دروغ‌می‌گویند؛ پول پارو می‌کنند

در بازار آشفته تبلیغات کالاهای سلامت محور، برخی سودجویان با ترفندهای مختلف و دروغ‌پردازی‌های رنگارنگ، سعی می‌کنند از این بازار پردرآمد، لقمه‌ای چرب نصیبشان شود.

تبلیغات اغراق شده در حوزه‌های چاقی و زیبایی و جلوگیری از ریزش مو را باید در صدر این‌گونه تبلیغات گمراه‌کننده قرار داد.

در این آگهی‌ها، به مخاطب القا می‌شود که می‌تواند در بازه زمانی بسیار کوتاه به وزن دلخواهش برسد یا موهای از دست‌رفته‌اش را احیا کند.

تبلیغات انواع و اقسام محصولات آرایشی، بهداشتی، دارویی، دمنوش‌ها و حتی عمل‌های زیبایی هم قوز بالای قوز شده تا سلامت مردم، بازیچه تبلیغاتی شود که نه ریشه علمی دارد و نه نظارت درستی بر آن اعمال می‌شود.

رشد قارچ‌گونه سایت‌های تبلیغی

تبلیغات گمراه‌کننده کالاهای سلامت‌محور، معمولا از دو حالت خارج نیست؛ برخی از این کالاها، مجوز رسمی تولید و توزیع دارند، اما در تبلیغاتشان اغراق می‌کنند و اطلاعات غیرواقعی از محصول را به مخاطب ارائه می‌دهند که آگهی‌های غیرعلمی در فضاهای رسمی، معمولا از جنس این نوع تبلیغات است.

در حالت دوم، یک محصول سلامت محور، مجوز تولید و توزیع هم ندارد، اما با تبلیغات دروغین درباره تاثیرات جادویی محصولاتش، سعی می‌کند مشتریان بیشتری جذب کند. این‌گونه تبلیغات، بیشتر در فضاهای غیررسمی مثل شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای رواج دارد.

البته چند ماه قبل، شهریار اسلامی‌تبار، مدیرکل بازرسی پاسخگویی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و دارو، خبر داد که بیش از 5000 سایت غیرمجاز در زمینه تبلیغات کالاهای سلامت، با همکاری پلیس فتا، فیلتر و ردیابی شده‌اند، اما با وجود این‌گونه اقدامات سازمان غذا و دارو، همچنان شاهد رشد قارچ‌گونه این سایت‌ها هستیم.

رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو هم در ابلاغیه‌ای که چند ماه قبل منتشر کرد، تمام شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده فرآورده‌های دارویی، مکمل، داروهای طبیعی، غذایی و آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و تجهیزات پزشکی را به لحاظ کردن نحوه استعلام اصالت این فرآورده‌ها در تبلیغات ملزم کرد.

یعنی براساس این ابلاغیه، باید تبلیغات کالاهای سلامت‌محور به شکلی در معرض دید مردم قرار بگیرد که مردم بتوانند با ارسال کد پیامکی به سامانه درج شده روی محصول، از سلامت آن فرآورده اطمینان حاصل کنند، اما واقعیت این است که در اغلب تبلیغات کالاهای سلامت محور، حتی آنها که مجوز رسمی هم دارند، این ابلاغیه اجرا نمی‌شود.

آشپز که صد تا شد...

فعالان حوزه تبلیغات کالاهای آرایشی، بهداشتی، دمنوش‌های لاغری و داروهای زیبایی، معمولا تلاش می‌کنند از کانال‌های مختلفی، مجوز انتشار آگهی‌شان را دریافت کنند.

دکتر شهریار خاقانی، مدیرکل نظارت سازمان نظام پزشکی کل کشور در گفت‌وگو با جام‌جم، همین مساله را یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیش‌رو در حوزه تبلیغات کالاهای سلامت محور می‌داند و می‌گوید: شهرداری‌ها، وزارت فرهنگ، رسانه‌های مختلف و نهادهای متنوعی وجود دارند که هر کدامشان با توجه به تشخیص خود به انتشار آگهی‌های حوزه سلامت، مجوز می‌دهند، درحالی که باید فقط یک نهاد ناظر وجود داشته باشد که بر تبلیغ کالاهای سلامت‌محور نظارت کند.

به اعتقاد خاقانی، حل این مساله نیاز به همکاری بین‌بخشی بین نهادهای مسئول دارد، اما به گفته این مقام مسئول، موازی‌کاری‌ها در حوزه نظارت بر تبلیغات کالاهای سلامت‌محور باعث شده حتی گاهی یک فرآورده سلامت‌محور، مجوز تبلیغات سراسری بگیرد، بدون آن‌که سازمان نظام پزشکی از محتوای آن تبلیغات خبر داشته باشد.

به گفته خاقانی، خیلی از این تبلیغات، کارآزمایی بالینی را هم نگذرانده‌اند، یعنی اصلا معلوم نیست که آیا واقعا این محصولات برای سلامت انسان، مفید است یا مضر. ژ بدتر از همه این‌که به قول مدیرکل نظارت سازمان نظام پزشکی کل کشور، گاهی فرآورده‌ای سلامت محور در سطح جامعه، تبلیغ و توزیع می‌شود، درحالی که مسئول فنی آن شرکت تولیدی، هیچ تخصصی در حوزه سلامت ندارد.

سلامتتان را پای تبلیغات نریزید

اگر پای صحبت مردم بنشینید، شاید برای خیلی از آنها اصلا مهم نباشد که یک داروی لاغری، مجوز دارد یا نه. همین که در تبلیغاتشان قول می‌دهند که در شش هفته، شما را به وزن دلخواهتان می‌رسانند، همین بازارگرمی‌ها، خیلی‌ها را دست به جیب می‌کند.

دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم هشدار می‌دهد: مردم نباید به هیچ وجه فریب این‌گونه تبلیغات را بخورند، زیرا تبلیغ هر محصولی که ادعا کند، می‌تواند در بازه زمانی خیلی کوتاه، فرد را به وزن دلخواهش برساند، مصرف آن موجب آسیب جدی به سلامت بدن می‌شود.

به گفته زراتی، فیزیولوژی بدن به شکلی است که خیلی زود، چربی تولید می‌کند، اما خیلی دیر این چربی‌ها از بین می‌رود. به اصطلاح، چربی‌ها به صورت کیلوگرم به بدن اضافه می‌شود، اما با مقیاس گرم از بدن کم می‌شود، به همین علت، هر فرآورده‌ای که بخواهد این عملکرد طبیعی بدن را به هم بزند و به صورت سریع، چربی‌ها را از بین ببرد، قطعا عوارض جدی برای سلامت انسان به بار می‌آورد.

به هم خوردن تعادل هورمونی، ناباروری در مردان و زنان، افزایش چربی خون، بالا رفتن کلسترول بدن، بروز نوسانات فشار خون، بی‌نظمی ضربان قلب، افت قند خون، پایین آمدن آستانه تحمل، ریزش مو، بروز پرخاشگری، سردرد و تهوع، پوکی استخوان، شیوع افسردگی و پایین آمدن سطح تمرکز، فقط گوشه‌ای از عوارض جدی فرآورده‌های لاغری غیرمجاز است که این متخصص تغذیه نسبت به آن هشدار می‌دهد.

نباید فراموش کرد که تا وقتی فرآورده‌های ناسالم، متقاضی داشته باشد، استخدام هزاران ناظر و بازرس هم نمی‌تواند جلوی فروش این محصولات خطرناک را بگیرد و در این شرایط، هرگز بازار این‌گونه تخلف‌ها سرد نمی‌شود، بلکه فقط با عزم ملی و نخریدن محصولات مشکوک و غیرعلمی می‌توان این بازار پرسود و ناسالم را ورشکست کرد.

امین جلالوند - جامعه