مناسب‌سازی معابر؛ پیش‌نیاز اشتغال معلولان

اوضاع نامناسب سازه‌های شهری و معابر عمومی در شهرهای کوچک، به مراتب وخیم‌تر از شهرهای بزرگ است. چند ماه قبل، ابراهیم کاظمی‌مومن‌سرایی، رئیس کمیته مناسب‌سازی سازمان بهزیستی با صراحت اعلام کرد: هم‌اکنون کمتر از 30درصد فضاهای عمومی شهری در کشور مناسب‌سازی شده که این وضعیت برای برخی افراد جامعه از جمله معلولان و سالمندان بروز مشکلاتی را در پی دارد.

کاظمی‌مومن‌سرایی تاکید دارد: بر اساس قانون، 12 وظیفه در حوزه مناسب‌سازی برای شهرداری تعیین شده است و البته دستگاه‌های اجرایی دیگر مانند علوم پزشکی، دانشگاه‌ها، آموزش‌وپرورش، راه و شهرسازی و دیگر دستگاه‌ها نیز در این عرصه وظایفی مهم دارند که در این راستا انتظار می‌رود مصوبه‌های ستادها و کمیته‌های مناسب‌سازی در نقاط مختلف کشور، اجرایی و عملیاتی شود تا شاهد تحقق مطالبات بحق این گروه از افراد جامعه باشیم.

همین که به گفته مسئولان بهزیستی، حدود 70 درصد فضاهای عمومی شهری برای رفت و آمد معلولان مناسب سازی نشده است، به وضوح نشان می‌دهد که کسی مصوبات کمیته‌های مناسب سازی را در شهرهای مختلف کشور جدی نمی‌گیرد.

چرا مناسب سازی معابر در اولویت نیست؟

اگرچه حرکت‌های جسته و گریخته‌ای در گوشه و کنار شهرها برای مناسب سازی معابر انجام شده، اما هیچ کدام از این حرکت‌ها نتوانسته است شهری ایمن و بی‌دغدغه برای تردد معلولان ایجاد کند.

بیتا روحی، کارشناس حوزه شهری و دبیر ستاد مدیریت بحران شهرداری همدان در گفت‌وگو با جام‌جم به راه‌حل مناسب‌سازی شهرها برای تردد معلولان اشاره می‌کند و می‌گوید: کارگروه مناسب‌سازی در فرمانداری‌ها تشکیل می‌شود و دستگاه‌ها ملزم به مناسب‌سازی می‌شوند، اما پیمانکاران و ناظران توجیه نمی‌شوند و قوانین را اجرا نمی‌کنند یا به شکل بدی اجرا می‌کنند. به طور مثال محل تردد ویژه نابینایان گاهی به جوی و گاهی به درخت منتهی می‌شود، چون دلیل کارشان را بخوبی نمی‌دانند.

به گفته روحی، نباید فراموش کنیم همه کسانی که درخصوص مناسب‌سازی وظیفه دارند، از جنس همین مردمند و اگر اخلاق انسانی و مهرورزی در میان مردم و مدیران و کارشناسان پررنگ‌تر می‌شد، اجرای قوانین مناسب‌سازی، شکل جدی‌تری به خود می‌گرفت.

مجید کیان‌پور، نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس هم از بی‌توجهی به شرایط جسمی و حرکتی معلولان و جانبازان در طراحی معابر عمومی، انتقاد می‌کند و می‌گوید: معابر عمومی برای سهولت تردد معلولان و جانبازان باید مناسب‌سازی شوند. در دنیا توجه ویژه‌ای به این موضوع می‌شود، اما با وجود تعداد بالای معلولان جسمی و حرکتی و همچنین جانبازان هشت سال دفاع مقدس در ایران،‌ موضوع مناسب‌سازی معابر از سوی دستگاه‌های متولی مغفول مانده است.

به گفته این نماینده مجلس، مقصر اصلی در نامناسب بودن معابر، طراحان فضاهای شهری و دستگاه‌های اجرایی است. مناسب‌سازی معابر عمومی برای معلولان و جانبازان باید به یک فرهنگ حرفه‌ای در مقوله طراحی و ساخت فضاهای شهری تبدیل شود و مسئولان امر به این موضوع توجه ویژه داشته باشند و تمام استانداردهای ساخت و ساز در مناسب‌سازی معابر عمومی برای سهولت در تردد معلولان و جانبازان رعایت شود. وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، سازمان بهزیستی و شهرداری‌ها باید به وظیفه قانونی خود در نظارت و صدور مجوزهای لازم عمل کنند.

بهزیستی هم منتقد است

در بحث مناسب‌سازی معابر، بسیاری از دستگاه‌های اجرایی باید دست به دست هم بدهند تا معابر شهری برای رفت و آمد معلولان، هموار شود. در این بین، سازمان بهزیستی به عنوان نهاد ناظر بر این فعالیت‌ها، بارها نسبت به بی‌توجهی دستگاه‌های مسئول برای مناسب‌سازی معابر انتقاد کرده است.

انوشیروان محسنی‌بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کشور انتقاد می‌کند: متاسفانه دستگاه‌های مسئول درباره مناسب‌سازی معابر، آمار قابل قبولی ندارند تا جایی که تنها بهزیستی در این زمینه دارای آمار مشارکت 65 درصدی بوده، ولی فعالیت مناسب‌سازی دیگر سازمان‌ها و نهادهای کشور کمتر از 30 درصد است.

به گفته این مقام مسئول، منظور از مناسب‌سازی‌ها فقط به معابر و اماکن شهری خلاصه نمی‌شود، بلکه دسترسی به معنی دسترسی معلولان به تمامی امکانات آموزشی رفاهی، اجتماعی و مشارکت این قشر در تمام ابعاد اجتماعی و اقتصادی است، به طوری که باید بگوییم مناسب‌سازی معنای عام‌تری دارد و معنای آن پذیرش و اثربخشی معلولان در محیط‌های اجتماعی و اقتصادی است.

به هر حال، وقتی فرد معلول نتواند براحتی در خیابان‌ها حرکت کند، سازه‌های شهری به گونه‌ای باشد که نتواند با صندلی چرخدار در این سازه‌ها تردد کند و حتی پیاده‌روها هم برای رفت و آمد معلولان مناسب‌سازی نشده باشد، در این شرایط ایجاد تسهیلات اشتغال برای معلولان کاملا بی‌معنی است.