رسانه‌های بیگانه؛ از واقعیت تا شایعه

نظریه‌پردازان جنگ روانی معتقدند شایعات زمانی مجال بروز و ظهور پیدا می‌کنند که مساله‌ای به صورت ابها‌م‌آمیز و بدون منبع در سطح جامعه منتشر شود.

روان‌شناسان معتقدند انسان‌ها برای رفع نیازهای خود از نیازهای اولیه مانند تامین امنیت و دیگر نیازهای ابتدایی کارشان را شروع می‌کنند تا به نیازهای عالی خود نظیر رسیدن به منزلت اجتماعی دست یابند. آگاهی از وقایع پیرامونی، بویژه اخبار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای هر انسانی جزو نیازهای اولیه محسوب می‌شود.

این نیاز مهم اجتماعی را رسانه‌های رسمی و غیررسمی در جامعه منتشر می‌کنند و در صورت عدم تامین، افراد یا خودشان به داستان‌پردازی و تولید شایعه پیرامون آن می‌پردازند و یا آن که به رسانه‌های مخالف مراجعه می‌کنند. در صورت تامین نیازهای اولیه، امنیت فکری از دو طریق صورت می‌گیرد؛ یا آن که اخبار موثق از منابع مشخص نیاز را برطرف می‌کند یا آن که منابع غیرمعتبر و نامشخص با تولید اخبار جعلی به پوشش خبری رویداد می‌پردازند.

با توجه به اهمیتی که گزارش‌ها، اخبار و شایعات پیرامون شخصیت‌های سیاسی جامعه و بستگان آنها دارند، تولید شایعه بستر مناسبی برای مخالفان سیاسی داخلی و خارجی است تا با ترور شخصیت و بی‌اعتبار کردن آنها، زمینه را برای اقدامات عملی بعدی فراهم کنند.

صاحب‌نظران علم ارتباطات راه‌حل جلوگیری از انتشار اخبار دروغین، غیرموثق و شایعه را در اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و شفاف رسانه‌های معتبر و رسمی می‌دانند.

با توجه به حضور میلیونی صاحبان گوشی‌های هوشمند در ایران که تعداد آنها تا حدود 120 میلیون گوشی برآورد می‌شود، انتشار یک شایعه با سرعتی ویرانگر می‌تواند افکار عمومی را به سمت و سویی خلاف انتظار بکشاند.

با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر رسانه‌های بیگانه و تلاش و پوشش سیاستمداران غربی برای مواجهه با انقلاب اسلامی و تضعیف روحیه انقلابی مردم ایران، بدیهی است که از هر گونه خلأ ارتباطی و اطلاعاتی در جامعه به نفع خود بهره‌برداری کنند. مهم‌ترین راهکار برای برخورد با شایعه‌سازان و تفرقه‌افکنان، رفع ابهام و اطلاع‌رسانی درباره مسائل مورد علاقه مردم است. فراموش نکنیم اگر ما افکار عمومی را قانع نکنیم، دیگران زمینه انحراف افکار عمومی را فراهم می‌کنند.

دکتر امیدعلی مسعودی

عضو هیات علمی دانشگاه سوره