منطقه حفاظت شده برای زباله‌ها

به گزارش خبرنگار جام‌جم از خوزستان، شیب تپه‌های ماهوری ام‌الدبس را پشت سر می‌گذرانیم، از پیچ‌و‌خم‌های میشداغ گذر می‌کنیم و به جنگلی مملو از درخت و بوته‌هایی چون کهور، استبرق، رملیک، گون، گز، اکالیپتوس، کهور و پده می‌رسیم. در گذشته اینجا پر از تپه‌های رملی بود، اما با اجرای طرح‌های تثبیت شن‌های روان، پوشش گیاهی قابل توجهی پیدا کرد و درختان و درختچه‌های مقاومی سر از خاک بیرون زد. با این حال این منطقه از دیرباز زیستگاه آهو بوده و در کنار این گونه حیوانی زیبا، پستاندارانی چون روباه، کفتار، شغال، گرگ، گراز، آهو و انواع جوندگان هم زندگی می‌کنند.عشایر منطقه که بیش از بقیه در مناطق میشداغ و ام‌الدبس تردد دارند، بهتر از هر کسی از صحت و سقم زباله سوزی و تخریب محیط‌زیست این مناطق خبر دارند، برای همین سراغشان را می‌گیریم و پس از دیدار آنها در سیاه چادرها، از آنان درباره انباشت زباله و سوزاندن آنها در مناطق میشداغ و ام‌الدبس پرس و جو می‌کنیم. پاسخ آنها هم پر از نگرانی است؛ نگرانی‌هایی از تردد زیاد ماشین‌های سنگین و سبک در منطقه گرفته تا نبود مجتمع خدمات رفاهی و سطل زباله، تابلوهای هشدار دهنده و حضور بسیار کمرنگ محیط بانان، که همه اینها دست به دست هم داده تا انبوهی از زباله در جای جای این مناطق تلنبار شود.

تعرض به حریم منطقه حفاظت‌شده

قدم به منطقه حفاظت‌شده میشداغ و ام‌الدبس که می‌گذاری با عبور از تپه‌های سراسر رملی آنجا، وجودت از رطوبت نهفته در زیر این تپه‌های شنی خنک و نگاهت پر از زیبایی‌های نهفته در سایه سار درختان جنگلی می‌شود. اما حیف که انبوه زباله‌های پراکنده در سطح منطقه، بهشتی اینچنین را به منطقه‌ای زشت منظر و متعفن تبدیل کرده و خواهد کرد؛ دوزخی که بخشی از آن در فضای مجازی منتشر شد تا طلب امدادی باشد از آنها که مسئولند و متعهد به حفظ طبیعت و محیط‌زیست این سرزمین. رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان دشت آزادگان بی‌شک یکی از این مسئولان است که فیلم زباله‌سوزی در منطقه را دیده و درخصوص آن به جام‌جم می‌گوید: برای معرفی منطقه حفاظت‌شده و جلوگیری از تعرض به آن از هیچ کوششی دریغ نکردیم.

مهرشاد احمدوند با بیان این‌که این مکان محل دفن غیراصولی زباله‌های شهرستان سوسنگرد است که خارج از منطقه حفاظت‌شده قرار دارد، می‌افزاید: اما مشکل اینجاست که متولیان دفع زباله، فاصله محل دفن با منطقه حفاظت‌شده را رعایت نکرده و مجوز محیط‌زیستی هم ندارند، بنابراین از نظر ما این اقدام آنها تعرض به حریم منطقه حفاظت‌شده است.

ظاهرا گلایه و مخالفت مسئولان محیط‌زیست دشت آزادگان برای جلوگیری از دفع زباله در منطقه راه به جایی نبرده، زیرا احمدوند می‌گوید چندین بار با مسئولان شهری سوسنگرد نامه‌نگاری کرده‌ایم و اقامه دعوی صورت گرفته است که تاکنون ثمری به دنبال نداشته، این درحالی است که تابلویی نصب شده که حد و مرز منطقه حفاظت‌شده را بخوبی نشان می‌دهد.

به این آهوان زیبا رحم کنید

منطقه حفاظت‌شده ام‌الدبس و میشداغ 60 هزار هکتار وسعت دارد و در غرب استان خوزستان قرار گرفته است و در سال 1390 از منطقه شکار ممنوع به منطقه حفاظت‌شده ارتقا یافته است که با توجه به تهدیدهای مختلفی که متوجه منطقه است، ضرورت اطلاع رسانی بیشتر در این منطقه بیش از پیش احساس می‌شود، زیرا مسئولان محیط‌زیست هنوز حتی نسبت به تعویض عنوان این منطقه از «منطقه شکار ممنوع» به «منطقه حفاظت‌شده» اقدام نکرده‌اند.

منطقه تپه شنی و جنگلی میشداغ و ام‌الدبس حد فاصل مزارع کشاورزی شمال رودخانه کرخه، بستان و جنوب کوه‌های میشداغ قرار دارد و از شرق به تپه ماهورهای چزابه در نزیکی مرز عراق منتهی می‌شود.

اینجا روزگاری مسیر حرکت رزمندگان جنگ تحمیلی بود تا این‌که طرح تثبیت شن‌های روان از سال ۶۴ شروع شد و ۲۵۰۰۰ هکتار از این وسعت 105 هزار هکتاری، به وسیله طرح‌های تثبیت شن‌های روان اداره منابع طبیعی دشت آزادگان، مالچ پاشی، درختکاری و تثبیت شد. پیشتر امیر سرخه، از فعالان محیط‌زیست خوزستان درباره رنج‌هایی که منطقه حفاظت‌شده میشداغ و ام‌الدبس متحمل می‌شود، گفته بود: منطقه به ظاهر «حفاظت‌شده» میشداغ و ام‌الدبس در دو سال گذشته دچار صدمات جبران‌ناپذیری شده‌است که شکافته شدن زمینش در منطقه زلیجان توسط لودرهای معدنکاو و غرق شدن آهوانش در کانال آبرسانی ام‌الدبس مهم‌ترین آنهاست. آهوان زیبایی که در نتیجه ناامنی منطقه به مرز عراق گریخته بودند، برخی‌شان توسط شکارچیان عراقی از پای درآمدند و آنها که به میشداغ بازگشتند در کانال آبرسانی ام‌الدبس گرفتار شدند تا شاهد کاهش چشمگیر جمعیت این‌ گونه در منطقه باشیم.

به عقیده وی، بی‌رحمی‌هایی که در سایه بی‌توجهی مسئولان بر این منطقه روا داشته شده حیات را در رگ‌های این شنزارها می‌خشکاند و به مرور همه گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه را نابود خواهد کرد؛ گونه‌هایی چون افعی شاخدار، بوای شنی، آگامای سروزغی، اسکینک معمولی، سوسمار انگشت شانه‌ای اشمیت و همچنین انواع و اقسام حشرات و پستانداران کوچک مثل جربیل پاسفید و حتی پامسواکی کوچک.

مجتبی گهستونی