مثلث عربستان، مصر و اسرائیل در برابر دوحه

اول: شورای همکاری خلیج فارس شامل شش کشور است که دارای سیاست‌های یکسان نیستند. به عنوان مثال، امارات و بحرین تا حدود زیادی از سیاست‌های ابلاغی ریاض تبعیت می‌کنند البته با کیفیت‌های مختلف، عمان و کویت سعی در ایفای نقشی مستقل ولی همسو با عربستان دارند و قطر هر جا که سیاست‌هایش با سیاست‌های ابلاغی عربستان در تضاد باشد، سیاست‌های ابلاغی را به اشکال مختلف نقض و بر خلاف آن عمل می‌کند که رابطه حسنه نظامی و دیپلماتیک با ایالات متحده و بریتانیا، وجود شبکه رسانه‌ای قدرتمند الجزیره، حفظ رابطه دیپلماتیک با ایران، رابطه دو سویه با اخوان‌المسلمین و گروه‌های هم ریشه آن مانند حماس و... پارامترهای اعمال قدرت قطر در این راستا محسوب می‌شوند.

دوم: عربستان برای ادامه حیات به عنوان برادر بزرگ اعراب نیاز به ائتلاف دیپلماتیک داشته که از میان کشورهای پاکستان، مصر و ترکیه، فقط مصر دارای شرایط و پتانسیل‌ سرمایه‌گذاری سیاسی عربستان در جهت تحقق این ائتلاف است و از سوی دیگر ریاض درتلاش برای به‌دست آوردن جایگاه هژمونی خود به عنوان پرچمدار یکی از دو طیف سیاسی خاورمیانه که در مقابل طیف سیاسی ایران قرار دارد نیز به همراهی اسرائیل نیاز دارد. اسرائیل و مصر نیز به منظور مقابله با تهدیدات امنیتی سازماندهی شده از سوی گروه‌های مستقر در صحرای سینا نیاز به همکاری‌های امنیتی گسترده دارند. این مساله به معنای وجود یک مثلث با منافع گره خورده در هم است و ایالات متحده نیز در تلاش برای ایجاد و حفظ این مثلث است که اتفاقا سفر اخیر ترامپ به خاورمیانه نیز بر همین اساس تقسیم می‌شود. قطر با حمایت خود از اخوان‌المسلمین و تضاد منافع منطقه‌ای با ریاض، در مقابل هر سه بازیگر این مثلث ایستاده و طبیعی‌ است ائتلاف عربستان، مصر و اسرائیل و حامی اصلی آن یعنی ایالات متحده به واکنش در برابر دوحه بپردازند، همان‌طور که در مارس 2014 این اتفاق به شکلی دیگر رخ داده بود!

اما نتیجه چه خواهد شد؟ زمزمه‌های درگیری نظامی میان حامیان عربستان و قطر به گوش می‌رسد که وقوع آن بسیار بعید است. اساسا ایجاد درگیری با کشورهای هم مرز در جهت اعمال قدرت سیاسی، عملی عقلانی محسوب نمی‌شود آن هم در شرایط کنونی که عربستان درگیر جنگ سخت یمن در مرزهای جنوبی خود است. هدف مثلث عربستان، مصر و اسرائیل از تحت فشار قرار دادن قطر، همراه کردن دوحه با سیاست‌های ابلاغی از جانب این ائتلاف است و در این مسیر تنها دو راهکار پیش روی آنهاست:

1 ـ فشار کنترل شده سیاسی برای به انزوا کشاندن قطر و در راستای آن تلاش‌های میانجی‌گرایانه در جهت عدم گرایش دوحه به سوی تهران و مسکو.

2 ـ فشار سنگین سیاسی با هدف راندن قطر به سمت ایران و روسیه و تکمیل طرح خیانت قطر به دوستان عرب خود و در نهایت ایجاد طرح جنگ نرم داخلی در جهت تغییر حکومت.

دکتر مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل