نگرانی از هیاهوی ضد برجامی ترامپ

روند ارزیابی برجام در آمریکا

به گزارش جام جم آنلاین ،مطابق مصوبه برجام در کنگره آمریکا، دولت این کشور موظف است، هر 90 روز یک بار گزارشی درباره روند اجرای برجام به کنگره ارائه کند. این گزارش مبنای تصمیم‌گیری کنگره در خصوص پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام قلمداد می‌شود.

دونالد ترامپ از زمان آغاز به کار خود در کاخ سفید به رغم ادعای عدم پایبندی ایران به برجام در گزارش‌های 90 روزه خود ناچار به تایید پایبندی ایران شده است، اما این بار اعلام کرده است که در گزارش 15 اکتبر (23 مهر) پایبندی ایران به برجام را تایید نخواهد کرد.

در صورت ارائه چنین گزارشی کنگره آمریکا 60 روز وقت دارد تا درباره خروج آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران تصمیم‌گیری کند.

حمایت شرکای غیرآمریکایی از برجام

«زیگمار گابریل» وزیر خارجه آلمان با تاکید بر حمایت کامل آلمان از توافق هسته‌ای با ایران گفت: توافقی بهتر از برجام وجود ندارد. گابریل با ابراز نگرانی از خروج احتمالی آمریکا از برجام گفت: سیاست ترامپ و مشاورانش از خطری بزرگ حکایت دارد. وی همچنین گفت: آلمان، بریتانیا و فرانسه از آمریکا خواسته‌اند که از توافق هسته‌ای با ایران خارج نشود.

«یوکیو آمانو» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آغاز کنفرانس بین‌المللی منع گسترش سلاح هسته‌ای - در رم - گفت: تایید می‌کنم که ایران به همه تعهدات هسته‌ای خود طبق برجام پایبند بوده است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون 8 بار پایبندی ایران به تعهداتش را تایید کرده است. «فدریکا موگرینی» با اشاره به تهدید دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا درباره خروج از برجام هشدار داد که جامعه جهانی با توجه به تهدید کره شمالی، توانایی باز کردن جبهه جدیدی را ندارد.

سخنگوی وزارت خارجه چین هم با ابراز امیدواری درباره اجرای بدون تغییر برجام گفت: توافق هسته‌ای ایران نقش مثبت و مهمی در تضمین عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای و حفاظت از صلح و ثبات در خاورمیانه بازی کرده است.

بعلاوه جک استرا، وزیر امور خارجه پیشین انگلیس با اشاره به وحدت نظر کشورهای اروپایی و آسیایی در باره حفظ برجام گفت: احتمال پایبندی چین و روسیه به برجام 100 درصد، فرانسه و آلمان 99 درصد و انگلیس 98 درصد است.

استرا با غیرمسئولانه و خطرناک خواندن رفتار رئیس جمهوری آمریکا گفت: خروج ترامپ از برجام اعتبار بین‌المللی آمریکا را زیر سؤال خواهد برد.

اختلاف در آمریکا بر سر مواضع ضد برجامی ترامپ

روزنامه واشنگتن پست از جدال لفظی میان رئیس‌جمهوری آمریکا و باب کورکر سناتور سابق جمهوری‌خواه خبر داد و نوشت: ترامپ با وارد کردن خود به یک جنگ غیرضروری با کورکر، طرح خود درباره توافق هسته‌ای را به خطر می‌اندازد.

خشم ترامپ ناشی از اظهارات هفته گذشته کورکر است که گفته بود، رکس تیلرسون وزیر خارجه، جیمز ماتیس وزیر دفاع و جان کلی مدیر کارکنان کاخ سفید کسانی هستند که می‌توانند آمریکا را از هرج و مرج کنونی دور کنند. منابع آمریکا بر این باورند که منظور کورکر در هرج و مرج کنونی کاخ سفید، اظهارات غیرمسئولانه ترامپ علیه ایران و کره‌شمالی است.

تام کاتن از دیگر سناتورهای جمهوری‌خواه گفت: ادعای عدم پایبندی ایران به برجام بدون داشتن دلیل قانع کننده کار درستی نیست، و نمی‌تواند مبنای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران باشد.

کریس مورفی، سناتور دموکرات آمریکایی گفت: ترامپ در آستانه‌ وارد کردن یک زخم بزرگ به آمریکاست، چون با خروج از برجام، ایران را وارد مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای خواهد کرد.

همچنین منابع رسانه‌ای در آمریکا از مخالفت ضمنی رکس تیلرسون وزیر خارجه و جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا با ترامپ در باره اعلام عدم پایبندی ایران به برجام خبر داده‌اند.

بن رودز، معاون پیشین مشاور امنیت ملی آمریکا هم گفته است که دونالد ترامپ چیزی درباره توافق هسته‌ای نمی‌داند، مخالفت او با برجام صرفا سیاسی است.

گمانه‌زنی درباره استراتژی جدید ترامپ

کمتر از یک هفته تا 15 اکتبر (23 مهر) زمان ارائه گزارش جدید رئیس‌جمهوری آمریکا به کنگره این کشور درباره برجام باقی مانده است. دونالد ترامپ و برخی دیگر از مقامات کاخ سفید در روزهای اخیر بارها تاکید کرده‌اند که در این گزارش عدم پایبندی ایران به برجام اعلام خواهد شد.

اما محافل سیاسی – رسانه‌ای در آمریکا بر این باورند که گزارش نهایی ترامپ به جای تصریح بر عدم پایبندی ایران به برجام، به طرح کلیاتی درباره مغایرت رفتار ایران با روح برجام خواهد پرداخت، و از این طریق زمینه را برای ارائه یک برنامه جامع علیه ایران آماده خواهد کرد.

شبکه بلومبرگ به نقل از برخی مقام‌های دولت آمریکا گزارش داد: دونالد ترامپ در حال بررسی یک استراتژی جدید برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران و در عین حفظ توافق هسته‌ای است. بلومبرگ هدف این استراتژی جدید را ایجاد جبهه متحد میان دولت و کنگره آمریکا و همچنین متحدان اروپایی اش اعلام کرد.

شبکه تلویزیونی سی‌ ان‌ ان آمریکا گزارش داد که ترامپ در صورت اعلام عدم پایبندی ایران به برجام، ضمن نشان دادن اراده خود برای بر هم زدن این توافق، توپ را به زمین کنگره می‌اندازد، چون در این صورت ترامپ تنها گزارش کننده یک ادعاست، و تصمیم‌گیری برای مواجه و مقابله با این ادعا بر عهده کنگره خواهد بود. در این صورت این کنگره است که نشان می‌دهد آمریکا قابل اعتماد نیست و کشورهای دیگر نمی‌توانند به توافق‌ با آمریکا خوشبین باشند.

روزنامه تایمز انگلیس هم در گزارش روز دوشنبه خود نوشت، در صورت عدم تایید پایبندی ایران به برجام در گزارش ترامپ، بعید است نمایندگان جمهوریخواه در کنگره به اعمال دوباره تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران رای دهند.

در مجموع با توجه به نوع گمانه‌زنی‌ها و خبرهای تایید نشده‌ای که رسانه‌های غربی درباره محتوای احتمالی گزارش ترامپ درباره برجام مطرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد این گزارش در ادامه جنجال‌آفرینی سیاسی علیه ایران قابل ارزیابی است، و بیش از آنکه ارزش عملیاتی در مقابله با برجام داشته باشد، اقدامی برای تشدید فضاسازی علیه ایران ارزیابی‌ می‌شود.

بعلاوه بر فرض عدم تایید پایبندی ایران به برجام در گزارش ترامپ، اعضای کنگره آمریکا فاقد وحدت نظر لازم برای احیای تحریم‌های هسته‌ای مطابق این گزارش هستند. چه آنکه از سر گیری تحریم‌های هسته‌ای اقدامی کاملا مغایر با متن برجام است، و تصمیم گیری در این خصوص منوط به ارائه مستندات قطعی درباره عدم پایبندی ایران به برجام و تایید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان تنها مرجع رسمی ناظر بر اجرای برجام، در 8 گزارشی که از زمان امضای برجام تاکنون منتشر کرده است بر پایبندی ایران به تعهدات خود تصریح کرده است.

بعلاوه نمایندگان و سناتورهای کنگره آمریکا به درستی می‌دانند که سیاست ضد برجامی آمریکا تنها در سطح مقابله با ایران محدود نخواهد ماند، و به معنای خروج آمریکا از توافق مورد حمایت جامعه بین‌المللی ارزیابی خواهد شد.

به عبارت دیگر برجام توافقی رسمی و بین‌المللی است که علاوه بر آمریکا، امضای 5 قدرت برتر جهانی و تایید شورای امنیت سازمان ملل را دارد، و بخشی از قوانین بین‌المللی به شمار می‌آید.

از این رو به نظر می‌رسد، گزارش دونالد ترامپ حتی در صورت اعلام عدم پایبندی ایران به برجام، مبنایی برای کنگره جهت خروج از این قرارداد بین‌المللی نخواهد بود، و مقامات کاخ سفید و کنگره آمریکا تلاش خواهند کرد به جای اعلام خروج رسمی از برجام، به ابزارهای دیگری نظیر تشدید دامنه تحریم‎های غیر هسته‌ای علیه ایران متوسل شوند.

یوسف اسماعیلی/ جام جم آنلاین