ارسباران دو قدم مانده تا بهشت

مقصد، جنگل‌های زیبای ارسباران در شهرستان کلیبر استان آذربایجان شرقی است.

ساعت 19 عصر قبل از این که به منطقه اصلی جنگل‌های ارسباران و منطقه حفاظت شده آینالو برسیم بین راه در مکانی به نام «دره قلعه‌سی» توقف می‌کنیم. در قلعه‌سی صدای آبشارهای روان و رودهای جاری شما را سرشار از عطر زندگی می‌کند. اینجا آلاچیق‌هایی برای استراحت مهیا شده است.

ساعت 9 شب است که به منطقه آینالو، محل احیای نسل زیباترین حیوان جنگل‌های ارسباران یعنی مارال (نوعی آهو) می‌رسیم. اینجا وقتی ریه‌هایت را از اکسیژن خالص پر و خالی می‌کنی، انگار تمامی اعضای وجودت تعجب کرده‌اند از این همه هوای پاکی که به دور از گرد و غبار شهر وارد بدنت می‌شود.

آسمان ارسباران لبریز از نغمه پرندگانی همچون سیاه خروس، قرقاول، دراج، طرلان و... است که انگار همنوا با طبیعت شده‌اند .همچنین بیش از 100 نوع پروانه که در اینجا شناسایی شده‌اند با همه زیبایی به استقبالت می‌آیند. سکوتی که گویا سرشار از ناگفته‌هاست بر دل شب جنگل سایه افکنده است و هرچند وقت صدای جیرجیرکی آن را می‌شکند.

وجه تسمیه منطقه آینالو

اگر بخواهید در مورد وجه تسمیه منطقه آینالو بدانید باید بگوییم با توجه به این که قلعه بابک در جنگل‌های این منطقه قرار دارد، شنیده‌ها حاکی از آن است که در قدیم این منطقه محلی برای درست کردن شمشیر و صیقل دادن آن بوده و از آنجا که در اثر صیقل دادن، شمشیرها براق می‌شدند و همچون آینه نور شمشیرها انعکاس می‌یافت، بنابراین اهالی این منطقه را آینالو یعنی آیینه‌وار نام نهاده‌اند.

کم‌کم ظهر فرا می‌رسد و آفتاب آرام‌آرام پهنه آسمان را فرا می‌گیرد و خورشید هدیه خود را از لابه‌لای درختان سر به فلک کشیده ارزانی وجودت می‌کند.‌ اصلا دوست نداریم این منطقه چشمنواز را ترک کنیم، ولی همیشه وقت سر دادن آهنگ خداحافظی هم می‌رسد.

ساعت چهار بعدازظهر دوستان برای برگشت آماده شده‌اند؛ مینی‌بوس به راه می‌افتد و فاصله 170 کیلومتری کلیبر تا جلفا را در ساحل رود ارس طی می‌کند.

جنگل‌های ارسباران که در گذشته‌ای نه چندان دور به محدوده وسیعی از کناره رود ارس حد فاصل جلفا تا مغان و بلندی‌های سبلان، بزقوش و سهند اطلاق می‌شد، اکنون به دلایل متعددی از قبیل تخریب عرصه‌های منحصربه‌فرد جنگلی به مرزهای شهرستان‌های کلیبر، ورزقان
و اهر محدود می‌شود.

ارسباران علاوه بر تنوع عظیم گیاهی، عمده‌ترین گونه‌های پستانداران و پرندگان حمایت شده یا کمیاب را نیز در چتر حمایت خود دارد. مارال، شوکا، پلنگ، خرس قهوه‌ای، کل و بز، گربه وحشی و پرندگان حمایت شده‌ای همچون سیاه خروس، قرقاول، دراج، طرلان و سایر پرندگان شکاری و طیف وسیعی از پرندگان کوچک از آن جمله‌ هستند.

زیست‌کره

جنگل‌های ارسباران به لحاظ ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد طبیعی در سال 1354 از طرف یونسکو، عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره را نیز دریافت کرده و از شهرتی جهانی برخوردار و به آن عنوان جالب «فسیل زنده» را داده‌اند.‌

در این منطقه بیش از هزار گونه گیاهی (15 درصد گونه‌های گیاهی کشور) با 46 درصد کاربرد دارویی و 20 درصد زینتی و 17 درصد تغذیه‌ای و 28 درصد علوفه‌ای و10 درصد حفاظتی و 5 درصد صنعتی وجود دارد. این جنگل‌ها که شامل بلوط، ارس، ممرز، افرا، گیلاس وحشی، سرخدار، گردو، گلابی، انار، زغال‌اخته، زرشک و سماق هستند سر به فلک کشیده‌اند.

تنوع گونه‌های جانوری حدود 320 گونه با 39 گونه پستاندار 220 گونه پرنده 38 گونه خزنده و دوزیست و 22 گونه ماهی می‌باشد که گونه سیاه خروس گونه منحصربه‌فرد منطقه است.

وقتی که در سایه‌سار جنگل‌های ارسبارن و منطقه احیای مارال‌ها قدم می‌زنی بانگ مستی مارال‌ها تو را به سوی خود می‌خواند. مارال‌هایی که بیست سال پیش برای احیای نسل از جنگل‌های گلستان به این منطقه انتقال داده شده‌اند.

ضمیمه چمدان جام جم