دارای دهستان‌ها و نقاط گردشگری فراوانی در شمال و شرق و غرب خود است که عمدتا آخر هفته‌ها پذیرای حجم زیادی از شهروندان است که تهرانگرد به آنها هم نگاه ویژه‌ای دارد و به صورت جداگانه به آن می‌پردازد.

این نکته در دراز مدت باعث کاهش مسافرت‌های غیرضروری به استان‌های همجوار و استفاده از ظرفیت‌های درون‌شهری خود تهران می‌شود و همانند شهر‌های مدرن دنیا سفرهای کوتاه یک روزه رونق می‌گیرد.

سفرهایی که در نگاه کلان باعث صرفه‌جویی‌های فراوانی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و رونق و اشتغال اطراف شهر تهران می‌شود.

یک بررسی تاریخی در میان آثار مکتوب از دوره قاجار تاکنون در میان سفرنامه‌های خارجی و نوشته‌های درباریان نشان می‌دهد تهران بسیار خوش آب و هوا و زیبا بوده و اتفاقا همین مساله باعث شده در 200 سال گذشته پایتخت بماند.

حالا با توسعه این شهر غول‌پیکر، ساخت برنامه‌های مستند با هدف آشنایی ساکنان تهران با محل زیست خود بشدت مهم است و باید توجه کنیم برنامه تهرانگرد بیشتر مناسب ساکنین خود تهران و حومه است که گاهی با تمام محلات و خیابان‌های شهر آشنایی ندارند و می‌توانند با دیدن برنامه‌هایی از این دست به هدفمندی در رفت و آمد‌ها و حتی نوع زندگی برسند.

البته یکی از جاهای خالی این برنامه توضیح جدی نوع زیست مردم قدیم تهران و آداب و رسومشان است که به نظر می‌رسد به دلیل زمان کوتاه آن و البته نوساز بودن بسیاری مناطق شهر است.

این مقایسه در مناطق قدیمی شاید دارای خاصیت هویت بخشی به بسیاری از مناطق عمدتا مرکزی و جنوبی شهر باشد که در ایجاد حس تعلق به محله در شهروندان هم کمک بسیاری خواهد داشت که می‌تواند به شکل نشان دادن مقایسه تصویری گذشته و اکنون اتفاق بیفتد.

تهران 22 منطقه اصلی و صدها محله و خیابان دارد که به نظر می‌رسد برنامه تهرانگرد در شکل فعلی بیشتر به نقاط اصلی می‌پردازد و البته ظرفیت پرداخت به تمام مناطق را در یک پروژه طولانی مدت دارد و باید با اطلاع‌رسانی جدی‌تر در شبکه تازه شکل گرفته تهران مخاطبان ثابتی برای خود داشته باشد.

نگاه امروزی به تهران

در سال‌های گذشته و زمانی که شبکه 5 به عنوان شبکه تهران نامیده می‌شد برنامه محله ما با صدای زیبای استاد منوچهر والی‌زاده تولید و پخش شد که در هر برنامه به سراغ محلات تهران از آغاز تاکنون می‌رفت.

به لحاظ مضمونی تهرانگرد بی‌شباهت به آن نیست، اما شاید عمده‌ترین تفاوت این دو برنامه ریتم است که محله ما نگاهی نوستالژیک و تهرانگرد نگاهی امروزی‌تر دارد.

این نوع برنامه‌ها با توجه به استقلال شبکه مختص تهران می‌تواند همچنان ادامه پیدا کند و البته با بررسی تهرانگرد می‌توان ملاحظاتی را رعایت کرد.

نخست این که به نظر می‌رسد برنامه‌هایی با موضوع تهران در شبکه باید به لحاظ موضوع و ماهیت تفکیک شود.

به عبارتی هر برنامه می‌تواند به یک موضوع خاص در این کلانشهر بپردازد. به طور مثال فرهنگ و اماکن فرهنگی در شهر می‌تواند موضوع خاص یک مجموعه باشد یا حمل و نقل عمومی و شیوه‌های جابه‌جایی در شهر هم به همین شکل و موضوعات تخصصی دیگر که البته این امر مستلزم مشارکت جدی نهاد‌های مختلف با تلویزیون در این نوع خاص برنامه‌سازی است.

این مشارکت صرفا در بحث منابع مالی نیست بلکه باید در گام اول یک توافق جامع بین ارگانی به وجود آمده تا دوربین برنامه‌هایی مانند تهرانگرد بتواند وارد تمام زیر و بم تهران شود و محدودیتی نداشته باشد.

با یک نگاه دقیق به تهرانگرد می‌توان به این ناهماهنگی پی برد و البته دوربین این برنامه به شکل هوشمندانه‌ای سعی کرده وارد این بروکراسی اداری نشود و با نگاهی عبوری از کنار مناطق مهم بگذرد.

برای مثال وقتی دوربین از کنار محله باغ فردوس می‌گذرد و موزه سینما را به عنوان جاذبه مهم این محله معرفی می‌کند می‌تواند در یک نگاه کوتاه یکی دو دقیقه‌ای وارد این موزه شود و مکثی در آن داشته باشد.

البته عموما به دلیل نگاه اقتصادی فضاهایی که به شکل خصوصی اداره می‌شوند از وجود چنین برنامه‌هایی استقبال می‌کنند که با یک توافق جدی می‌تواند در مورد ارگان‌های دولتی هم اتفاق بیفتد.

نکته بعد بحث استمرار تولید و ایجاد یک کنداکتور مشخص برای برنامه‌های این چنینی در شبکه تهران و حتی شبکه‌های سراسری است.

زیرا با وجود این که گفته شد مخاطبان این شبکه عمدتا شهروندان تهرانی هستند، اما می‌توان با ساخت و پخش این گونه برنامه‌ها در شبکه‌های استانی،مراکز استان‌ها و کلانشهرها را معرفی کرد

که در سریع‌ترین زمان به توسعه گردشگری و رونق اقتصادی منتهی می‌شود و از خروج سرمایه و ارز از کشور به دلیل مسافرت‌های تفریحی به مقصد کشور‌های همسایه جلوگیری می‌کند.

نکته پایانی این که محله محوری زیر ساخت توسعه شهری است و تهرانگرد و محله ما و برنامه‌هایی از این دست به این محله گرایی در شهرهای بزرگ و بخصوص تهران کمک بزرگی می‌کنند.

معروف است که تهران در همه 24 ساعت شبانه‌روز فعال است و هرگز نمی‌خوابد. البته این خاصیت یک کلانشهر به روایتی 15 میلیونی است که به اندازه مساحت بسیاری از کشور‌های دنیا مساحت و جاذبه طبیعی و شهری دارد و اتفاقا در بسیاری از موارد مظلوم واقع شده است.

شهری که تاریخ پرفراز و نشیبی را سپری کرده و همواره سربلند بوده و مامن بسیاری از جوانان و خانواده‌های ایرانی است.

تهران شهر خاطره‌های بسیاری است و خیابان‌ها و میادین زیبای بسیاری دارد و مجموعه تهرانگرد به شکلی ساده و صمیمی این شهر زیبا را روایت می‌کند.

شهری که قلب یک کشور است. کشوری که در تمام گذر زمان زیبا و صبور مانده است.

بهرنگ ملک محمدی

ضمیمه قاب کوچک