لینو ونتورا؛مرد مرموز و ژان والژان ماندگار سینما!

در این میان نقش محوری و تعیین‌کننده ژان والژان به دلیل فراز و نشیب فراوان و چرخش و تحول کاراکتر از مردی دزد به مردی دارای وجهه محبوب و درعین حال فراری همیشگی از گذشته، بهترین فرصت برای زورآزمایی بازیگران مختلف است. حالا اگر این فرصت در اختیار بازیگران بزرگ قرار بگیرد، نتیجه درخشان و به‌یادماندنی خواهد بود؛ اتفاقی که تقریبا برای همه ژان والژان‌های نامدار سینما از هری بائر و ژان گابن تا هیوجکمن در نسخه موزیکال آن افتاده است. عظمت این نقش حتی باعث شده، ما انیمیشن بینوایان را هم از دیگر کارتون‌های آن موقع جدی‌تر بگیریم و برای کاراکتر ژان والژان آن به اندازه یک کاراکتر زنده و واقعی ارزش قائل باشیم. در این میان بد نیست یادی کنیم از نمایش «بینوایان» به کارگردانی بهروز غریب‌پور که زنده‌یاد مهدی فتحی تصویری زیبا و تاثیرگذار از ژان والژان ارائه کرد.

اما الان و در این نوشته می‌خواهم سراغ لینو ونتورا، بازیگر بزرگ و فقید ایتالیایی بروم. این یادآوری به بهانه تولد اوست. لینو ونتورا که حتی تلفظ اسمش نیز خود سینماست، یکی از بهترین ژان والژان‌های تاریخ را در اثری ساخته روبر حسین، کارگردان ایرانی‌تبار بازی کرد. آن صورت پهن و فرم دماغ و لب‌ها انگار درد و راز توامانی با خود داشت که بخوبی به کار رازآلودگی و زندگی پررنج ژان والژان می‌آمد. ونتورا با این ویژگی قبل و بعد از بینوایان در نقش‌های مهم دیگری هم بازی کرد و بازی خوددارانه‌اش چالشی برای تماشاگر محسوب می‌شد تا حال و گذشته او را حدس بزند و کشف کند.

قطع به یقین یکی از بهترین و ماندگارترین بازی‌های ونتورا در فیلم «پروانه روی شانه» است؛ اثری که در دهه‌های گذشته بارها از تلویزیون ایران پخش شد و ونتورا در آن به طرز باز هم مرموزی گرفتار ماجرای شومی می‌شود که سرانجامی تراژیک را برایش رقم می‌زند.

علی رستگار

سینما