«نه» مردم به اقتصاد دلالی!

خیلی زود این پست در اینستاگرام دست به‌دست چرخید و عموم کاربران این شبکه اجتماعی آن را به اشتراک گذاشتند و چهره‌های مختلف از هنرمندان و ورزشکاران از آن حمایت کردند.

در توییتر هم پست کریمی با عنوان کمپین «من نمی‌خرم»، حمایت شد. اما از آن طرف خبر رسید مردم برای ثبت‌نام پیش خرید خودرو به سایت ایران خودرو هجوم برده‌اند جوری که این سایت از دسترس خارج شد! در همین گیرو‌دار، خبر رسید که کمپین حمایت از خرید کالای ایرانی باعث شده فروش کفش ایرانی 40 درصد افزایش پیدا کند.

با امید قالیباف، مجری و کارشناس اقتصادی تلویزیون همصحبت شدیم تا درباره تاثیر رفتار اقتصادی مردم و الگوی مصرف آنها در آرامش بازار برایمان بگوید.

کمپین‌هایی که چهره‌های معروف دنیای بازیگری و ورزش راه‌ می‌اندازند به چه میزان در تفکر خرید مردم موثر است؟

تاثیر زیادی دارد. این افراد گروه‌های مرجع هستند و مردم به آنها نگاه و از آنها الگوبرداری می‌کنند. طرفداران و دنبال‌کننده‌های (فالوئر) زیادی دارند و همین طرفداران می‌توانند، نظر آنها را ترویج کنند و موثر باشند.بخصوص اگر همه چهره‌های سرشناس از پیشنهاد و کمپین یک سلبریتی حمایت کنند مسلما تاثیرش خیلی بیشتر خواهد بود.

تا کنون تجربه نشان داده مردم ایران معمولا از این‌گونه کمپین‌ها متاثر نمی‌شوند؛ حتی اگر آن را به اشتراک بگذارند! به نظرتان چرا مردم ایران از کمپین‌هایی که آنها را تشویق به «خرید نکردن» اجناس گران می‌کند، پیروی نمی‌کنند؟

درباره این کمپین‌هایی باید فرهنگ‌سازی شود و در چنین شرایطی رسانه‌ها نقش مهمی دارند.

باید به جامعه آموزش داد مثلا وقتی برند نایکی ورزشکاران تیم ملی را تحریم کرده و به آنها کفش نمی‌دهد مردم با انگیزه درونی این برند را تحریم کنند و آن را نخرند اما نکته اینجاست ما معمولا درباره مسائل اقتصادی نگاه بلند مدت نداریم و اگر امروز طلا، ارز، خودرو و... گران شود، به سمت خرید آن می‌رویم و از این نکته غافلیم که اقتصاد نوسان دارد و نباید روی موج آن سوار شد.

همه آنها که سوار موج طلا و ارز و ... شده‌اند اطمینان می‌دهد این موج فرومی‌نشیند و این افراد از این که پول خود را خرج بازار بی‌ثبات کرده‌اند، پشیمان خواهند شد البته این نکته را هم بگویم که شرایط تولید در کشور ما باید سهل و آسان‌تر شود تا پول خود را در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند.اما تولید در کشور ما یکی از سخت‌ترین کارهاست که دولت و حاکمیت باید دست‌اندازها را کم کنند تا سرمایه‌گذاران به تولید علاقه‌مند شده و وارد دلالی مِلک، سکه، دلار و... نشوند.

تقویت بخش تولید منجر به اشتغال‌زایی هم می‌شود...

بله! اما باید شرایط راه‌اندازی کارگاه‌های تولید فراهم شود. شاید خیلی از مردم تمایل داشته باشند وارد بخش تولید شوند و کسب و کار راه‌اندازی کنند، اما موانع آن‌قدر زیاد است که تمایل سرمایه‌داران برای ورود به این عرصه کم است. البته مردم باید به کشورهای توسعه یافته که اقتصاد محکمی دارند هم نگاهی بیندازند.

اقتصاد آنها با رشد بخش دلالی به رتبه خوبی نرسیده‌است. دلال‌ها معمولا می‌خرند و می‌فروشند تا سودی عایدشان شود اما هیچ اقتصادی در دنیا بر مبنای دلالی رشد نکرده که ما دومی‌اش باشیم. بهترین خدمتی که می‌توانیم به خودمان و نسل آینده بکنیم این است که بخش تولید را تقویت کنیم. از آن طرف دولت باید جلوی قاچاق کالا را سد کند و اوضاع کسب و کار را بهبود ببخشد و به گمرک، حمایت‌های بانکی و مالیات سر و سامان دهد تا از این طریق نقدینگی به سمت تولید روانه شود.

تفکری‌ سنتی در کشور ما وجود دارد که «هر چیزی که گران شود، ارزان نمی‌شود.» به نظر می‌رسد این تفکر، کمپین‌های نه به گران‌فروشی را زمین می‌زند.

متاسفانه این تفکر حاکم بر جامعه است که اگر نبود وقتی ارز و طلا گران می‌شود، مردم برای خرید هجوم نمی‌برند! اما علم اقتصاد ثابت کرده همه اینها متغیرهایی است که نوسان دارد و مردم نباید فقط قسمت خوب ماجرا را ببینند و وارد خرید و فروش این کالاها شوند،چون زمانی که قسمت بد ماجرا شروع شود قیمت ارز، طلا، ملک و... سقوط می‌کند و حسرت می‌ماند برای سرمایه‌گذاران.

در این شرایط رسانه‌ها باید این آگاهی را به مردم بدهند که روی موج گرانی سوار نشوند چون در نهایت ضرر خواهند کرد. فرهنگ‌سازی درباره «نه به خرید کالای گران» باید به صورت مستمر ادامه داشته باشد.دلالی نه سودی برای خود سرمایه‌گذار دارد و نه پایه‌های اقتصاد را برای نسل آینده محکم می‌کند.

یک‌سری از کالاهای اساسی هم گران شده مثل گوشت قرمز، اما مردم با این استدلال که نمی‌توان گوشت را از سفره حذف کرد باز هم گوشت می‌خرند! به نظرتان گرانی کالاهای اساسی را هم مردم با نخریدن می‌توانند مدیریت کنند؟

هر فرد، مسئولیت اجتماعی دارد؛ یعنی همان‌گونه که درقبال خودم و خانواده‌ام مسئولم در قبال جامعه هم مسئولم اگر با رفتارم باعث شوم قیمت کالاهای اساسی گران شود، تبدیل به آدم بی‌مسئولیت می‌شوم.در زمینه کالاهای اساسی مثل گوشت قرمز و مرغ اصلا کمبود نداریم و بازار کاملا تنظیم شده است. شاید مقطعی قیمت‌ها بالا برود اما همیشگی نیست. زیبایی کار یک ملت این است اگر در شرایط خاصی قیمت کالاهای اساسی بالا رفت، نفع عمومی را در نظر بگیریم و آن کالا را نخریم تا قیمت به ثبات برسد.نفع عمومی از موضوعاتی است که مردم باید بیشتر روی آن متمرکز شوند و زمانی که می‌توانند با خرید هوشمندانه جلوی افزایش قیمت کالاهای اساسی را بگیرند، حتما این‌کار را انجام دهند تا همه مردم ذی‌نفع شوند.

طاهره آشیانی - روزنامه‌نگار