نقد آری، تخریب نه

در اینجاست که باید در نیت و اراده منتقدان شک و تردید به دل راه داد و عینک خوش‌بینی و مثبت‌گرایی را از دیدگان برداشت. هر ساله و هنگام پخش برنامه‌های نوروزی صداوسیما انتقاداتی مطرح می‌شد که بعضا وارد هم بود؛ این انتقادها اما در سال 95 به شکل بی‌سابقه‌ای رنگ و بوی عناد به خود گرفته و حتی به تخریب رسانه ملی شباهت پیدا کرده است. در ابتدا که انگ کپی‌کاری به برنامه‌های نوروزی زده شد و آثار اتفاقا پرمخاطب تلویزیون را به تقلید صرف متهم کردند. در ادامه برخی از رسانه‌ها تلویزیون را به ماهواره تشبیه کرده و مدعی شدند رسانه ملی با یک تغییر رویه و عدول از سیاست‌ها و اصول اولیه خود، به کپی‌کاری از روی دست شبکه‌های ماهواره‌ای روی آورده است. همه اینها در حالی است که تلویزیون در سال 95 با برنامه‌های پرمخاطبی همچون خندوانه و دورهمی توانسته رضایت بسیاری از بینندگان خود را جلب کند.

پرسش قابل طرح این‌که چرا انتقادات نسبت به رسانه ملی در سال جدید این‌چنین به هجمه و تهمت پهلوزده و رنگ و بوی بی‌انصافانه به خود گرفته است؟ آن‌هم در روزگاری که همه می‌دانند رسانه ملی با چه چالش‌ها و نارسایی‌هایی در زمینه بودجه دست و پنجه نرم می‌کند.

عملکرد تلویزیون موفق بوده است

مسعود ردایی، تهیه‌کننده سریال بیمار استاندارد که در ایام نوروز از شبکه یک پخش شد، درباره عملکرد تلویزیون در این ایام به جام‌جم گفت: به نظرم با توجه به مشکلات بودجه و تامین اعتبارات که رسانه ملی با آن روبه‌روست، اما خوشبختانه برای ایام نوروز برنامه‌های متنوع، مفرح و سرگرم‌کننده برای مخاطبان آماده کرد که در حوزه برنامه‌های ترکیبی و طنز می‌توان به خندوانه و دورهمی اشاره کرد. همچنین ویژه برنامه سال تحویل هر شبکه مختص به ماموریت‌هایش تعریف شده بود و پخش شد.

وی ادامه داد: ما برای ساخت بیمار استاندارد دست روی موضوعی گذاشته بودیم که تا به حال به آن پرداخته نشده بود و اقدام نویی بود که مرکز گسترش فیلمنامه‌نویسی رسانه ملی آغاز کرد و بهتر است تداوم داشته باشد. باید سطح سلیقه مخاطبان را افزایش دهیم.

این تهیه‌کننده درباره انتقادهای مطرح شده به صدا و سیما توضیح داد: نقد باید منصفانه باشد، وقتی ما فقط روحیه تهاجمی داشته باشیم، مسلما حرف‌هایمان هم تاثیرگذار نخواهد بود. باید نقد، سازنده باشد تا راه تازه‌ای را برای برنامه‌سازان باز کند. در غیر این صورت کارایی لازم را ندارد.

ردایی با اشاره به هجمه‌هایی که درباره کپی برخی برنامه‌ها مطرح شد، توضیح داد: در همه جای دنیا این قاعده وجود دارد که نمونه برنامه‌های موفق به عنوان الگو مدنظر قرار گرفته می‌شود و بعد برنامه‌سازان آن را متناسب با فرهنگ کشورشان تولید می‌کنند. من موافق کپی نعل به نعل نیستم، اما برنامه‌سازان می‌توانند از برنامه‌های موفق دنیا الگو بگیرند و آن را ایرانیزه کرده و با قرار دادن آیتم‌های تماشایی،برنامه را برای مردم، جذاب تهیه کنند. بنابراین با رعایت این نکته می‌توان برنامه‌های پر بیننده‌ای را ساخت.

بدگویی یک شیوه مخرب است

مسعود فروتن از اولین‌های تلویزیون است؛ از آن دسته هنرمندانی که روزگار خوشی و ناخوشی با تلویزیون همکاری داشته و با مسائل و مشکلات رسانه ملی خوب آشنا هستند. از نگاه این کارگردان تلویزیونی، مشکلات مالی همیشه به هنرمندان و برنامه‌سازان فشار آورده است، اما تولید برنامه‌های خوب ارتباطی به مسائل مالی و بودجه ندارد.

وی در این باره توضیح داد: هنرمندان ما همیشه متعهد بوده‌اند و همیشه نیاز ندارند بودجه‌های کلان در اختیارشان باشد که آثار خوب بسازند؛ ممکن است سریالی با بودجه بسیار زیاد ساخته شود اما کیفیت نداشته باشد، اما در عوض یک سریال کم‌هزینه آپارتمانی بتواند نظر مخاطبان را به خود جلب کند.

این کارگردان تلویزیونی برنامه‌های موفق نوروزی همچون «خندوانه»، «دورهمی»، «سه ستاره» و «شب کوک» را از جمله‌ آثاری برشمرد که با تلاش سخت و فراوان هنرمندان و برنامه‌سازان ساخته شده نه با اتکا به بودجه و در این باره گفت: من می‌دانم که این برنامه‌ها با چه تلاش و زحمتی ساخته‌ شده‌اند. شاید خالی از عیب نباشند اما بد و بیراه گفتن رسانه‌ها یا برخی تماشاگران راه به جایی نمی‌برد.

فروتن با تاکید بر اهمیت نقد سازنده، از بدگویی به عنوان یک شیوه مخرب نام‌برد و تاکید کرد: هنرمندان ما توقع ندارند بعد از آن همه زحمت مورد حمله قرار بگیرند اما قطعا نقد سازنده می‌تواند برای آنها راهگشا باشد. رسانه‌ها می‌توانند با این هنرمندان مصاحبه کنند، حرف‌هایشان را بشنوند یا در مطالب تحلیلی معایب و ایرادها را با هدف بهبود کیفیت مطرح کنند و همچنین لازم است هنرمندان هم آماده پاسخگویی باشند با منتقدان روبه رو شوند، حرف‌هایشان را بشنوند و با هم مکالمه کنند.

حق اعتراض بدهیم

قطب‌الدین صادقی، نویسنده، کارگردان و بازیگر در پاسخ به این سوال که چقدر انتقاداتی که این اواخر به رسانه ملی شده، منطقی است، به جام‌جم گفت: معتقدم در تندترین انتقادها اندکی واقعیت وجود دارد. بنابراین نباید نگاه بدبینانه به مبحث انتقاد داشته باشیم و آن را به عنوان توطئه فرض کنیم. به نظرم باید همیشه حق اعتراض به مردم داد تا نظرشان را درباره هر چیزی بیان کنند.

وی عنوان کرد: البته نباید نقد منصفانه را با تخریب ترکیب کنیم و نظراتمان به گونه‌ای باشد که فرد یا سازمان مربوطه فکر کنند ما قصد تخریب آنها را داریم. بنابراین نقد منصفانه با تخریب خیلی فاصله دارد. ما می‌توانیم هنرمندانه نقدهایمان را نسبت به کار یا برنامه‌ای اعلام کنیم، بدون آن که هیاهو کنیم. هر کاری قاعده خودش را دارد و می‌توان با رعایت شرایط آن را انجام داد.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه تاکید کرد: بنابراین نباید جلوی اعتراضات را بگیریم و از سوی دیگر معترضان هم باید نقد منصفانه داشته باشند تا حرف‌شان برای بر طرف شدن کاستی‌ها کارآمد باشد.

قهر کردن به دلیل مشکلات مالی

مجید مظفری از هنرمندان پیشکسوت تلویزیون است که سال 93 در سریال «انقلاب زیبا» بازی کرد و سال گذشته به عنوان تهیه‌کننده و بازیگر با تله‌فیلم «شاه کلید» به کارگردانی سامان مقدم همکاری داشت.

وی عملکرد تلویزیون در نوروز 95 را متفاوت با سال قبل دانست، اما «خندوانه»، «دورهمی» و «سه‌ستاره» را از برنامه‌های خوب تلویزیون در این ایام برشمرد و گفت: تلویزیون امسال چند برنامه شبانگاهی را پخش می کرد که من ندیده‌ام اما شنیده‌ام. شنیده‌ام «خندوانه»، «دورهمی» و «شب کوک» را مردم دوست داشته‌اند.

این بازیگر درباره کیفیت این سریال‌ها اظهار کرد که فرصت تماشای آنها را نداشته و هیچ یک از سریال‌های نوروزی را ندیده است. مظفری بعد از داوری و قضاوت سریال‌های نوروزی درباره طلب‌هایش از تلویزیون سخن گفت و از مشکلات مالی که سبب شده کمتر با رسانه ملی همکاری داشته باشد، گلایه کرد.

فروتن: نقد باید مودبانه و منصفانه باشد

من نمی‌دانم این همه انتقاد و حمله چرا و به چه دلیل صورت می‌گیرد. به عنوان نمونه من خودم شکل و ساختار سری قبل خندوانه را بیشتر دوست داشتم چون تعداد شرکت‌کنندگان کمتر بود و جو صمیمی‌تری داشت. این نظر من است و آن را مطرح می‌کنم؛ دست‌اندرکاران برنامه هم حتما از شنیدن این انتقادها ناراحت نخواهند شد، اما اگر قرار باشد غیرمنصفانه یا بی‌ادبانه برخورد کنم حتما شاهد رفتار غیرمنصفانه از سوی آنها خواهم بود.