لگجی؛ سلاح جدید بوشهر در برابر ریزگردها

به گزارش جام‌جم، در حال حاضر 14درصد از اراضی و دشت‌های این استان جنوبی و گرم و خشک و در عین حال کم‌بارش که وسعتی حدود 330 هزار هکتار را شامل می‌شود بیابانی است که برنامه‌ریزی‌های لازم برای احیای 4000هکتار آن با روش‌های بیولوژیک و مبتنی بر پوشش گیاهی، بذرکاری و جمع‌آوری هرز آب‌ها و آب‌های ناشی از بارندگی‌ها و جنگل‌کاری در دستور کار قرار گرفته است.

البته اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی از سال 1351 در استان بوشهر آغاز شد و تاکنون در 30 هزار هکتار از اراضی بیابانی عملیات مالچ‌پاشی روی تپه‌های ماسه‌ای و نهال‌کاری در سطح 30 هزار هکتار دیگر با کشت گونه‌هایی چون گز، اسکنبیل، پانیکوم، کهور، آکاسیا ویکتوریا و سالیسینیا انجام شده که نقش مهمی در تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از بیابان‌زایی داشته است.

اما اکنون مسئولان با اتخاذ راهکارهای جدید در نظر دارند با توسعه کشت گیاه بومی لگجی که سازگاری مناسبی با اقلیم بوشهر دارد و افزون بر نقش تثبیت‌کننده شن‌های روان و مقابله با پدیده ریزگردها، خواص درمانی و غذایی و اقتصادی دارد روند بیابان‌زدایی در بوشهر را شتاب ببخشند.

گیاه لگجی، پس از اجرای طرح‌های مطالعاتی و بررسی اولیه روی چند گونه گیاهی مطرح دارویی و اقتصادی استان انتخاب شده است. در واقع گیاه لگجی با نام علمی spinosa Capparis گیاهی چند ساله با شکل رویشی علفی از گیاهان دارای ارزش اقتصادی است که با توجه به مقاومت زیاد آن به کم‌آبی و شرایط محدودکننده خاک، انتخاب شده است.

خواص لگجی

رئیس اداره مرتع اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر در این باره به جام‌جم می‌گوید: گیاه لگجی از جمله گیاهان با ارزش چند منظوره استان بوشهر محسوب می‌شود و به دلیل رشد و توسعه مناسب ریشه، مقاومت این گیاه به شرایط کم‌بارشی بسیار زیاد بوده و در شرایط استان بخوبی مستقر و تولید محصول می‌کند.

علی بوستانی می‌افزاید: افزون بر این، تاج پوششی بسیار خوب این گیاه؛ بخصوص که در اراضی با خاک سبک و ماسه‌ای بعضا تا چهار متر مربع توسعه می‌یابد، توانایی بسیار مناسبی در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش و تولید ریزگرد‌ها نشان می‌دهد .

وی می‌گوید: فرم رویشی لگجی به صورت بوته چندساله علفی است که هر ساله با شروع فصل سرد اندام هوایی خود را از دست می‌دهد و با اتمام سرما یعنی اسفندماه از پایه اصلی شروع به رشد مجدد می‌کند. این مقام مسئول تصریح می‌کند: به صورت معمول از میوه و سرشاخه لگجی استفاده خوراکی و دام می‌شود. گیاه لگجی به عنوان گیاه اقتصادی چند منظوره این ظرفیت را دارد که توسط بهره‌برداران عرصه‌های منابع طبیعی و کشاورزان در اراضی دیم بخوبی توسعه یافته و ما را به نتایج محسوسی در زمینه‌های درآمدزایی، ترسیب کربن، اشتغالزایی، جلوگیری از فرسایش خاک و کنترل ریزگردهای برخاسته از اراضی دیم کم‌بازده و مراتع ضعیف برساند.

مزیت‌های اقتصادی لگجی

بوستانی می‌افزاید: براساس نتایج تجربی و تحقیقاتی به‌دست آمده و بسته به شرایط، میزان ثمردهی این گیاه حدود دو تا سه کیلوگرم در شرایط دیم و حدود چهارتا شش کیلوگرم میوه در شرایط آبیاری است. لذا امکان توسعه این گیاه در اغلب دیمه‌زارهای کم‌بازده وجود دارد و در مقایسه با کشت غلات که دارای ریسک بسیاری است با شرایط موجود، توانایی درآمدزایی بالاتری دارد. البته هیچ‌گاه نباید سایر کارکردهای توسعه این گیاه را در اراضی کشاورزی درجه 2 فراموش کرد، زیرا عمر مفید بوته‌های لگجی بیش از 25 سال است.

وی اضافه می‌کند: با فرض تعداد 400 بوته در هکتار و متوسط تولید 5/1کیلوگرم میوه هر بوته سه ساله، میانگین تولید محصول میوه لگجی در هکتار حدود 600 کیلوگرم برآورد می‌شود. با احتساب قیمت 50 هزار ریالی فروش میوه لگجی در بازار، میزان سود حاصل از فروش محصول یک هکتار این گیاه حدود 30 میلیون ریال خواهد بود در حالی که درآمد ناخالص یک هکتار لگجی حدود پنج میلیون تومان برآورد می‌شود.

این مقام مسئول خاطرنشان می‌کند: این درحالی است که درآمد ناخالص یک هکتار کشت غالب دیم استان که شامل گندم یا جو است، براساس قیمت‌های خرید تضمینی سال 96 برای گندم حدوددومیلیون و700 هزار تومان وبرای جو یک میلیون و600 هزار تومان است که همین مقایسه ساده مزیت اقتصادی کشت لگجی را مشخص می‌کند.

ترغیب کشاورزان بوشهری

درهمین حال کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر از اجرای برنامه‌هایی برای ترغیب کشاورزان بوشهری به کشت لگجی خبرداد.

سهیل مهاجری برازجانی درگفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند: با توجه به کمیاب بودن بذر لگجی، از ابتدای سال 96 با اطلاع‌رسانی گسترده به مجریان طرح‌های مرتع‌داری و بسیج منابع انسانی، حدود 25کیلوگرم بذر جمع‌آوری شد و با همکاری کارشناسان اداره امور مراتع و ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان‌های دیر و دشتی و دشتستان تولید نهال لگجی در دستور کار قرار گرفت که با موفقیت همراه بود. اکنون با تولید انبوه نهال لگجی، عملیات توسعه این گیاهان اقتصادی در دشت‌های استان بوشهر آغاز شده است.

وی یادآور می‌شود: همچنین با انجام توصیه‌های ترویجی و راهنمایی‌های کارشناسان منابع طبیعی به مجریان طرح‌های مرتع‌داری، کاشت این گیاه در شهرستان‌های دیلم، دشتستان، دشتی، کنگان و عسلویه به صورت بذرکاری در هلالی‌های آبگیر و بندهای خاکی کوچک و کپه‌کاری عملیاتی می‌شود.

کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر تصریح می‌کند: در سال جاری نیز با استفاده از تجربیات موفق و توصیه گسترده‌تر بین مرتع‌داران قصد داریم کشت لگجی ارزشمند در سطح وسیع‌تر و با تکیه بر مشارکت بیشتر مجریان طرح‌های مرتعداری تداوم داشته باشد. به این منظور در اعتبارات سال 1396 بستر مناسبی برای کاشت و توسعه این گیاه با ارزش اقتصادی توسط مرتع‌داران فراهم آمده است.

علیرضا برازجانی

جام‌جم بوشهر