تاثیر مستقیم مناظره‌های انتخاباتی بر مخاطبان

واقعیت این است که شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند بر قشر عظیمی از مردم تاثیرگذار باشند؛ مناظره‌ها مخاطب مستقیم و غیرمستقیم داشتند و کسانی که مخاطب مستقیم بودند، یعنی در زمان پخش به تماشای آن نشستند، توانستند واقعیت‌ها را درک کنند و به بینش شخصی خودشان درباره نامزدها برسند. این مخاطبان حرکات، رفتار، سخنان و کلماتی که هر نامزد انتخاب می‌کرد، واکنش‌ها و مهم‌تر از آن رخدادهایی که قبل و بعد از هر واکنش رخ می‌داد را به‌طور کامل دیدند و در جریان اصل و حواشی مناظره قرار گرفتند، اما مخاطبان غیرمستقیم از دو طریق در جریان برگزاری مناظره‌ها قرار گرفتند؛ یکی به‌واسطه رسانه‌های سنتی و دیگری رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی.

در رسانه‌های سنتی، بازنشر مناظره با دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسان و تحلیلگران همراه بود اما در فضای مجازی، بخش‌های انتخاب شده توسط افراد و گروه‌ها بر اساس دیدگاه برنده-بازنده بازنشر می‌شد و آنچه در این فضا به مردم ارائه می‌شود، نتیجه درک و استنباط فرد یا گروه بازنشر دهنده است. بنابراین کاربر اطلاعاتی دریافت می‌کند که کمتر به اصل می‌پردازد و بیشتر با تاکید بر حاشیه به دنبال تاثیرگذاری لحظه‌ای است.

بازنشر مناظره در هر رسانه‌ دیگری به جز پخش زنده تلویزیون، با جهت‌گیری‌های رسانه‌ای همراه بوده که در بهترین حالت می‌توان به تحلیل‌ها و دیدگاه‌های کارشناسان و روزنامه‌نگاران اشاره کرد و در بدترین شکل در رسانه‌های مجازی شاهد تاکید بر بحث‌های جنجالی، نکات حاشیه‌ای و درشت‌نمایی رخدادها بودیم. معمولا در این فضا، طرفداران یک نامزد سعی کرده‌اند به شیوه‌های مختلف طرف مقابل را بازنده مناظره معرفی کنند و بر رای کاربران و مخاطبان خود اثر بگذارند.

بینندگان مستقیم مناظره‌ها به جز این‌که می‌توانند واقعیت‌ها را ببینند و درک کنند و بخوبی حب ‌و بغض‌ها، واقعیت‌ها و دروغ‌ها را بی‌واسطه ببینند، این شانس را دارند که بدون تاثیرگذاری از هیچ دیدگاه و جریانی، واقعیت مناظره را درک کنند و دیدگاه شخصی و مستقل خودشان را نسبت به مناظره داشته باشند.

معتقدم نمی‌توان روی میزان تاثیرگذاری رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی بر افکار عمومی خیلی حساب کرد. مردم این فرصت را دارند که از طریق رسانه‌های مختلف در جریان واقعیت‌ها قرار بگیرند و به نتیجه‌ای معقول برسند که برآیند درک و دریافت و بررسی خود آنهاست. فضای مجازی بیشتر از هرچیز، نوجوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا کسانی را که با رسانه‌های سنتی و مکتوب بیگانه هستند و تحت تاثیر جذابیت‌های فضای مجازی قرار دارند.

همچنین در جهان امروز کانال‌های ارتباطی و رسانه‌ای به شبکه‌های اجتماعی محدود نمی‌شود و رسانه‌های سنتی و رسمی همچنان حضور زنده و پویا دارند و همچنین مخاطبان ایرانی علاوه بر همه این رسانه‌‌ها، همچنان متاثر از ارتباطات میان فردی هستند و همه این موارد در کنار هم در تصمیم‌گیری آنها نقش دارد.

در بررسی نتیجه مناظره‌ها و رسیدن به یک تحلیل درست، نیازمند بررسی همه مولفه‌های تاثیرگذار هستیم. افکار عمومی در جامعه امروز ایران موزائیکی است و به عبارتی با همه تفاوت‌ها در یک سطح قرار می‌گیرد؛ بنابراین نمی‌توان خیلی به تاثیرگذاری و نقش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در تغییر یا شکل‌دهی افکار عمومی استناد کرد و درباره آرای نامزدها پیش‌بینی دقیقی ارائه داد. باید همه ابعاد را در نظر گرفت و توجه کرد که مخاطبان بر اساس اطلاعاتی که از مجموعه رسانه‌ای کشور به دست می‌آورند دست به قضاوت خواهند زد.

دکتر عباس اسدی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی