شاخه‌های انبوه اشتغال در پرورش گل

از خودمان می‌پرسیم به راستی واقعا کمبود منابع مورد نیاز مثل آب و خاک در ایران باعث شده فرصت‌های سرمایه‌گذاری از بین برود؟

پاسخ این سوال اگرچه در استفاده از فناوری‌های نوین است اما به نوعی ریشه درشاخه‌های گل نیز خواهد داشت، چون پرورش گل و گیاهان تزئینی می‌تواند شاخه‌های انبوهی از اشتغال را برای اقتصاد کشورمان به ارمغان آورد. برای رسیدن به واقعیت سرمایه گذاری در تولید گیاهان تزئینی یا انواع دارویی آن گفت‌وگویی با سیدمحمد کیایی، مدیر کل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ وزارت جهاد کشاورزی داشتیم که در ادامه می‌خوانیم.

گروهی اعتقاد دارند تولید گیاهان زینتی جزو محصولات لوکس است و سرمایه‌گذاری در این زمینه زیاد توجیه اقتصادی ندارد. شما با این نکته موافق هستید؟

خیر؛ متاسفانه تا چندی پیش برخی با این استدلال که گیاهان تزئینی جزو محصولات لوکس هستند و بهتر است درباره کالاهای مهم‌تر سرمایه‌گذاری کنیم این صنعت مورد بی‌مهری قرار گرفت.

اما طی سال‌های اخیر خوشبختانه روز به روز بر اهمیت تولید گل وگیاه نزد مردم و مسئولان افزوده شد و با توجه به سودآوری بالا مورد توجه و اقبال عمومی برای حضور سرمایه‌های بیشتر قرار گرفت.

به سودآوری اشاره کردید، ارزش‌افزوده سرمایه‌گذاری در این بخش چقدر است؟

باید به خاطر داشته باشید در این بخش از تولید، به دلیل تنوع تعداد و گونه‌های تولیدی، لازم است در هر مورد سودآوری تولید به صورت جداگانه مورد بررسی و اظهارنظر قرار گیرد، اما در مجموع گل و گیاهان زینتی محصولاتی هستند که سودآوری بسیار بالایی دارد و در سراسر دهکده جهانی کشورهای دارای پتانسیل نسبت به استفاده از این امتیاز، برنامه‌ریزی دقیقی انجام داده‌اند.

آیا برآوردی از تجارت و صادرات گیاهان زینتی کشورمان در اختیار دارید؟

پیش‌بینی می‌شود در صورت تحقق اهداف پیش‌بینی شده در برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی و همکاری و هم‌افزایی بخش خصوصی و تشکل‌های مرتبط زمینه افزایش تجارت و صادرات تا 500 میلیون دلار فراهم باشد.

حجم تجارت بین‌المللی گیاهان تزئینی در دهکده جهانی چقدر است؟

آخرین گزارش‌های منتشر شده از بازار بین‌الملل گل و گیاهان زینتی دهکده جهانی بیانگر جابه جایی رقمی نزدیک به 150 میلیارد دلار است.

سهم ایران در این بازار چقدر تعیین شده است؟

متاسفانه به‌رغم پتانسیل‌های بسیار مناسب کشورمان به دلیل همان دید منفی گذشته و تصور تولید لوکس سهم ایران از این بازار رنگارنگ کمتر از یک درصد است. اما با توجه به برنامه‌ریزی‌های اخیر، توسعه کشت و صادرات گل و گیاه در برنامه‌های مسئولان قرار گرفته و درحال اجراست. پایانه گل و گیاه زینتی تهران در شرف راه‌اندازی است و زنجیره‌های تولید گل و گیاه در کشور در حال کامل شدن هستند.

تعداد شاغلان بخش تولید گیاهان زینتی چند نفر است؟

براساس برآوردهای اخیر، با درنظر گرفتن استاندارد ده نفر اشتغال به ازای هر هکتار گلخانه ،تقریبا 23 هزار نفر در این بخش از کشاورزی مشغول به کار هستند.

البته لازم به یادآوری است این تعداد شاغل در 4600 واحد گلخانه‌ای مشغول هستند که بازهم براساس متوسط سطح هر گلخانه 5000 مترمربع این تعداد واحدگلخانه‌ای ثبت شده‌اند.

با توجه به کم‌آبی ایران سرمایه‌گذاری در این زمینه چقدر قابل قبول است؟

براساس مزایای کشت گلخانه‌ای، بخش عمده‌ای از گل و گیاه تولیدی بخصوص گل‌های شاخه‌بریده در گلخانه‌ها تولید می‌شوند، بنابراین با توجه به این‌که کارایی مصرف آب در گلخانه‌ها تا ده برابر فضای باز است، کشت گل و گیاه گلخانه‌ای در راستای صرفه‌جویی در منابع آبی خواهد بود.

از سویی، عمده گل و گیاه فضای باز کشور در استان‌های شمالی بخصوص استان مازندران تولید می‌شود که به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی در استان‌های شمالی و نیاز آبی کمتر در درختچه‌های زینتی در مقیاس با مرکبات و شالیزارها، کشت این گیاهان در مناطق شمالی نیز کاملا توجیه‌پذیر است.

بازارهای صادراتی ایران کدام کشورها هستند؟

عمدتا صادرات به کشورهای همسایه بخصوص عراق،‌ ترکمنستان و آذربایجان است. اما کشور روسیه بازار بسیار مناسب و وسیعی برای صادرات گل و گیاه ایران است و با توجه به نزدیکی ایران به روسیه امکان رقابت با سایر کشورهای صادرکننده گل از جمله هلند و‌ترکیه وجود دارد. اخیرا تولیدکنندگان و تشکل‌های تولیدی گل و گیاه در نمایشگاه گل مسکو حضور داشته و زمینه توسعه صادرات گل به آن کشور توسط فعالان بخش خصوصی در حال پیگیری است.

به نمایشگاه اشاره کردید. اصولا کارکرد و اهمیت حضور تولیدکنندگان ایرانی در این گونه نمایشگاه‌ها چیست؟

نمایشگاه محل عرضه و نمایش تولید، انجام مراودات و تبادل تجربیات و بازاریابی است. در مجموع موجب هم‌افزایی و زمینه‌ساز توسعه تجارت است و حضور در نمایشگاه‌ها در دنیای کنونی اهمیت دارد.

خوشبختانه هرسال نمایشگاه‌های زیادی در عرصه تولیدات گل و گیاهان زینتی در اقصی‌نقاط کشور برگزار می‌شود که برخی عمومی بوده و با هدف آشنایی مردم با فرهنگ گل‌دوستی و گل‌پروری و همچنین فروش بی‌واسطه تولیدات برگزار می‌شود (نظیر نمایشگاه فصلی گل و گیاهان زینتی تهران یا نمایشگاه گل و گیاه رامسر و...) و برخی نیز تخصصی و محل عرضه و تبادل آراء و تجربیات و فناوری‌های جدید هستند (نظیر نمایشگاه تخصصی ایران سبز و...).

اگر بخواهید تولیدکنندگان ایران را با کشورهای همسایه مقایسه کنید جایگاه ایران در سطح بین‌المللی کجاست؟

در مقیاس با کشورهای همسایه، رتبه نخست را داریم. در مقیاس با برخی کشورهای توسعه‌یافته بخصوص در تجارت جای کار زیادی داریم و فاصله معنی‌دار است. برای کمک به جایگاه تولیدکنندگان و ارتقای وضع فعلی، اقدامات مهمی توسط معاونت امور تولیدات گیاهی به اجرا درآمده است.

پیش‌نیازهای مهم برای افزایش سهم صادراتی تولیدکنندگان ایرانی چیست؟

از مهم‌ترین عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اول، کاهش هزینه خرید نهاده‌ها، دوم، کاهش نرخ خرید و اجاره زمین، سوم، استانداردسازی محصول تولیدی، چهارم، راه‌اندازی پایانه‌های گل و گیاه و پنجم‌ توسعه مکانیزاسیون در تولید گل و گیاه

میزان وابستگی این بخش به خارج ازمرزها چقدر است؟

در حال حاضر تنها برای تامین بذور و پیاز گل وابستگی به خارج داریم که تولید و تامین پیاز و بذرها در داخل کشور در حال برنامه‌ریزی و پیگیری است و قدم‌های مثبتی نیز در پژوهشکده گل و گیاهان زینتی کشور در این خصوص برداشته شده است. از سویی مراکز کشت بافت گیاهی نیز در سال‌های اخیر توسعه یافته و به منظور قطع وابستگی به واردات اندام‌های تکثیری نشائی گل و گیاه فعالیت می‌کنند.

مزایای تولید گل چیست؟

حاشیه سود بالا، مکان تولید در هر نوع سطح و بازار مصرف گسترده.

همچنین از جمله موارد مهم در ارتباط با توسعه کشت و تولید گل و گیاهان زینتی موارد زیر نیز قابل ذکر است:

افزایش ضریب خوداتکایی، مصرف بهینه از آب و ارتقای بهره‌وری و صرفه‌جویی در آب و افزایش صادرات محصولات در جهت مثبت کردن‌تراز تجاری.

پتانسیل‌های ایران در این بخش چیست؟

‌‌ اقلیم‌های متنوع، دانش و تجربه بومی

و نیز اینکه‌‌ کشور ایران زیستگاه منحصر به فرد بسیاری از گیاهان زینتی است.

همچنین نیروی کار ارزان و ‌‌انرژی ارزان.

عماد عزتی