خفت‌ گیری زیر چهارچرخ

درآمدزایی با جان. چیزی که حالا مدتی است به گواه آمارهای رسمی مسئولان افزایش هم داشته است. هر روز رسانه‌ها از شگردهای این افراد هشدار می‌دهند و هر روز شگردهای تازه‌ای از سوی آنها رو می‌شود.

افزایش قیمت دیه فرصت مناسبی است برای این سودجویان تا با تصادفات ساختگی جیبشان را پرپول‌تر کنند؛ سهم قربانیان اما دستی معیوب و پایی علیل و چند صدهزار تومان ناقابل است.

شگردهایی که بوی خون می‌دهند

همین هفته گذشته دکتر آریا حجازی، مدیرکل پزشکی قانونی استان خراسان رضوی گفته بود، سال 95 حدود 1011 نفر برای دریافت دیه اقدام به خودزنی، تصادف ساختگی و حتی اره کردن استخوان خود کرده‌اند که این آمار نسبت به سال گذشته 14 درصد افزایش داشته است.

خودزنی و تصادفات ساختگی شگردهای معمولی این افراد است. یکی از شهروندان اما درباره شگردهای تازه این افراد به جام‌جم می‌گوید: چندی پیش یکی از بستگانم پشت چراغ قرمز ایستاده بود که با هیاهوی چند نفر از کودکان خیابانی برای پاک کردن شیشه خودرویش مواجه می‌شود. او از کودکان می‌خواهد که از ماشینش دور شوند، اما به محض این‌که چراغ راهنما سبز می‌شود حرکت می‌کند، ولی هنگام حرکت متوجه می‌شود که از روی یک مانع رد شده است، توقف می‌کند و می‌بیند که کودکی زیر چرخ‌های ماشین او قرار دارد که سراسیمه کودک را به بیمارستان می‌رساند. پس از آن یکی از اقوام این کودک برای دریافت پول و رضایت با او وارد چانه‌زنی می‌شود.

هشدار درباره رسیدن تصادفات ساختگی به مرحله کشته‌سازی فقط یک شلوغ کاری رسانه‌ای برای ایجاد حساسیت پیرامون یک ناهنجاری اجتماعی نیست، بلکه پشتوانه آن پرونده‌هایی است که در پزشکی قانونی مطرح شده و البته بسیای از آنها ناکام مانده است.

نمونه‌اش ماجرایی است که در یکی از شهرهای مازندران رخ داده و به سرانجام نرسیده است. در یکی از شهرستان‌های این استان زن و شوهری با ایجاد تصادف ساختگی مدعی شدند که بر اثر تصادف طفل داخل رحم مادر مرده ولی کارشناسان پزشکی قانونی با بررسی دقیق و کالبدشکافی متوجه شدند که مرگ طفل پیش از تصادف رخ داده است، هرچند تشخیص ساختگی بودن این تصادفات کار آسانی نیست، اما پزشکی قانونی راهکارهایی برای این شگردها دارد.

وقتی مصدومان ساختگی رسوا می‌شوند

جانشین مدیریت بحران رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور درباره تصادف‌های ساختگی و چگونگی تشخیص آن از سوی مراکز پزشکی قانونی می‌گوید:‌ برای بررسی صدمه‌های ناشی از تصادف که به یک فرد وارد می‌شود، ملاک‌ها و معیارهای مختلف و تخصصی وجود دارد که در مراکز پزشکی قانونی با استفاده از آنها این ارزیابی انجام می‌شود.

دکتر مهرداد علی‌بخشی می‌گوید: زمانی که یک فرد برای تشخیص میزان صدمات جسمی ناشی از تصادف یا هر حادثه دیگری به پزشکی قانونی مراجعه می‌کند، آسیب‌های وی بررسی شده و با قانون مجازات اسلامی تطبیق داده می‌شود، سپس بررسی می‌کنند که عامل ایجاد این ضایعه چه بوده است و آیا حدوث آن می‌تواند با حادثه مورد ادعا نظیر تصادف یا نزاع تطابق داشته باشد یا خیر. به‌عنوان مثال تصادف ناشی از اصابت مستقیم قطعات خودرو یا پرتاب فرد و کشیدگی روی زمین تفاوت‌هایی دارد که کارشناسان پزشکی قانونی قادر به تشخیص آن هستند.

زمان واقعه، یکی دیگر از راهکارهای پزشکی قانونی برای ساختگی بودن این تصادفات است.

دکتر علی‌بخشی می‌گوید: با توجه به نحوه مراقبت، شرایط بدنی و نحوه درمان فرد آسیب‌دیده، نمی‌توان ساعت دقیق آسیب‌دیدگی را مشخص کرد، اما حدود زمان آن قابل تشخیص بوده و علاوه بر آن معیارهایی وجود دارد که می‌توان تشخیص داد آیا آن آسیب در پی تصادف، ایجاد شده یا علتش چیز دیگری بوده است.

جانشین مدیریت بحران رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور، روایت‌های فراوانی از پرونده‌های موجود دارد. به باور او، کارشناسی پزشکی قانونی مستلزم تحقیقات انتظامی و موارد دیگری هم هست.

او به جام‌جم می‌گوید: گاهی برخی افراد برای گرفتن دیه خود را جلوی ماشین افراد دیگر پرتاب می‌کنند که در این شرایط نیز علاوه بر کارشناسی پزشکی قانونی، تحقیقات انتظامی و قضایی و سوابق افراد در کشف پرونده موثر و موارد بسیاری ازاین‌دست تاکنون در پزشکی قانونی کشف شده است.

به گفته او، ادعای افراد در مورد آسیب‌دیدگی ناشی از تصادف یا نزاع در پزشکی قانونی بررسی و کارشناسی شده و اگر ادعا کذب تشخیص داده شود، این موضوع به مقام قضایی اعلام می‌شود و این افراد به دلیل جعل و تلاش برای فریب قاضی حتی ممکن است محاکمه هم بشوند.

سکوت بیمه‌ها دلخواه سودجویان

هر راننده‌ای می‌تواند قربانی تصادفات ساختگی باشد، بدون آن‌که روحش هم خبردار شود. گروهی از کلاهبرداران به قدری طبیعی رفتار می‌کنند که شاید بازیگران حرفه‌ای هم نتوانند آن صحنه‌های خشن را به این خوبی بازی کنند.

دکتر احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم با تائید بحث تصادفات ساختگی در کشور تاکید می‌کند: یکی از شگردهایی که برخی افراد سودجو به کار می‌گیرند، وارد کردن صدمات ساختگی به خودشان است؛ حتی مشاهده شده است که برخی از این افراد، استخوان یا دندان خود را هم برای فریب دادن بیمه‌ها شکسته‌اند.

البته شجاعی خاطرنشان می‌کند: کارشناسان و متخصصان سازمان پزشکی قانونی، با روش‌های فنی، ماهرانه و علمی، این تصادفات و ضرب و جرح‌های ساختگی را تشخیص می‌دهند.

این مقام مسئول به آمار قابل تاملی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال 94، متخصصان پزشکی قانونی موفق شدند حدود 18 میلیارد تومان تصادفات ساختگی را کشف کنند. این 18 میلیارد تومان شامل تصادفات ساختگی و ضرب و جرح‌های تصنعی بود که البته عمده این خسارت‌های پیشگیری شده مربوط به تصادفات ساختگی بود.

نحوه برش روی بدن، شکل برش و حتی رفتار فرد آسیب‌دیده، برخی از نشانه‌هایی است که به گفته شجاعی، متخصصان با نگاه به این نشانه‌ها تشخیص می‌دهند که آن تصادف یا ضرب و جرح، ساختگی بوده است یا خیر.

شجاعی به کلاهبرداری‌های کشف نشده هم اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: پیشگیری و کشف این تصادفات ساختگی، زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت‌های بیمه شکایت کنند و شاکی وجود داشته باشد، اما متاسفانه برخی اوقات، شاکی وجود ندارد و این‌گونه سودجویی‌ها در سکوت به نتیجه می‌رسد و این افراد سودجو با ترفندهای مختلف از شرکت‌های بیمه، کلاهبرداری می‌کنند.

معضل تازه شرکت‌های بیمه

تنها سازمان پزشکی قانونی درگیر این ماجرا نیست،‌ یک سوی دیگر این ماجرا شرکت‌های بیمه هستند؛ شرکت‌هایی که به واسطه پرداخت دیه مجبور به کارشناسی دقیق این موضوع هستند.

مدیرعامل سابق یکی از شرکت‌های بیمه فراگیر شدن سوءاستفاده در تصادفات ساختگی و اخذ بیمه‌های ناحق را معضلی بزرگ برای شرکت‌های بیمه می‌داند. یونس مظلومی می‌گوید: در چند سال اخیر بنا به دلایلی این معضل فراگیر شده و یکی از دلایل آن‌هم افزایش نرخ دیه فوت، ضرب و جرح و نقص عضو است.

این کارشناس بیمه می‌گوید: با توجه به این‌که مبالغ دیه باید از بیت‌المال پرداخت شود و حق‌الناس است باید همه نهادهای مرتبط تلاش کنند تا شاهد کاهش آمار تصادفات ساختگی و ضرب و جرح‌های عمدی باشیم.

مظلومی با اشاره به برخی اخبار درباره تصادفات ساختگی اضافه می‌کند:‌ تصادفات منجر به شکستن استخوان‌های ران و ساعد هم در پرونده‌ها دیده می‌شود که البته مبالغ دیه آنها هم بسیار سنگین است. با توجه به این، افراد سودجو از هر فرصتی برای کلاهبرداری و کسب مال نامشروع استفاده می‌کنند.

نقش پلیس راهنمایی و رانندگی، پزشکی قانونی، دستگاه قضایی و کارشناسان بیمه در جلوگیری از گسترش شکل‌گیری پرونده‌های ساختگی مهم و ضروری است.

چند سال پیش معاونت فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران به افرادی که به هر دلیل با ایجاد تصادفات ساختگی قصد اخاذی از رانندگان را داشته باشند، هشدار داد و اعلام کرد در صورت اثبات ساختگی بودن سانحه توسط پلیس راهنمایی و رانندگی، فرد مجرم شناخته شده و به مراجع قانونی معرفی می‌شود.

براساس قانون بیمه اجباری خسارت‌های واردشده به شخص براساس مواد 61 و 62 این قانون بررسی و برای تصادفات ساختگی، انجام اعمال متقلبانه مانند تعویض خودرو در صحنه تصادف و ایجاد خسارت‌های عمدی بدنی جرم‌انگاری شده است و قانونگذار برای افراد کلاهبرداری که تصادفات ساختگی را طراحی می‌کنند تا دو سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر دیه‌ای که اخذ کرده در نظر گرفته است.

میثم اسماعیلی - جامعه