مردی که باعث شد تا خبرنگاران، «روز» داشته باشند

به گزارش «جام جم آنلاین»، پیش از اینکه ارزش‌های خبرنگار درک و از او تقدیر شود لازم است درباره نوع رسالت کاری او و وظیفه‌ای که بر دوش دارد، بحث و بررسی شود. ابتدا باید به این سؤال پاسخ بدهیم که خبرنگار کیست؟ خبرنگار به فردی اطلاق می‌شود که با پوشش اخبار مختلف در حوزه‌های گوناگون، اعم از فرهنگی و اجتماعی گرفته تا حوادث و ورزشی سعی بر اطلاع‌رسانی در جامعه دارد. او به ما می‌گوید رویدادها، اتفاقات و اخبار مهم جامعه و حتی دیگر ملل کجا رخ می‌دهد، به چه علت اتفاق می‌افتد، چه زمانی روی داده و چه کسی یا کسانی بانیان آن بوده‌اند.

1-خبرنگار می‌تواند «میدانی» باشد، می‌تواند پشت میزنشین باشد، می‌تواند رسالت خبری خود را در امور ترجمه اخبار خارجی بگنجاند یا اینکه برای اهداف خبری خود دور دنیا برود. او سر از بیابان‌ها در می‌آورد، به مراتع و جنگل‌ها می‌رود، گام به مخاطره‌آمیزترین نقاط جهان می‌گذارد. به وسط جنگ و خونریزی می‌زند و سر از شیک‌ترین فستیوال‌ها و جشنواره‌ها و یا فقیرانه‌ترین نقاط دنیا درمی‌آورد.

2-خبرنگار همه اخبار را پوشش می‌دهد. موضوعات ورزشی، هنری، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دانش، عرفان، سیاسی، ادبیات، پزشکی، سلامت و هر آنچه که در جوامع بشریت با انسان سر کار دارد. یک خبرنگار می‌تواند چند منظوره باشد و حوزه‌های مختلفی را تحت پوشش خبری خود قرار بدهد. می‌تواند تخصص خود را در یک حوزه متمرکز کند و مثلاً خبرنگار ویژه حوزه ورزشی یا سیاسی باشد. خبرنگار بر اساس آنچه پیش می‌آید مهارت‌های شغلی خود را به کار می‌گیرد. گاه گزارش می‌نویسد و گاه تحلیل‌گر می‌شود. گاه برای مصاحبه نزد افراد مختلف می‌رود و گاه بر اساس مهارت‌های زبانی خود دست به ترجمه و تألیف می‌زند.

3-یک خبرنگار تأثیرگذاری شگرفی بر روی برخی از رویدادهای مختلف دارد. در تاریخ رسانه‌های جهان موارد بسیار متعددی از تعیین خط مشی‌های اساسی از سوی یک خبرنگار و یا یک رسانه خبری تعیین شده است. آن‌ها (خبرنگاران) می‌توانند دنیا را پر از اتفاقات و تصمیم‌گیری‌های جدید کنند. گاه تغییرات سیاسی را رقم می‌زنند و گاه از بروز یک اتفاق ناگوار با هشدارهای رسانه‌ای که می‌دهند، جلوگیری می‌کنند. آن‌ها به طرق مختلف تأثیرگذاری خود را در جامعه نشان می‌دهند.

4-جامعه بدون رسانه و بدون خبرنگارانش جامعه‌ای بی‌سواد، ناآگاه، کور و سطح پایین است. تصور جامعه بدون رسانه در این مقطع از زمان امکان‌پذیر نیست. محرومیت از موهبت رسانه‌ای تبعاتی منفی و شدید در پی دارد. باعث فقر و نادیده گرفتن رذالت‌ها و سیاهی‌ها می‌شود. بدون رسانه، اطلاع‌رسانی به حداقل میزان خود می‌رسد و آسیب‌ها و هنجارهای اجتماعی چند برابر می‌شود. چون کسی وجود ندارد که بابت آن‌ها اطلاع‌رسانی کند تا به روش‌های مختلف از بروز و افزایش آن‌ها جلوگیری شود.

5-در عصر امروز اما تصور هیچ جامعه‌ای بدون رسانه امکان‌پذیر نیست، آن‌هم با وجود شبکه‌های مختلف اجتماعی که روزبه‌روز سطح بالاتر، پیشرفته‌تر و بیشتر می‌شوند. اما با تمام این پیشرفت‌ها و جهش شگرف تکنولوژیک باز هم رسالت کاری خبرنگاران از جنس دیگری است که دنیایی از تحلیل پشت آن وجود دارد.

6-خبرنگاران در حوزه‌های مختلف خبری همواره با خطراتی روبه‌رو هستند و ازاین‌رو خبرنگاری در زمره پرخطرترین شغل‌های دنیا قرار دارد. تا امروز اخبار تأسف‌آور متعددی در رابطه با کشته شدن خبرنگاران جنگ شنیده‌ایم. می‌دانیم خبرنگاران حتی در رویدادهای ورزشی نیز در امان نیستند. آن‌ها برای تعمق در محوریت کاری خود گاهی اوقات سر از مکان‌هایی درمی‌آورند که برای هیچ‌یک از شهروندان عادی در هیچ جامعه‌ای قابل تصور نیست. میدان جنگ، حومه‌های خطرناک شهر، قرار گرفتن میان کارتل‌های مواد مخدر، بطن گرسنگی، بطن فقر، بطن جنگ و هر آنچه که حیات و سلامت بشریت را به مخاطره می‌اندازد و آن را به مرگ و نیستی نزدیک می‌کند.

7-خبرنگار باید آگاه باشد، شجاع و با سواد. او باید وجدان کاری داشته باشد. همانند پزشکان در ابتدای کار حرفه‌ای خود قسم یاد کند که به غیراز حق و حقیقت دنبال هیچ موضوع دیگری نرود. خبرنگار اما قدیس نیست. او نیز به بیراهه می‌رود و از شغل خود در جهت قدم برداشتن در دنیای سیاه و خاکستری نیز استفاده می‌کند. اما امروز روز خبرنگار است. هفدهم مرداد ماه. پس وقت آن است که از ارزش‌های کاری خبرنگاران بگوییم نه اینکه بیراهه‌ها را یادآوری کنیم. اصلاً همه این‌ها را گفتیم تا برسیم به این نکته که چرا و چگونه هفدهم مرداد ماه مصادف شد با روز خبرنگار؟! روایت پشت آن بسیار غم‌انگیز است....

بگذارید سؤال سطور پیشین را اینگونه طرح کنیم: چه کسانی باعث شدند روز هفدهم مرداد ماه هرسال روزی برای گرامیداشت خبرنگاران باشد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به 20 سال پیش برگردیم. اخبار مرداد ماه سال 1377 حاکی از اسیر شدن چند ایرانی در کنسولگری ایران در مزارشریف افغانستان است. گروهک تروریستی طالبان که در سال‌های اخیر چیزی جز نکبت، سیاهی و بدبختی برای مردم افغان به دنبال نداشته‌اند، یک خبرنگار ایرانی و هشت نفر دیگر از اعضای کنسولگری ایران را اسیر کرده‌اند.

8-«مزار شریف سقوط کرد. هفدهم مرداد ماه ۱۳۷۷، اینجا محل کنسولگری ایران در مزار شریف است، من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هستم، گروه طالبان چند ساعت پیش وارد مزار شریف شدند. خبر فوری، فوری. مزار شریف به دست طالبان سقوط کرد، عده‌ای از افراد طالبان در محوطه کنسولگری دیده می‌شوند، به من بگویید که چه وظیفه‌ای …» این‌ها آخرین پیام‌های شهید صارمی از مزار شریف افغانستان است.

9-محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران به همراه هشت نفر دیگر به نام‌های مهدی میرافضلی، سپهدار ساجدی، مسعود مشایخی، حسین ضامن، علی نبی پور انگجی و حسین فرهاد کوهپایی و همچنین جاویدالاثر کاظم اخوان شهدایی بودند که به دست طالبان به شهادت رسیدند. به مناسبت شهادت محمود صارمی، شورای فرهنگ عمومی، 17 مرداد ماه را به عنوان "روز خبرنگار" نامگذاری کرد.

10-محمود صارمی، سال 1348 در شهرستان بروجرد متولد شد. او در کنکور سراسری در رشته جغرافیای انسانی دانشگاه تهران قبول شد. به همین علت تهران را برای زندگی برگزید و پس از گذراندن چند ترم از طریق بسیج دانشجویی دانشگاه تهران راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شد و مدت 17 ماه آنجا ماند و سپس به دانشگاه بازگشت و به ادامه تحصیل پرداخت. در سال 1370 مشغول به همکاری با خبرگزاری ایرنا شد و در سال 1371 و درحالی‌که به تحصیلات خود در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید بهشتی ادامه می‌داد، ازدواج کرد. صارمی پس از چهار سال به سمت دبیر سرویس فارسی ایرنا برگزیده و در روز 26 دی ماه سال 1375 به عنوان مسئول دفتر خبرگزاری ایرنا در افغانستان راهی مزار شریف شد و حدود دو سال بعد یعنی در 17 مردادماه سال 1377 درنهایت مظلومیت، به دست گروه طالبان به شهادت رسید.

هیلدا حسینی خواه / جام جم آنلاین