ناگفته هایی از قاضی شارع و شیخ حسن جوری سربداران

به گزارش جام جم آنلاین، سربداران که طی روزهای اخیر برای چندمین بار روی آنتن تلویزیون رفته، ریشه تاریخی عمیقی دارد و شخصیت‌های اصلی آن از دل تاریخ بیرون آورده شده‌اند. با این تفاوت که رنگ و بوی نمایشی به خود گرفته و همچون برخی از مجموعه‌های تاریخی آن ایام خسته‌کننده و کشدار نیست.

محمدعلی نجفی قصه سربداران را به دوره تاریخی مشخصی برده و با محور قرار دادن شخصیتی به نام شیخ حسن جوری دورانی پرآشوب را به تصویر کشیده که در آن مغول‌ها با خونریزی بسیار پایه‌های حکومت خود را محکم می‌کردند.

قهرمانی به نام شیخ حسن جوری

شیخ حسن جوری پس از به قتل رسیدن شیخ خلیفه مازندرانی به دست مخالفانش، مورد توجه مریدان شیخ مازندرانی قرار گرفت. آنها به حلقه مریدان شیخ‌حسن درآمدند و نهضتی ضدمغولان را با نام سربداران پایه‌ریزی کردند. شیخ‌حسن‌جوری که ایلخانان مغول را مسئول مشکلات و نابسامانی‌ها می‌دانست، برای فراهم کردن زمینه‌های قیام هوشیارانه عمل کرده و به عمق روح و روان عامه مردم نفوذ کرد. موضوعی که سربداران با ظرافت خاصی بدان پرداخته و ابعاد مختلف این شخصیت را ترسیم کرده است. نفوذ کلام و بیان فصیح از نکات کلیدی این شخصیت است که توسط نجفی به بهترین شکل به تصویر کشیده شده و مخاطب را به همذات‌پنداری با شیخ وا‌می‌دارد. در واقع عنصر دوست داشتن قهرمان توسط مخاطب که رکن اصلی درام به حساب می‌آید در اینجا تمام و کمال رعایت شده و مخاطب وی را دارای این خصوصیات می‌بیند. سحر کلام او در ادامه به دشمنی‌های بسیار منجر شده که از جمله آنها می‌توان به وجیه‌الدین مسعود باشتینی (والی باشتین) اشاره کرد که از شیخ ترسیده و به‌دنبال فرصتی برای از بین بردنش است.

نجفی بخوبی از شخصیت‌های منفی در سربداران بهره گرفته و قطب شر داستان را به بهترین شکل ممکن خلق کرده است. از طغای گرفته تا مسعود باشتینی و یک شخصیت خاکستری درخشان به نام قاضی شارع که هریک به شکلی به مقابله با شیخ حسن جوری پرداخته و سد راه قیام سربداران می‌شوند. در این میان قاضی شارع بیش از سایرین مورد توجه مخاطب قرار گرفته که بخش مهمی از آن به هوش و زیرکی وی در کنار نمایشی‌تر بودنش بازمی‌گردد. وی قاضی سفسطه‌گری است که با تکیه برهوش خویش بر مسند قضاوت تکیه زده و ایلخانان مغول را که هوش چندانی هم نداشتند مرعوب خود کرده است. ویژگی مهم این شخصیت سایه روشن‌هایی است که محمدعلی نجفی در خلق آن به کار برده و خاکستری بودنش را تقویت کرده است. از دیگر شخصیت‌های تاثیرگذار سربداران باید به فاطمه (همسر شیخ حسن) اشاره کرد که برخلاف شخصیت‌های زن در مجموعه‌های تاریخی، کنشمند عمل کرده و تاثیرگذار جلوه می‌کند.

محمدعلی نجفی در مقام کارگردان بسیار پخته و حرفه‌ای عمل و بخوبی روی وجوه تکنیکی کار تمرکز کرده است. به همین خاطر هم صحنه‌های نبرد تن به تن یاران شیخ با سربازان مغول باکیفیت از کار درآمده و از دکوپاژ خوبی هم برخوردار است. وی در صحنه‌های تک‌گویی قاضی شارع یا خطابه‌های شیخ برای جلوگیری از خستگی مخاطب برش‌هایی را هنگام تدوین در نظر گرفته که بسیار به کارش آمده است. وی برای انتخاب بازیگران هم با توجه به وضعیت راکد سینما دست پری داشته و جمعی از بهترین‌های بازیگری ایران را گردهم جمع کرده است؛ از علی نصیریان و محمدعلی کشاورز از نسل قدیمی‌تر گرفته تا امین تارخ، سوسن تسلیمی و فیروز بهجت‌محمدی که هریک در کارشان مهارتی فوق‌العاده داشته و هماهنگی خوبی هم میانشان شکل گرفته است. تارخ انتخاب هوشمندانه‌ای برای نقش شیخ‌حسن‌جوری بوده که در بازپخش این روزهای سربداران نیز همچنان جذاب و دیدنی به‌نظر می‌رسد. علی نصیریان هم در نقش قاضی شارع یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های عمرش را ارائه کرده که در آن از چشمان زیرک و باهوش خود بیشترین بهره را برای خلق این شخصیت برده و با بهره‌گیری از زبان بدن به بهترین شکل، نمایشی بودن شارع را به تصویر کشیده است. زنده‌یاد فیروز بهجت‌محمدی هم شخصیت طغای را با تمامی زیروبم‌هایش به شکل دلپذیری خلق کرده و از خشونت مستتر در این شخصیت به‌عنوان کلید حل معمای طغای کمک گرفته است.

منبع: ضمیمه قاب کوچک