خطر سنگین فلزات سنگین

درباره دریای خزر هم کشورهای حاشیه این دریا، پایش‌های سالانه‌ای را انجام می‌دهند که وضعیت خصوصیات میکروبی، فیزیکی و شیمیایی آب را نشان می‌دهد. اطلاعات این پایش‌ها در دسترس همه قرار دارد و یکی از برنامه مدیریت سواحل، این است که اطلاعات مناطق با آلودگی بالا را در اختیار نهادهای ذی‌ربط قرار دهد تا از شنا در این مناطق جلوگیری شود. اما چون مردم به این هشدارها توجهی ندارند و در مناطق بدون طرح هم شنا می‌کنند، باید آموزش‌های لازم به آنها داده شود تا بدانند چگونه از سواحل استفاده کنند. بخشی از آلودگی دریا به دلیل رفتارهای مردم است. گردشگران با رها کردن زباله در مناطق ساحلی، زمینه آلودگی دریا را فراهم می‌کنند.

با فاصله گرفتن از مراکز انتشار آلودگی، در برخی موارد، می‌توان میزان ریسک آلودگی‌ها را کاهش داد. در بحث آلودگی میکروبی که منشا آنها از خشکی است، هرچه از منبع انتشار آلودگی، فاصله بیشتر باشد، میزان آلودگی‌ها رقیق‌تر می‌شود. اثرات آلودگی‌های اسیدی و قلیایی هم با فاصله گرفتن از محل ورود آلودگی به دریا، کاهش می‌یابد.

بنابراین بهتر است افرادی که قصد شنا کردن دارند از دهانه رودخانه‌های آلوده که حاوی فاضلاب خانگی یا پساب صنعتی اسیدی یا قلیایی است، فاصله بگیرند و در این مناطق شنا نکنند، اما در ارتباط با فلزات سنگین، چنین وضعیتی وجود ندارد. این عناصر از بین نمی‌روند و وقتی تجمع فلزات سنگین بالا برود، حتی مصرف آبزیان آن منطقه خطرناک می‌شود زیرا این فلزات در بدن آبزیان رسوب می‌کند. برخی فلزات سنگین نظیر جیوه در بدن جلبک‌ها ذخیره می‌شود و این جانداران آبی همراه فیتوپلانکتون‌ها روی جیوه کار اثر گذاشته و از آن جیوه آلی خطرناک تولید می‌کنند. این عنصر در همه جای آب وجود دارد و در بدن آبزیانی نظیر تن ماهیان رسوب می‌کند. درخصوص برخورد با چنین عناصری، فرقی نمی‌کند که منشا آلودگی در کجای آب قرار داشته باشد چراکه این آلودگی در سراسر آب پخش می‌شود.

دکترنوشین سجادی
استاد دانشگاه ‌