علل و اهداف حمله تجاوزگرانه به سوریه

در عرصه داخلی باید هم تحولات داخلی سوریه به عنوان قربانی این حملات و هم شرایط داخلی آمریکا بعد از آغاز به‌کار دولت ترامپ را در نظر گرفت. در داخل سوریه روند مبارزه با تروریسم تکفیری و در راس آن داعش و جبهه النصره یا همان فتح الشام با موفقیت ادامه دارد و ارتش سوریه هر روز بر گستره پیشروی‌ها و پیروزی‌های میدانی خود می‌افزاید و به تبع آن در عرصه سیاسی نیز قدرت چانه‌زنی خود را در برابر مخالفان تقویت کرده است. در داخل آمریکا نیز ترامپ به پایان دوره برنامه صد روزه خود نزدیک می‌شود بدون این‌که کارنامه قابل قبولی را از خود ارائه دهد. از این دید حملات هوایی آمریکا به سوریه هم ایجاد وقفه در پیشرفت‌های دولت سوریه در مبارزه با تروریسم تکفیری و احیای حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود را دنبال می‌کند و هم این‌که نقش فرافکنی را برای دولت ترامپ بازی می‌کند.

درعرصه منطقه‌ای دو بازیگر آشوب‌ساز یعنی رژیم صهیونیستی و عربستان بیش از دیگر کشورها از عواقب فروپاشی ائتلاف برانداز و جدایی ترکیه از این ائتلاف و نزدیکی این کشور به روسیه و همچنین حل سیاسی بحران سوریه بر اساس توافقات نشست‌های آستانه احساس خطر می‌کردند و نهایت تلاش خود را به‌کار گرفته بودند که هم ترکیه را از روسیه جدا کنند و دوباره به سمت خود برگرانند و هم این‌که از ساخت جدید قدرت در آمریکا (که با نوعی کودتای خزنده از سوی راستگرایان جمهوریخواه و شخص ترامپ همراه بود) به عنوان فرصتی برای بازسازی ائتلاف برانداز خود در سوریه استفاده کنند. از این دید رد پای راستگرایان صهیونیستی و بازهای سعودی را می‌توان در فریب دولت ترامپ مشاهده کرد که تلاش‌های مشابه آنها در فریب دولت بوش پسر و کشاندن پای آمریکا به جنگ عراق را در اذهان تداعی می‌کند.

در عرصه بین‌المللی نیز بحران سوریه از همان ابتدا با سرنوشت ماهیت جدید نظام بین‌المللی (که بعد از پایان جنگ سرد در دوره گذار به سر می‌برد) و همچنین نظام جدید توزیع قدرت تلاقی کرده است و لذا نتیجه جنگ سوریه در موقعیت جدید هر یک از قطب‌های قدرت موثر خواهد بود. از این دید قدرت‌های غربی اعم از آمریکا و اتحادیه اروپا علی‌رغم تضاد منافع شدیدی که در عرصه‌های مختلف بخصوص در دوره ترامپ پیدا کرده‌اند اما به هیچ وجه راضی نیستند چین و روسیه به عنوان دو عضو از سه عضو گروه بریکس برنده جنگ سوریه شوند. این بی‌میلی و نارضایتی تاکنون به صورت‌های مختلف خود را نشان داده و در مقطع کنونی نیز ارتباط معناداری بین حملات موشکی آمریکا به سوریه و دیدار رئیس‌جمهور چین از واشنگتن مشاهده می‌شود که دونالد ترامپ آن را دشمن اصلی آمریکا می‌داند. از این دید ترامپ با صدور فرمان حمله می‌خواهد این پیام را به رقبای جهانی خود از جمله چین بدهد که در اجرای تصمیمات خود مصمم و جدی است.

با درنظرگرفتن این عوامل حملات موشکی آمریکا به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه را می‌توان نتیجه یک پروژه مشترک از سوی ائتلاف برانداز دانست که هر یک در پی اهداف و منافع خاص خود هستند و بر همین اساس می‌توان گفت حملات شیمیایی منتسب به دولت سوریه در منطقه شیخون ادلب (که از آن به عنوان عامل توجیهی و مشروعیت بخش این حملات استفاده می‌شود) خود بخشی از این پروژه است و به همین علت عاملان این پروژه از پیشنهاد تشکیل کمیته حقیقت‌یاب برای روشن کردن جوانب حمله شیمیایی مورد ادعا طفره رفته‌اند.

احمد کاظم‌زاده - کارشناس مسائل غرب آسیا