پروژه فولاد کردستان و موانع فرارو

به گزارش جام‌جم،حدود یک سال قبل و از زمانی که موضوع مکان‌یابی برای احداث طرح زنجیره فولاد کردستان به عنوان بزرگ‌ترین پروژه ذوب‌آهن غرب کشور مطرح شد، برخی از مسئولان این استان با بیان این‌که بهترین محل برای احداث این مجتمع، شهرستان بیجار است از مسئولان وزارت صنعت و معدن و تجارت خواستند با راه‌اندازی مجتمع در این شهرستان موافقت کنند، اما در حالی که رایزنی‌ها در این باره ادامه داشت، برخی مسئولان و کارشناسان وزارت صنعت و معدن، شهرستان قروه را برای احداث این مجتمع مناسب دانستند. این چنین است که مکان‌یابی این پروژه مهم اکنون به یک چالش تبدیل شده است. چالشی که می‌تواند کل مزیت طرح را برای استان کردستان و غرب کشور تحت‌تاثیر قرار دهد.

زنجیره فولاد کردستان شامل شش واحد تولیدی است که قرار است سنگ‌آهن معادن سنگ‌آهن کردستان را فرآوری کند. تعداد کل معادن سنگ‌آهن کشور 165 معدن است که از این تعداد 15 معدن آن در کردستان قرار دارد که در مقایسه با دو میلیارد و 800میلیون تن ذخایر کل کشور، 4 درصد کل ذخایر سنگ‌آهن کشور در کردستان قرار دارد.به‌این ترتیب، کارخانه‌های تولید کنسانتره سنگ‌آهن، گندله‌سازی، احیای مستقیم، فولادسازی، آهک‌سازی و واحد نورد و آهن گرم ورق واحدهای پیش‌بینی‌شده برای ایجاد زنجیره فولاد کردستان است که قرار است تا چهار سال آینده با سرمایه‌گذاری 3800میلیارد تومان احداث شودو برای 2300 نفر اشتغال مستقیم ایجاد کند.

تجربه تلخ گذشته را تکرار نکنیم

محمد بیاتیان، نماینده سابق شهرستان بیجار در مجلس در این باره می‌گوید: در مورد این طرح یک سابقه تاریخی و در واقع یک خاطره تلخ وجود دارد. در دولت آقای هاشمی‌رفسنجانی و استاندار وقت یعنی آقای رحیمی که بعدا معاون اول رئیس‌جمهور شد طرح ذوب‌آهنی که قرار بود در نزدیکی معادن شهرستان بیجار احداث شود، بنا به دلایلی در شهرستان قروه راه‌اندازی و احداث شد که متاسفانه به خاطر به صرفه نبودن هزینه‌های تمام شده مواد اولیه و مخارج سنگین واحد مربوط حدود چهار سال قبل تعطیل شد و 500 نفر نیز بیکار شدند. این تجربه تلخ باعث شده امروزه در مورد احداث مجتمع فولاد و آهن کردستان، دقت بیشتری به کار ببریم و مواردی را به مسئولان گوشزد کنیم تا دچار تکرار نشویم. وی می‌افزاید: 75 درصد ذخایر مواد اولیه لازم در منطقه‌ای است که با شهرستان بیجار یکصد کیلومتر فاصله دارد، اما با محلی که برای احداث واحد ذوب در شهرستان قروه تعیین کرده‌اند، حدود 215 کیلومتر فاصله دارد. آن هم با توجه به زیرساخت‌های جاده‌ای ما که بسیار نامناسب است و با توجه به این‌که طبق محاسبات کارشناسان روزانه حدود هزار کامیون سنگین باید از این مسیر رفت و آمد کنند، بی‌تردید جاده‌های ما پاسخگو نخواهد بود.

لزوم نزدیکی به معادن سنگ‌آهن

در همین حال رضا شیخی، مهندس معدن نیز در این باره می‌گوید: مسئولان وزارت صنعت و معدن می‌گویند، بنا به دلایلی نظیر نبود آب و برق، برای احداث زنجیره فولاد کردستان در بیجار مخالفند، در حالی که حدود 75 در صد سنگ‌آهن استان یعنی 78میلیون تن ذخیره سنگ‌آهن فقط در بیجار است. نکته بسیار مهم، نزدیکی شهرستان سقز و دیواندره به شهرستان بیجار نسبت به قروه است که درمجموع ذخایر آهن این سه شهرستان بیش از 81 درصد ذخایر آهن استان است. به‌این‌دلیل منطقی نیست 81 درصد ذخایر معدنی به‌جایی انتقال داده شود که کمتر از 19 درصد ذخایر معدنی دارد. هزینه‌های حمل‌ونقل، مخاطرات حمل جاده‌ای این مقدار مواد معدنی نیز هیچ جای توجیهی برای احداث زنجیره فولاد در قروه نمی‌گذارد.

این کارشناس می‌افزاید: موضوع دیگر تامین گاز برای احداث این کارخانه است که با توجه به این که بیجار در شاهراه گازی غرب کشور قرار دارد و خط 30 اینچی زنجان – بیجار و لوله‌های 48 اینچی همدان – بیجار از این شهرستان عبور می‌کند و به معادن ما نیز نزدیک‌تر است، بنابراین مشکل گاز نیز نخواهیم داشت.

شیخی همچنین نزدیکی به راه‌‌آهن تبریز – زنجان و قرار گرفتن در نزدیکی معادن و سدهای پرآب این شهرستان را از دیگر ویژگی‌های شهرستان بیجار برای احداث مجتمع فولاد در این منطقه دانست .

چالش آب نداریم

از سوی دیگر، هوشنگ قمرنیا استاد دانشگاه رازی کرمانشاه با بیان این‌که شهرستان بیجار یکی از بهترین مناطق از نظر تامین آب برای احداث مجتمع فولاد است، می‌گوید: بررسی کارشناسان نشان داده برای احداث این کارخانه هشت میلیون متر مکعب آب نیاز است،این عدد از نظر علم مهندسی رقم قابل توجهی نیست. زیرا ما سد تلوار را در 20 کیلومتری بیجار داریم که 231 میلیون متر مکعب حجم آب آن است و 45 میلیون متر مکعب آن حقابه سالانه بیجار است. بنابراین فقط از همین یک رودخانه می‌توانیم آب مورد نظر را تامین کنیم در حالی که رودخانه‌های پر آب دیگری هم در این منطقه داریم. علاوه بر وجود منابع آبی محلی در نزدیکی معادن، برخورداری از آب‌های سطحی رودهای قزل‌اوزن، قم چقای، شیخ بشارت، استفاده از حقابه اختصاصی سد سیازاخ، برخورداری از 3/5 میلیون مترمکعب ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب شهری و برخورداری بالقوه از ظرفیت سد‌های در دست مطالعه باباخان و شیخ بشارت، جای هیچ شک و شبهه‌ای در این‌که شهرستان بیجار از منابع آبی کافی بهره‌مند است، باقی نمی‌گذارد.

بیژن زندیه، فرماندار بیجار نیز در این باره می‌گوید: متاسفانه در حال حاضر شهرستان بیجار از نظر آمار بیکاری در وضعیت بدی به‌سر می‌برد. فکر می‌کنم راه‌‌اندازی این مجتمع فولاد در بیجار می‌تواند کمک بسیاری به رشد و توسعه صنعتی و اقتصادی بیجار داشته باشد.

همچنین حجت‌الاسلام علی مرادی، امام‌جمعه بیجار درعین حال که خواستار ایجاد مجتمع فولاد با توجه به معادن غنی سنگ‌آهن در شهرستان بیجار شد، گفت: معادن سنگ‌آهن بیجار ظرفیت 70 میلیون تن سنگ‌آهن دارند و اگر این مجتمع تولید فولاد در شهرستان بیجار ایجاد شود 60 تا 70 سال فعال خواهد بود. موج لشکر بیکاری در شهرستان بیجار از دغدغه‌های مسئولان این شهرستان است و با توجه به این موج بیکاری، بردن سنگ‌آهن این شهرستان به شهرهای دیگر استان قابل توجیه نیست. وی با اشاره به وجود ظرفیت آبی منطقه و دسترسی آسان به راه‌های مواصلاتی این شهرستان، اظهار کرد: ایجاد این مجتمع تولیدی در نزدیکی معادن آهن بیجار کاملا توجیه اقتصادی دارد.