تلاش سعودی‌ها برای بزک چهره عربستان

در داخل کشور آزادی‌های مختصر اجتماعی در حد اجازه رانندگی به زنان و باز کردن حساب و تشکیل شرکت و فعالیت‌های اقتصادی زنان می‌تواند به عنوان اهرمی برای اعمال فشار بر سازمان سنتی مذهبی‌های عربستان تلقی شود. در سطح خارجی نیز نمایشی است در برابر کشورهای غربی تا موضوع اصلی یعنی آزادی‌های فکری و سیاسی و بیان را فراموش کنند و از سوی دیگر، حمله وحشیانه عربستان به یمن نیز تحت‌الشعاع آن قرار گیرد.

در عربستان دو سه جریان نسبتا نیرومند اجتماعی حضور دارند که برای کسب یا در تقابل آزادی‌های سیاسی و بیان تلاش می‌کنند. جریان نخست، جریان مذهبی‌های سنتی است که خواهان ادامه سلطه همه‌جانبه در مسائل فکری و سیاسی هستند. جریان دوم، جریان لیبرال‌های تحصیلکرده غرب به شمار می‌آیند که به دنبال کسب موقعیت و آزادی‌های سیاسی در جامعه هستند. در ماه‌های اخیر، ده‌ها نفر از این جریان به سبب اعتراض به اوضاع سیاسی عربستان یا انتقاد به سیاست‌های حاکمان سعودی آن هم نه به صورت رسمی در رسانه‌ها، بلکه به در سطح فضای مجازی، بازداشت شدند و مجازات‌های سنگینی متحمل شدند. فعالان نزدیک به اخوان المسلمین، جریان دیگر فعال در جامعه عربستان را شکل می‌دهند که جریانی مذهبی با رنگ و روی امروزی‌تر یا معتدل‌تر نسبت به جریان وهابیت و جریان‌های مذهبی سنتی تلقی می‌شوند؛ برخی مذهبی‌های سنتی مانند ائمه جماعات و مساجد وهابی در اعتراض به آزادی‌های اجتماعی زنان معترضند، اما آن جماعت دیگری که بازداشت شده‌اند از جریان‌های لیبرال به شمار می‌روند و منتقد سیاست‌های عربستان در منطقه از جمله تهاجم ائتلاف عربی به رهبری عربستان به یمن، سیاست محاصره قطر و ... هستند. بنابراین تنوع اعتراضات در عربستان وجود دارد، اما دولت سعودی به همان اندازه که برای زنان آزادی‌های جزئی قائل شده، به همان اندازه هم نسبت به مطالبات آزادی‌های سیاسی و بیان، محدودیت و سرکوب اعمال می‌کند.

سعودی‌ها طرح مجوز آزادی‌های جزئی به زنان را به گونه‌ای مطرح می‌کنند که گویی مهم‌ترین آزادی‌های فردی و مدنی در جامعه سنتی عربستان محقق شده است. هم‌داستان شدن رسانه‌های غربی با عربستان کشور و تبلیغ وسیع اجازه رانندگی به زنان در این کشور، به منظور بزک کردن تصویر عربستان در اذهان جوامع غربی است تا مردم و احزاب در کشورهای غربی مشغول چنین اموری شوند و مسئولان غربی از فشار پرسشگری مردمشان درباره حمایتشان از یک دولت عقب‌مانده و دیکتاتوری خارج شوند و برای افکار عمومی کشورهای خود پاسخی داشته باشند.

در نهایت، جامعه عربستان مراحل متعددی را در پیش خواهد داشت. تنش‌ها در این کشور بروز و افزایش پیدا می‌کند و جامعه عربستان با سرکوب بیشتری در ابعاد اندیشه‌ای و سیاسی مواجه خواهد شد. بر این اساس، حاکمان سعودی تلاش می‌کنند جوانان را با مشغولیت‌های فرهنگ غربی و آزادی‌های اجتماعی ظاهری لیبرال‌منشانه سرگرم کنند.

سیدصباح زنگنه

کارشناس مسائل منطقه