رفاقت به‌جای نظارت

نامه تند و تیز رئیس اصلاح‌طلب کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در انتقاد از عملکرد وزیر نفت در حالی منتشر شد که کمیسیون تخصصی مجلس در حوزه نفت یعنی کمیسیون انرژی تاکنون کمترین بازخواستی از سوءمدیریت‌ها در وزارت نفت داشته است.

این موضوع موجب شد به عملکرد کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ـ که وظیفه نظارت بر رفتار صنعت نفت را دارد ـ نگاهی اجمالی بیندازیم؛ هر چند کمتر از دو ماه تا پایان سال 95 فرصت باقی است، اما بررسی عملکرد این کمیسیون در مدت ده ماه گذشته خالی از لطف نیست.

نگاهی به ترکیب کمیسیون انرژی مجلس دهم نشان می‌دهد به هیچ عنوان نمی‌توان به این کمیسیون نمره قابل قبولی در حوزه انرژی داد؛ چه در بحث نفت و چه در حوزه نیرو.

بیشتر اعضای کمیسیون انرژی مجلس به دلیل آن‌که نماینده شهرهای حوزه مناطق نفتی و گازی کشور هستند، در این کمیسیون حضور دارند؛ نه به خاطر تخصص و سابقه در صنعت نفت. یکی از نقاط متمایز کمیسیون انرژی مجلس دهم با کمیسیون‌های انرژی ادوار گذشته، انفعال قابل تأمل آن است، به‌طوری که شاید هیچ یک از صاحب‌نظران و مدیران نفت فکر نمی‌کردند کارشان به سادگی امروز باشد.

IPC اولین محک

نخستین محک جدی این کمیسیون بر سر موضوع قراردادهای جدید نفتی ملقب به IPC بود که به‌طور جالبی از سوی تعداد قابل توجهی از اعضای کمیسیون انرژی دنبال شد و جاده برای عبور این قراردادها از مجلس ‌براحتی صاف شد. آن شبی که یکی از اعضای روحانی کمیسیون انرژی به گفت‌وگوی ویژه خبری آمد و در مناظره با همکار خود در مجلس، اشتباهات فاحشی را مرتکب شد و حتی در اعلام ارقام سرمایه‌گذاری، رقم‌های دور از ذهنی را اعلام کرد، می‌تواند اولین سراشیبی عملکرد کمیسیون انرژی باشد. البته اگر منصفانه به این موضوع نگاهی داشته باشیم باید بپذیریم این نماینده محترم سررشته چندانی در حوزه نفت نداشته و ندارد و این گونه اظهارات متأثر از عدم احاطه وی است‌؛ ولی آیا کمیسیون انرژی متخصص جدی در این حوزه ندارد تا به دفاع از IPC بپردازد؟

در صف‌بندی‌های موافقان و منتقدانIPC در مجلس نمی‌توان متخصصانی را در جبهه موافقان یافت، ولی این موضوع نشان داد اگر کمیسیون انرژی مجلس ترکیبی بهتر از وضعیت فعلی داشت، شاید می‌شد به آن امیدوار بود.

آتش‌سوزی سریالی پتروشیمی‌ها

دومین بزنگاه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، انفعال کامل آن در ماجرای آتش‌سوزی مجتمع‌های پتروشیمی بود؛ جایی که این کمیسیون اعلام کرد وارد آن خواهد شد و گزارشی را در این باره تهیه خواهد کرد ولی با گذشت شش ماه از آن وعده، هیچ گزارشی منتشر نشده و مشخص نیست آیا جایگاه نظارتی مجلس با چنین دست فرمانی قرار است حفظ شود؟ در تاریخ 22 تیرماه این خبر روی خروجی خبرگزاری فارس قرار گرفت: «رئیس کمیسیون انرژی از تصمیم این کمیسیون برای تشکیل کمیته‌ای جهت حضور در محل پتروشیمی بوعلی و تهیه گزارشی کامل درباره حادثه آتش‌سوزی آن خبر داد و گفت این گزارش در صحن علنی مجلس قرائت خواهد شد.»

این وعده هیچ‌گاه از سوی کمیسیون انرژی مجلس در مجلس قرائت نشد و مشخص نیست آیا گزارشی در این باره تهیه شده است یا خیر. قطعا اگر شما هم سکاندار وزارت نفت بودید از وجود چنین کمیسیونی خوشحال بودید.

تجمع فارغ‌التحصیلان صنعت نفت و بی‌توجهی کمیسیون

موضوع فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعت نفت هم یکی دیگر از نقاط پر ابهام کارنامه کاری کمیسیون انرژی است؛ نمایندگانی که از پیگیری خود برای برطرف کردن مشکل فارغ‌التحصیلان خبر می‌دادند خیلی راحت و بزودی قول و قرارهای خود را با آنها فراموش کردند و دیگر کسی پیگیر وضعیت شان نشد.

به عنوان مثال، رئیس کمیسیون انرژی خبر از پیگیری ویژه خود و برطرف کردن مشکل این قشر داد، ولی فارغ‌التحصیلان بشدت از انفعال وی انتقاد کردند. جالب این که دیگر اعضای کمیسیون انرژی نیز هیچ واکنشی در خصوص این درخواست بحق فارغ‌التحصیلان بورسیه صنعت نفت نشان ندادند. در ماجرای کاهش پاداش بازنشستگی هم که خطر بزرگی برای صنعت نفت بود، باز هم اعضای کمیسیون انرژی به میان نیامدند بجز چند مورد که آنها نیز از منتقدان وزارت نفت بودند.

سکوت درباره رانت خوراک پتروشیمی‌ها

موضوع مهم‌تری که کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اصلا توجهی به آن نداشت، ماده 53 برنامه ششم مجلس شورای اسلامی بود؛ آنجا که موضوع احیای رانت‌خواری عده‌ای خاص مطرح شد و کمیسیون انرژی اصلا به آن توجهی نداشت و بعضا با رأی موافق برخی اعضا همراه بود. کسی نپرسید در صورت تصویب این ماده چه اتفاقی رخ خواهد داد. کار به جایی رسید که موافقان وزیر نفت کنار نشستند تا منتقد اصلی سیاست‌های زنگنه به میانه بیاید و از حق وزارت نفت دفاع کند. ظاهرا باید گفت کمیسیون انرژی مجلس به معنای واقعی کلمه نقش نظارتی خود را از دست داده است که یکی از مهم ترین دلایل آن عدم احاطه اغلب اعضا به مباحث انرژی است و بیشتر اعضا دوست دارند با وزیر نفت همراه باشند تا ناظر اعمال صنعت نفت. به وین بروند و با وزیر نفت عکسی به یادگاری داشته باشند و شاید مانند تعدادی از نمایندگان سابق مجلس سعی می‌کنند پس از پایان خدمت خود در مجلس شورای اسلامی به دنبال فرصت شغلی در صنعت نفت باشند.

مسأله نفت و انرژی یک موضوعی ملی و نه محلی است؛ حوزه‌ای مهم که باید در آن کنکاش کرد و نه برادری را برای یک سمت حقوقی سفارش کرد. این کمیسیون محلی برای لابی‌های محلی نیست