ویزیت بیمار با سرعت نور!

این‌روزها کمترین میزان گفت‌وگو بین برخی پزشکان و بیمار اتفاق می‌افتد و گاهی زمان ویزیت یک بیمار به زیر پنج دقیقه می‌رسد؛ آن هم در حالی که بر اساس مصوبه امسال هیات دولت، متوسط زمان ویزیت برای پزشکان عمومی حداقل 15 دقیقه، برای پزشکان متخصص حداقل 20 دقیقه و برای پزشکان فوق تخصص 25 دقیقه و روانپزشکان حداقل 30 دقیقه تعیین شده است.

براساس مصوبه امسال، یک پزشک متخصص می‌تواند به طور میانگین حداکثر سه بیمار را در یک ساعت ویزیت کند، اما با مراجعه به مطب‌های مختلف سطح شهر، بندرت می‌بینید که پزشک متخصص برای هر بیمارش، 20‌دقیقه وقت بگذارد.

کاهش زمان ویزیت بیمار، عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدتی را بر نظام سلامت بر‌جای خواهد گذاشت که تشخیص نادرست منشأ بیماری و افزایش هزینه‌های بیمار، فقط یک قسمت کوچک از عوارض کم‌فروشی در زمان ویزیت است.

ویزیت بیمار با سرعت نور

این‌که بگوییم همه پزشکان متخصص و فوق تخصص، زمان قانونی ویزیت را رعایت نمی‌کنند، قطعا نگاه عادلانه و منطقی نیست. نباید از یاد برد که بسیاری از پزشکان، فارغ از نگاه‌های مالی، بیماران مناطق محروم را به شکل رایگان درمان می‌کنند، اما در این بین کم نیستند پزشکانی که چشمشان را روی مصوبه قانونی هیات دولت می‌بندند و بسیار فراتر از میانگین قانونی، انبوهی از بیماران را در طول یک ساعت ویزیت می‌کنند.

دکتر احمد حمزه، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، خودش پزشک است، اما از کم‌فروشی در زمان ویزیت بیمار گلایه می‌کند و می‌گوید: اختصاص نیافتن زمان کافی برای معاینه بیمار به لحاظ اخلاقی نیز اقدام قابل قبولی نیست. متاسفانه قانون صرف زمان لازم برای معاینه بیماران توسط برخی پزشکان اجرا نمی‌شود و شاید بتوان گفت اختصاص زمان کافی برای معاینه بیماران فقط در مطب‌های روانپزشکی رعایت می‌شود.

به اعتقاد این نماینده مجلس، به دلیل این‌که منفعت طلبی در روحیه برخی پزشکان وجود دارد، همین موضوع شرایط را برای فرار از قانون و بی‌توجهی در معاینه دقیق بیماران فراهم کرده است، در حالی که انتظار داریم اختصاص زمان کافی برای ویزیت بیماران از سوی پزشکان متخصص و فوق تخصص، بیشتر رعایت شود.

تلاش برای افزایش تعداد ویزیت بیماران برای درآمدزایی بیشتر، رویکردی است که در بین برخی پزشکان متخصص و فوق‌تخصص رایج است.

دکتر محمدحسین قربانی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم زمان نگذاشتن پزشک برای ویزیت استاندارد بیمار را نوعی نادیده گرفتن اخلاق پزشکی می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: در گذشته، شرح حال گرفتن از بیمار در بین پزشکان رواج داشت، اما با ورود تجهیزات تشخیصی پیشرفته، برخی پزشکان بیش از حد به این دستگاه‌های تشخیصی وابسته شده‌اند و برای صحبت با بیمارشان وقت نمی‌گذارند.

به گفته قربانی، البته هنوز هم پزشکان زیادی هستند که با بیمارشان همکلام می‌شوند و برای آنها وقت می‌گذارند که قطعا کیفیت فرآیندهای تشخیص و درمان بیماری از سوی این پزشکان، بسیار بالاتر از کیفیت کار پزشکی است که بیمارانش را بسرعت ویزیت می‌کند.

درمان ریشه‌ای: اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده

وقتی ده‌ها بیمار در صف انتظار ویزیت هستند، شاید چندان واقع‌بینانه نباشد که انتظار داشته باشیم پزشک فوق‌تخصص برای هر بیمارش، 25 دقیقه وقت بگذارد، چون اگر خود پزشک فوق‌تخصص هم بخواهد برای هر بیمارش این زمان را بگذارد، صدای اعتراض بقیه بیماران منتظر در می‌آید.

دکتر محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم، ریشه این مشکل را در اجرا نشدن نظام ارجاع و پزشک خانواده می‌داند و می‌گوید: وقتی نظام ارجاع رعایت نشود و پزشک عمومی به عنوان پزشک خانواده مشغول به کار نباشد، در آن شرایط آمار مراجعه خودسرانه بیماران به پزشکان متخصص و فوق تخصص افزایش پیدا می‌کند، اما در صورت رعایت نظام ارجاع، طوری که بیمار فقط با صلاحدید پزشک خانواده به پزشک متخصص و فوق‌تخصص ارجاع داده شود، در آن صورت آمار مراجعه به پزشکان متخصص و فوق تخصص بسیار کاهش پیدا می‌کند از صف طولانی انتظار در مطب‌ها نیز کاسته می‌شود.

در چنین شرایطی که آمار بیماران پزشک متخصص و فوق‌تخصص، ریزش پیدا کند در نتیجه پزشک نیز وقت استانداردی برای ویزیت بیمارانش خواهد داشت و خود به خود، مصوبه قانونی زمان ویزیت بیمار رعایت می‌شود. البته شکی نیست که در این بین، افزایش دامنه نظارت‌ها برای رعایت وقت قانونی ویزیت نیز می‌تواند در تحقق زمان استاندارد ویزیت، تاثیر جدی داشته باشد.

مصلحی به اوضاع ویزیت بیمار در کشورهای توسعه‌یافته هم گریزی می‌زند و می‌گوید: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، پزشک متخصص و فوق‌تخصص اصلا در سطح شهرها مطب ندارند، بلکه این پزشکان در مراکز بیمارستانی و تخصصی، بیماران محدودی را ویزیت می‌کنند؛ آن هم بیمارانی که نیاز به تشخیص تخصصی یا نیاز به درمان خاصی داشته باشند، اما در کشور ما به دلیل این‌که جایگاه پزشک عمومی مخدوش شده است و تخصص زدگی بالایی در حوزه سلامت بین مردم و مسئولان رواج دارد، آمار مراجعه به پزشکان متخصص و فوق‌تخصص نیز بسیار بالاست؛ طوری که گاهی برخی پزشکان، روزی حداقل صد بیمار را ویزیت می‌کنند.

ویزیت گروهی بیماران؛ مصداق دور زدن اخلاق پزشکی

وقتی زمان استاندارد ویزیت رعایت نمی‌شود و پزشک خانواده، مجالی برای اجرا پیدا نمی‌کند در این شرایط خود بیمار هم متضرر خواهد شد، زیرا وقتی پزشک برای بیمارش وقت نمی‌گذارد، امکان دارد که تشخیص درست بیماری هم به تاخیر بیفتد.

همین تاخیر در تشخیص منشأ بیماری، فرآیند درمان را هم مختل می‌کند و در این بین، جیب بیمار و بیمه‌ها هم خالی خواهد شد. البته نباید فراموش کرد که حتی گاهی برخی پزشکان متخصص و فوق‌تخصص به دلیل ازدحام مراجعه‌کنندگان، چندین بیمار را به شکل همزمان ویزیت می‌کنند که این شیوه طبابت نیز کاملا برخلاف اخلاق پزشکی است.

امین جلالوند - جامعه