سفره افطاری از جنس سریال

گمگشته

1380

مجموعه تلویزیونی گمگشته، اولین سریال تلویزیونی بود که به مناسبت آغاز ماه رمضان در لحظات پس از افطار مخاطبان روی آنتن رفت و با داستان متفاوت و تازه‌اش و برخورداری از همین امتیاز اولین بودن در یاد مخاطبان ماند. کارگردانی این مجموعه را رامبد جوان به‌عهده داشت و جالب این‌که این اولین تجربه جدی کارگردانی‌اش هم بود و با این حال اثری که ساخت، حائز نمره قبولی شد. آتیلا پسیانی، آتنه فقیه‌نصیری، فرامرز صدیقی، پژمان بازغی و صالح میرزاآقایی، بازیگران این مجموعه تلویزیونی بودند. ضمن این‌که تیتراژ گمگشته با مصرع معروف «میگن فرشته روزه‌شو با گریه افطار می‌کنه...» هم با صدای مجید اخشابی برای نخستین بار در این مجموعه پخش شد و تا مدت‌ها در سطح جامعه گل کرد.

خانه به دوش

1383

رضا عطاران گرچه این روزها در سینما فعال است، اما شکی نیست که نقطه شروع و اوج فعالیت‌هایش از تلویزیون شکل گرفته و پیش از هر چیز این بازی‌ها و کارگردانی‌های گوناگون تلویزیونی‌اش بوده‌اند که باعث محبوبیت او در سطح جامعه شده‌است. عطاران سابقه ساخت چندین مجموعه مناسبتی رمضانی را در کارنامه دارد که اولین این مجموعه‌ها و احتمالا دوست‌داشتنی‌ترینشان «خانه به دوش» است. مجموعه‌ای با بازی بازیگرانی چون حمید لولایی، مریم امیرجلالی، علی صادقی، رضا عطاران، آناهیتا همتی، غلامحسین لطفی و فلور نظری که داستان دارا و ندار بودن دو خانواده و چشم و هم‌چشمی‌هایشان را به تصویر می‌کشید و ملموس بودن وقایع و دیالوگ‌هایش نظر بسیاری از مخاطبان را جذب کرد. عطاران یک سال بعد مجموعه «متهم گریخت» را روانه آنتن کرد که آن هم به نوبه خود اثری موفق و پربیننده بود.

او یک فرشته بود

1384

«او یک فرشته بود» به نویسندگی علیرضا کاظمی‌پور و کارگردانی علیرضا افخمی، سرآغاز تولید مجموعه‌های جدی رمضانی با رویکرد ماورایی و عرفانی و یکی از پیش‌روترین این آثار بود. در این مجموعه که با بازی زنده‌یاد حسن جوهرچی، مریم کاویانی، بهاره افشاری، ثریا قاسمی و مرتضی ضرابی از شبکه دوی سیما روی آنتن رفت، بینندگان تلویزیون برای نخستین بار روایت داستانی با محوریت شیطان و ورود جسمی و فیزیکی آن را به زندگی به تماشا نشستند. بهزاد، شخصیت اصلی این مجموعه مردی مغرور به ایمانش بود که بر اثر اتفاقی، این ایمانش محک خورده و شیطان آهسته آهسته پای خود را در زندگی‌اش باز می‌کند.

صاحبدلان

1385

محمدحسین لطیفی، کارگردان شناخته شده تلویزیون و سینما هم با ساخت سه مجموعه مناسبتی رمضانی، به نوبه خود سهمی قابل توجه را در ساخت این دست آثار ایفا کرد. صاحبدلان از جمله مجموعه‌های پربیننده تلویزیون هم بود که بعد از گذشت حتی یک دهه مخاطبان هنوز به تماشایش می‌نشینند. در این مجموعه سیدخلیل که پیرمردی صحاف است، سفارش صحافی یک جلد قرآن را می‌گیرد و به طور ناخواسته زندگی خود و نوه‌اش دینا، با این قصص قرآنی گره می‌خورد. حسین محجوب، محمد کاسبی، باران کوثری، پوریا پورسرخ، برزو ارجمند، اردلان شجاع‌کاوه، ثریا قاسمی و مهرانه مهین‌ترابی بازیگران این مجموعه بودند.

اغما

1386

مجموعه تلویزیونی «اغما» که در ماه رمضان 86 روی آنتن رفت هم به نوعی ادامه‌دهنده فضای سریال «او یک فرشته بود» و تأکیدی بر رویکرد ادامه ساخت مجموعه‌های تلویزیونی ماورایی در ماه رمضان محسوب می‌شد. در این مجموعه دکتر طاها پژوهان (با بازی امین تارخ) پزشکی فوق متخصص و مشهور در زمینه جراحی مغز و اعصاب بود که بعد از جراحی ناموفق همسرش و از دست رفتن او، دچار نوعی بحران در ایمان شده و شیطان تصمیم به وسوسه کردنش می‌گیرد؛ البته شیطانی که در ابتدا سیمایی آرام و عارفانه دارد و به آهستگی در وجود این دکتر مشهور رخنه می‌کند. نقش این شیطان را حامد کمیلی ایفا می‌کرد و لعیا زنگنه، نفیسه روشن، ناصر ممدوح، ایرج نوذری و اسماعیل خلج دیگر بازیگران این مجموعه به کارگردانی سیروس مقدم بودند.

میوه ممنوعه

1386

مجموعه «میوه ممنوعه» به کارگردانی حسن فتحی از آن جمله مجموعه‌های پربیننده‌ای بود که با برخورداری از داستان جدید، جذاب و متفاوت خود توانست به عنوان پدیده‌ای ویژه در ماه رمضان 86 مطرح شود. فتحی که پیش از این با ساخت سریال مناسبتی محرمی «شب دهم» (تولید شده در سال 1380) در دل تماشاچیان تلویزیون جای خود را باز کرده بود، این بار به سراغ داستانی با اقتباس از حکایت عشق شیخ صنعا رفت. داستان بازاری شناخته شده‌ای به نام حاج یونس (بابازی علی نصیریان) که دل در گرو عشق دختری جوان و کم سن و سال (با بازی هانیه توسلی) می‌گذارد. امیر جعفری، گوهر خیراندیش، طناز طباطبایی، نیما رئیسی و عمار تفتی، بازیگران متفاوت این مجموعه بودند. فتحی سه سال بعد مجموعه رمضانی «در مسیر زاینده رود» را روانه آنتن کرد که البته اقبال مجموعه‌های پیشین خود را نیافت.

بزنگاه

1387

سومین و آخرین مجموعه رمضانی عطاران در تلویزیون، «بزنگاه» بود که داستان متفاوتی هم داشت. نادر (با بازی رضا عطاران) فرد معتادی بود که همزمان با طلاق همسر و فوت پدرش، به خانه پدری برمی‌گردد و با برادر بزرگ‌ترش صابر (با بازی حمید لولایی) وارد رقابت و درگیری می‌شود. بزنگاه نگاه اجتماعی‌تری نسبت به دیگر آثار عطاران هم داشت و با این حال به نظر می‌رسید پخش بلافاصله‌اش بعد از اذان و زمانی که مردم هنوز مشغول صرف افطاری‌هایشان بودند، اقدام چندان مناسبی نبود و این مجموعه را با مشکل مواجه کرد.

روز حسرت

1387

سیروس مقدم در ادامه مسیر مناسبتی‌سازی‌هایش و یک سال بعد از روی آنتن فرستادن مجموعه اغما، دوباره در سال 87 با مجموعه مناسبتی ماورایی دیگری مهمان مخاطبان شد.

مجموعه‌ای که «روز حسرت» نام داشت و از حضور بازیگران متفاوت و شناخته شده‌ای چون افسانه بایگان، فرامرز قریبیان، لیندا کیانی، پوریا پورسرخ، مهراوه شریفی‌نیا و رحیم نوروزی بهره می‌گرفت. در این مجموعه که به قلم علیرضا افخمی و سجاد ابوالحسنی به نگارش درآمده بود، بایگان در نقش بانوی وکیل و دینداری بود که به بصیرتی خاص رسیده و نفس اعمال ثواب و گناه و تاثیرات اخروی‌شان را طی رویاهایی می‌دید.

دودکش

1392

محمدحسین لطیفی پس از ساخت مجموعه موفق «صاحبدلان» دو بار دیگر هم شانس کارگردانی مجموعه‌های رمضانی را به دست آورد. اولی سریال «نردبام آسمان» بود که با محوریت زندگی و دوران حیات علمی غیاث‌الدین جمشید کاشانی، ریاضیدان و اخترشناس شهره ایرانی ساخته شد و در ماه رمضان 1388 روی آنتن رفت و دومی مجموعه «دودکش» که گرچه به عنوان سریالی نوروزی کلید خورده بود، اما نهایتا در ماه رمضان 1392 روی آنتن رفت. این مجموعه با بهره‌گیری از بازی بازیگران شناخته شده خود چون هومن برق‌نورد، امیرحسین رستمی، سیما تیرانداز، بهنام تشکر، نگار عابدی و الناز حبیبی و جنس طنز شیرینی که داشت، توانست نمره قبولی به دست آورد و سری دومش با نام «پادری» هم در ماه رمضان 1395 روی آنتن رفت.

پایتخت 4

1394

خانواده معمولی‌ها گرچه برای نخستین بار در عید نوروز روی آنتن رفتند و مخاطبان را به تماشای سرگذشت بهاری‌شان نشاندند، اما در ادامه سهمی هم از آنتن رمضانی نصیب‌شان شد و چهارمین سری این مجموعه در ماه رمضان 94 روی آنتن رفت. در این پایتخت بر خلاف سری‌های قبلی خبری از مسافرت نبود و داستان آن تماما در شمال و علی‌آباد به تصویر کشیده می‌شد.

زهرا غفاری

رادیو و تلویزیون