یارانه‌ها در‌حسرت هدفمندی

از سوی دیگر همچنان نسبت به درآمدهای حاصله از اجرای هدفمندی یارانه‌ها ابهاماتی وجود دارد و برخی نمایندگان مجلس معتقدند بیش از نصف این پول در شرکت‌هایی چون پالایش و پخش و شرکت ملی گاز مانده و به سازمان هدفمندی یارانه‌ها داده نشده،‌ وگرنه دولت برای پرداخت یارانه نقدی حتی به پولدارها نباید دچار کسری بودجه می‌شد.

براساس آمارهای اعلام‌شده، دولت دوازدهم در پنج ماه اول سال جاری برای پرداخت یارانه‌ها تقریبا کل بودجه مصوب این موضوع برای 12 ماه امسال را هزینه کرده و آن‌طور که در قانون آمده بیش از این اجازه برداشت نخواهد داشت.

لازم به ذکر است براساس منابع و مصارف مصوب در بودجه سال 96 برای هدفمندی یارانه‌ها، دولت برای 12 ماه امسال مجاز بود که 11 هزار میلیارد تومان از خزانه برداشت کند، اما همه این مبلغ را در
پنج ماه ابتدایی سال جاری خرج کرده است. نکته نگران‌کننده از نظر کارشناسان اقتصادی این است که با توجه به عدم اجرای قانون حذف یارانه دهک‌های ثروتمند، دولت برای ادامه پرداخت یارانه‌های نقدی تا پایان سال نیازمند برداشت حدود 11هزار میلیارد تومان دیگر از خزانه است.

این در حالی است که چندی پیش محمدباقر نوبخت اعلام کرد به علت کسری بودجه، دولت مجبور به صرفه‌جویی و تغییر روال بودجه‌ریزی شده است؛ به‌عنوان مثال برآوردها بیانگر آن است که در سه‌ماهه اول امسال، بودجه عمرانی تخصیص داده شده تقریبا صفر بوده است.

اما این پایان کار نیست چون در زمانی که دولت با کاهش شدید منابع برای پرداخت یارانه‌ها مواجه شده برخی نهادها مثل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ملی گاز که بخش عمده‌ای از منابع هدفمندی را تأمین می‌کنند، بخش زیادی از درآمدهایشان پس از اجرای هدفمندی یارانه‌ها را به سازمان هدفمندی نداده‌اند.

حال این سوال مطرح است که چرا دولت قانون حذف یارانه ثروتمندان یا دهک‌های بالای درآمدی را اجرا نمی‌کند و چه نهادی مسئول نظارت بر تخلف این شرکت‌ها برای عدم پرداخت سهم خود به سازمان هدفمندی یارانه‌هاست؟ آیا دولت دوازدهم اقدام به اصلاح شیوه فعلی اجرای هدفمندی یارانه‌ها می‌کند؟

خشت کج

محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره حذف دهک‌های پردرآمد جامعه از سوی دولت به جام‌جم گفت: با توجه به قانون هدفمندی یارانه‌ها، پرداخت یارانه نقدی در واقع باید بخشی از درآمدهای هدفمندی باشد نه همه آن. در حالی که خشت کج برداشت از بودجه عمومی و هزینه تمام منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها از همان روز اول اجرا گذاشته شده است.

وی درباره حذف یارانه پردرآمدها گفت: اکنون 96 درصد جامعه کشور یارانه نقدی دریافت می‌کنند در حالی که قرار بوده میزان حذف‌شدگان تقریبا معادل 30درصد از کل مبلغ پرداخت یارانه نقدی باشد به این معنی که اگر فرض کنیم 40هزار میلیارد تومان کل بار مالی پرداخت یارانه‌ها برای دولت باشد، اکنون باید آن میزان از اقشار پولدار از فهرست یارانه‌بگیران حذف می‌شدند که 12 هزار میلیارد تومان از این بار مالی از دوش دولت برداشته می‌شد.

پورابراهیمی دلیل عدم اجرای این قانون را از سوی دولت‌ها نیز این‌گونه بیان کرد: دولت دهم اصولا اعتقادی به حذف یارانه برای دهک‌های پردرآمد نداشت و دولت یازدهم هم گرچه در شعارهای تبلیغاتی خود به دنبال اجرای آن بود، ولی هنگامی که مدیریت را به عهده گرفت، دقیقا خلاف آن عمل کرد و بیشتر به سمت اهداف پوپولیستی رفت و حذف یارانه را بخصوص در یکی دو سال اخیر ، پاشنه آشیل بقای خود می‌دانست.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره وضعیت سال جاری به جام‌جم گفت: بر اساس قانون بودجه 96 و به استناد تبصره 14 آن، دولت امسال فقط 5/33 هزار میلیارد تومان می‌تواند برای پرداخت یارانه هزینه کند، یعنی تقریبا 61 میلیون نفر از ایرانیان می‌توانند دریافت‌کننده یارانه باشند و به این ترتیب باید دو دهک به طور کامل حذف شوند.

پورابراهیمی به جام‌جم گفت: هفته اول مهرماه با توجه به تصویب طرح در صحن علنی مجلس، کمیته‌ای از سوی هیات‌رئیسه مجلس تعیین و تا شش ماه دیگر به صورت شفاف گزارش نحوه عملکرد سازمان هدفمندی یارانه‌ها، یعنی دخل و خرج آن ارائه خواهد شد.

اراده‌ای در دولت نیست

در همین حال، محسن کوهکن، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز درباره استفاده دولت از بودجه عمومی برای پرداخت یارانه‌ها گفت: فکر می‌کنم اراده‌ای برای حذف یارانه پردرآمدها از سوی دولت وجود ندارد و نمی‌خواهد این کار را انجام دهد.

وی افزود: این یک نقص کلی است که عموم دولت‌ها داشته‌اند و جایی که احساس کردند شاید قانون مطابق نظرشان نیست یا تشخیص می‌دهند قانون اشکالاتی دارد،آن را اجرا نمی‌کنند.

وی با اشاره به این‌که قبلا درباره استفاده از بودجه عمومی برای پرداخت یارانه‌ها هشدار داده شده، تاکید کرد: در سال گذشته 90 درصد بودجه کل کشور جاری بود و 10درصد عمرانی یا تملک دارایی که همین 10درصد نیز با اما و اگرها یا اصلا تخصیص داده نشد یا این‌که ناقص بود.

از مسیر خارج شده‌ایم

از سوی دیگر شهباز حسن‌پوربیگلری‌ عضو کمیسیون برنامه‌ و بودجه مجلس، با اشاره به اشتباه‌های موجود در سیستم پرداخت و حذف یارانه‌ها از سوی دولت به جام‌جم گفت: به‌رغم این‌که دولت همواره از حذف یارانه پردرآمدها سخن می‌گوید در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده جز این‌که از مسیر اصلی خارج شده‌ایم.

حسن‌پوربیگلری با تاکید بر این‌که دولت در این زمینه موفق عمل نکرده، افزود: عملکرد نامناسب باعث شده برخی نیازمندان دریافت یارانه از فهرست یارانه بگیران حذف شوند، اما برخی که امکانات مالی بالایی دارند همچنان یارانه از دولت بگیرند. این نماینده مجلس با بیان این‌که متاسفانه امروز یارانه به نحوی پرداخت می‌شود که منابع حاصل از آن شفاف نیست، تاکید کرد: مقداری از مبالغ یارانه که به خزانه واریز می‌شود با مقداری که از مردم گرفته می‌شود، تفاوت دارد چون این مابه‌التفاوت در اختیار بعضی از شرکت‌هاست و امکان نظارت دقیقی بر آن وجود ندارد.

جلسه اضطراری کمیسیون بودجه مجلس

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به تحقق نیافتن درآمد هدفمندی یارانه‌ها طی پنج ماه نخست سال 96، گفت: مقرر شده کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات جلسه‌ای اضطراری برای هدفمندی یارانه‌ها برگزار کند، البته دولت می‌تواند با حذف گروه‌های هدف با درآمد بالا، کسری اعتبار خود را تا حدود زیادی برطرف کند، اما این‌که چرا این کار انجام نمی‌شود مشخص نیست.

عماد عزتی

اقتصاد