سازهای ایرانی دوباره کوک می‌شوند

به گزارش جام‌جم، سال‌هاست موسیقی جدی و کلاسیک ایرانی از نظرها دور و دورتر می‌شود و جز دست‌روی دست گذاشتن مسئولان و حسرت خوردن هنرمندان و مخاطبان، اقدامی برای توجه به این هنر اصیل صورت نمی‌گیرد. در این بی‌رونقی فرهنگ و هنر و کسادی اقتصاد، مسئولان داد خصوصی‌سازی می‌زنند و عرصه را به بازار واگذار کرده‌اند و بازاریان برای کسب سود و درآمد بیشتر، موسیقی را عامه‌پسندتر از هر زمان دیگری به مخاطبان عرضه می‌کنند.

هنرمندان و موسیقیدانان موسیقی ایرانی و حتی کلاسیک غربی هم حسرت می‌خورند و تنها انتقاد می‌کنند که همه جای دنیا از موسیقی ملی و کلاسیک حمایت می‌شود و دولت‌ها برای زنده نگه‌داشتن هنر فاخر، هر کاری از دست‌شان بر می‌آید می‌کنند، اما کو گوش شنوا...!

حالا در این شرایط، گروهی از فعالان موسیقی ایرانی با طرح برگزاری نخستین جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی سعی دارند آنچه را در موسیقی امروز کشور رنگ باخته و کمتر به آن توجه می‌شود، زنده نگه دارند. سالن رودکی از 19 تا 24 آذر میزبان نخستین جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی است تا شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه باشیم.

حمایت مسئولان از جشنواره

علی مرادخانی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی را جشنواره‌ای خاص می‌داند و می‌گوید: وزارت ارشاد همه تلاش خود را می‌کند تا این جشنواره ارزشمند و تاثیرگذار بر جریان هنری کشور به یک برند جدید تبدیل شود.

مرادخانی که از مهمانان نخستین شب برگزاری این جشنواره بود، گفت: پیش از این هم اعلام کرده‌ایم از طرح ها، ایده‌ها و برنامه‌های خوبی که می‌توانند بر جریان هنری کشور تاثیر داشته باشند، حمایت می‌کنیم تا هنرمندان بتوانند ایده‌ها و افکارشان را به منصه ظهور برسانند.

معاون هنری وزیر ارشاد می‌گوید: امکانات‌مان را در اختیار چنین جشنواره‌هایی قرار می‌دهیم و همه سعی‌مان را خواهیم کرد تا از آنها به بهترین شکل حمایت کنیم. امیدوارم سال آینده شرایط به گونه‌ای باشد که بتوانیم برای چنین جشنواره‌هایی امکان مالی هم در نظر بگیریم تا این حمایت تضمینی باشد که برگزارکنندگان کارشان را بهتر انجام دهند.

توجه به مخاطبان موسیقی جدی

حمید قنبری، سرپرست گروه موسیقی کلون زمان ـ که عصر امروز در سالن رودکی روی صحنه می‌رود- درباره این جشنواره و تأثیر آن به جام‌جم می‌گوید: برگزاری جشنواره‌های مختلف در همه عرصه‌های هنری و بویژه موسیقی از نیازهای مهم کشور است.

او با اشاره به این که در کشور تنها به برگزاری جشنواره موسیقی فجر اکتفا می‌شود، می‌افزاید: در این جشنواره امکان اجرا برای همه گروه‌ها و راضی کردن همه سلیقه‌ها وجود ندارد و از سوی دیگر، اهالی موسیقی جدی‌تر هم کمتر فضایی برای اجرا دارند.

به گفته او، این موسیقی‌ها مخاطب کمتری نسبت به گونه‌های دیگر موسیقی دارند. برگزاری کنسرت هم در ایران کار بسیار دشواری است و گروه‌های موسیقی که مخاطب عام ندارند، قید این کار را می‌زنند.

با وجود این، قنبری معتقد است برگزاری این کنسرت‌ها می‌تواند هم سلیقه‌های جدی تر را جذب کند و هم مخاطبان تازه را. به باور این نوازنده سازهای کوبه‌ای، برگزاری این جشنواره‌ها برای موسیقی‌های خاص‌تر که مخاطب متفاوتی نسبت به دیگر گونه‌ها دارند،اتفاق مبارکی است.

پیوند دوباره با آواز

برخی کارشناسان موسیقی ایرانی معتقدند آواز که زمانی عمده بار موسیقی را بر دوش می‌کشید، امروز دیگر آن جایگاه سابق را ندارد. امیر اثنی‌عشری، خواننده موسیقی ایرانی نیز معتقد است در حال حاضر ما در بیشتر اجراهای موسیقی ایرانی با کل فرهنگ جامع موسیقی کشورمان روبه‌رو نیستیم و تنها برش‌هایی از آن طی سال اجرا می‌شود. به گفته او، در این اجراها تنها قسمت‌هایی انتخاب می‌شوند که برای مخاطب جذابیت بیشتری دارد.

اثنی‌عشری با بیان این که موسیقی آوازی ما به حمایت نیاز دارد، عنوان می‌کند: نسل میانه موسیقی که تربیت‌شده بزرگان هستند با داشتن فرصت‌های اجرا و تقویت خود می‌توانند به نسل بعدی موسیقی کمک کنند. او عقیده دارد اگر حمایت‌ها تداوم داشته باشد، آواز ایرانی باز هم جایگاه خودش را پیدا می‌کند و مردم دوباره با آن پیوند برقرار می‌کنند.

شعار ندهیم

وصال عرب‌زاده، آهنگساز و سرپرست گروه موسیقی مهتاب‌رو نیز با اشاره به این‌که موسیقی جدی در همه جای دنیا مخاطبان کمتری دارد، می‌گوید: در غرب هم تعداد کنسرت‌های موسیقی کلاسیک از دیگر انواع موسیقی کمتر است و ارکسترها و نوازنده‌های بزرگ هم در مقایسه با موسیقی‌های عامه‌پسند مخاطب کمتری دارند.

او که اتفاقا از اعضای شورای سیاستگذاری و هنری جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی است، با بیان این که نباید توقع داشت همه مردم کشورمان موسیقی کلاسیک ایرانی گوش بدهند، می‌افزاید: وظیفه و خاستگاه این موسیقی هم پر کردن سالن 5000 نفری نیست.

موسیقی جدی و هنری هم مثل سینمای جدی و هنری بوده و مخاطبان محدودی دارد؛ پس این توقع و شعار که مردم را با موسیقی کلاسیک ایرانی آشتی دهیم و حرف‌هایی از این دست، اشتباه است.

اهمیت بداهه‌نوازی

سعید نایب‌محمدی، نوازنده عود و آهنگساز نیز که بداهه‌نوازی را یکی از ویژگی‌های موسیقی ایرانی می‌داند و این روزها کمتر به آن توجه می‌شود، با اشاره به این که بداهه‌نوازی یکی از سنت‌های موسیقی شرقی است، به جام‌جم می‌گوید: بداهه‌نوازی در ایران می‌تواند به تمرکز مخاطب روی یک ساز کمک کند و از این نظر موجب ارتقای فهم موسیقایی مخاطب شود. از طرف دیگر، او را روی صحنه با نوازنده به تنهایی روبه رو می‌کند و این فرصت را فراهم می‌آورد که توانایی‌های نوازنده را بخوبی درک کند و با قابلیت‌های فیزیکی و صوتی ساز هم بخوبی روبه‌رو شود.

به گفته او، مخاطبان ما در ایران اغلب با کلام موجود در موسیقی کلاسیک ایرانی ارتباط برقرار می‌کنند و کمتر به موسیقی توجه می‌کنند. از این رو زنده شدن بداهه‌نوازی‌ها از هر نظر می‌تواند کمکی برای موسیقی ما باشد.

کمیل انتظاری