تیلرسون و تلاش برای مدیریت بحران قطر

وزیر امور خارجه آمریکا در هفته‌ای که گذشت از پایتخت‌های کویت، قطر و عربستان دیدار و با مقامات این کشورها مذاکره کرد. هدف از این سفر را کارشناسان تلاش برای مدیریت بحران موجود بین قطر با چهار کشور عربی عربستان، بحرین، امارات و مصر اعلام کردند.

کد خبر: ۱۰۵۱۷۴۹

این بحران که 5 ژوئن 2017 با قطع روابط چهار کشور عربی با قطر آغاز شد، به‌رغم پادرمیانی‌های کویت تاکنون حل نشده است. بحران قطر ضمن آن‌که روابط کشورهای عربی را تیره و تار ساخته، سازمان‌های منطقه‌ای عربی مانند شورای همکاری خلیج‌فارس را در معرض فروپاشی قرار داده و اتحادیه عرب را متزلزل‌تر از گذشته کرده است.

این وضعیت تاثیراتی دوگانه برای سیاست خارجی آمریکا به همراه دارد. از یک‌سو با دامن زدن به اختلافات کشورهای عربی هرچه بیشتر آنها را به سمت جلب حمایت و پشتیبانی آمریکا سوق می‌دهد. نتیجه‌ای که می‌تواند پیامد آن فروش تسلیحات بیشتر آمریکا به منطقه و تحکیم نفوذ کاخ سفید در ساختارهای منطقه‌ای باشد، اما از سوی دیگر این بحران می‌تواند به واگرایی متحدان منطقه‌ای آمریکا بینجامد. نتیجه‌ای که دردسرهای تازه‌ای برای متحدان منطقه‌ای آمریکا رقم خواهد زد؛ وضعیتی که پیامد آن تاثیرپذیری موازنه‌های منطقه‌ای به سود بازیگران مخالف سیاست‌های آمریکا در منطقه خواهد بود.

از این‌رو درحالی که در آغاز بحران قطر، آمریکا موضعی جانبدارانه در حمایت از عربستان اتخاذ کرد، با تداوم آن و ناتوانی بازیگران درگیر برای جلوگیری از تصاعد بحران، آمریکا راه مدیریت بحران و تلاش برای به دست گرفتن فرمان هدایت آن را در پیش گرفته است. تیلرسون در سفر به کشورهای کویت، قطر و عربستان تلاش برای مدیریت این بحران را آغاز کرد. هدف از این تلاش آن است که بحران در مسیری به پیش برود که ضمن تامین منافع آمریکا، آسیب‌های آن برای منافع آمریکا به حداقل برسد. با این دیدگاه است درحالی که عربستان و متحدانش قطر را متهم به حمایت از تروریسم می‌کنند، وزیر خارجه آمریکا در قطر با دوحه توافق مبارزه با تروریسم امضا می‌کند. با امضای این توافق در عمل اهرم فشار عربستان و متحدانش بر قطر خنثی و بی‌اثر شده است. پس از این توافق تیلرسون تلاش کرد تا دیدگاه سعودی‌ها را برای کنار آمدن با قطر تعدیل کند، اما توافقی حاصل نشد و نتیجه روشنی به دست نیامد.

به نظر می‌رسد تیلرسون در تلاش برای حل اختلافات قطر و عربستان ناکام مانده و دست خالی منطقه را ترک کرده است، اما با اقداماتی که صورت داد بحران بین قطر و عربستان را در حالت انجماد قرار داد. در این حالت طرفین نمی‌توانند مواضع یکدیگر را به نفع خود تغییر داده و بحران را آنچنان که می‌خواهند به پایان برسانند. از این جهت شرایط برای عربستان و متحدانش برای تحمیل دیدگاه‌های خود بر دوحه سخت‌تر شده است. بنابراین احتمال تداوم بحران بدون تصاعد و تسری آن به بخش‌های دیگر که می‌تواند منافع آمریکا را تامین کند، اما آسیب کمتری برای منافع این کشور داشته باشد، دور از انتظار نیست.