همگرایی رسانه‌های سنتی و نوین

مادری که دیدگاه مصلحت‌نگر دارد به بچه‌اش می‌گوید بنشین و ریاضی بخوان. مادر دوم که نگاه بازاری دارد، خطاب به بچه‌اش می‌گوید می‌توانی تا هر زمان که دوست داری بازی کنی. اما مادر سوم، بچه‌اش را به پارک می‌برد و همان‌طور که روی تاپ نشانده و با او بازی می‌کند، از او می‌پرسد یک به اضافه یک چند می‌شود؟ یعنی همزمان هم بازی می‌کند و هم مصلحت را در نظر می‌گیرد.

در واقع مادر اول با نگاه صرفا مصلحتی نه‌تنها رضایت بچه‌اش را جلب نمی‌کند، بلکه ممکن است بچه قهر ‌کند و درسش را نخواند. مادر دوم به دنبال رضایت فرزندش است، اما کمال‌گرا نیست و مادر سوم به هر دو مساله توجه می‌کند و رضایت و مصلحت را با هم در نظر می‌گیرد. بنابراین مادر سوم موفق است. رسانه جمهوری اسلامی ایران هم نوع سوم است و تلاش می‌کند هم مصلحت را در نظر بگیرد و هم میل و خواسته مخاطب را.

و اما رسانه‌های زرد به دنبال هوس و شهوت هستند. البته منظور از این مساله هوای نفسانی نیست. ممکن است یک نفر از صبح تا شب بخوابد یا پرخوری کند، پس شهوت این کارها را دارد. اصرار بیش از اندازه در نیاز تبدیل به هوس می‌شود و بیش از این مقدار هم شهوت خواهد شد. بنابراین اگر بخواهیم برای این مساله چارچوب رسانه‌ای مثال بزنیم، باید بگوییم که برخی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی به حد هوس و شهوت می‌رسند و باید این مقوله مورد کنترل قرار بگیرد.

البته رسانه‌های سنتی و رسانه‌های نوین می‌توانند همگرایی داشته باشند و به یکدیگر در راستای تعامل با مخاطب کمک کنند. منظور این نیست که رسانه‌های سنتی نمی‌توانند سلایق مخاطب را جلب کنند. اتفاقا با وجود توسعه رسانه‌های نوین، رسانه‌های سنتی در جلب سلایق مخاطب موفق بوده‌اند، اما مشکل رسانه‌های سنتی این است که تعامل مستقیم با مخاطب ندارند. در واقع این ویژگی را ندارند و نمی‌توانند بازخورد بگیرند، ولی در برخی موارد توان جلب رضایت مخاطب را دارند.

اگر رسانه‌های سنتی و نوین با یکدیگر همگرایی داشته باشند، می‌توانند از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند؛ چراکه سرعت، ویژگی رسانه‌های نوین است. مثالی دیگر می‌زنم. مخاطب امروز حوصله خواندن یک مقاله چهار صفحه‌ای را ندارد، بلکه باید خلاصه مقاله را بگذاریم تا در صورت نیاز، به اصل مقاله مراجعه کند. بنابراین باید گفت رسانه‌های سنتی و نوین از یک طرف رقیب یکدیگر هستند و از طرف دیگر نقش مکمل یکدیگر را دارند و اگر درست از ظرفیت‌ها استفاده شود، می‌توان به نتایج قابل قبولی دست پیدا کرد.

دکتر حسن خجسته

استاد‌ دانشگاه